Tạo hành lang pháp lý thúc đẩy thương mại điện tử phát triển

Theo chương trình phiên họp thứ 49 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ngày 22/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ cho ý kiến về dự án Luật Thương mại điện tử.

Trước đó, chiều 16/9, Ủy ban Kinh tế và Tài chính tổ chức Phiên họp thẩm tra sơ bộ dự án Luật Thương mại điện tử nhằm chuẩn bị nội dung báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại Phiên họp thứ 49, trình Quốc hội xem xét, quyết định tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV. 

Báo cáo tóm tắt Dự án Luật Thương mại điện tử nêu rõ, thương mại điện tử Việt Nam được các tổ chức nghiên cứu thị trường uy tín đánh giá cao (xếp thứ 3 trong khu vực Đông Nam Á về quy mô năm 2024 và xếp thứ 5 trên thế giới về tốc độ tăng trưởng năm 2022).

Thị trường thương mại điện tử là điểm đầu tư hấp dẫn cho nhiều nhà đầu tư nước ngoài, giúp người tiêu dùng Việt Nam trở thành người tiêu dùng toàn cầu. Về cơ bản đã tạo hành lang pháp lý tương đối rõ ràng, minh bạch cho hoạt động thương mại điện tử, đang được điều chỉnh tập trung, chủ yếu tại hai văn bản: Nghị định số 52/2013/NĐ-CP ngày 16/5/2013 của Chính phủ về thương mại điện tử; Nghị định 85/2021/NĐ-CP ngày 25/9/2021 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 52.

Tuy nhiên, do ở cấp Nghị định nên hai văn bản trên chưa đủ hiệu lực điều chỉnh các vấn đề quan trọng mang tính đa ngành trong thương mại điện tử.

Bên cạnh đó, sự phát triển nhanh chóng của khoa học, công nghệ, sự xuất hiện nhiều mô hình kinh doanh mới, đa dạng về chủ thể, phức tạp về bản chất và từ thực tiễn quản lý nhà nước trong lĩnh vực thương mại điện tử, dẫn đến các chính sách, quy định về thương mại điện tử đã bộc lộ một số tồn tại, hạn chế.

Các Nghị định hiện hành cũng chưa đồng bộ với các quy định pháp luật khác như Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Luật Quản lý thuế, Luật Sở hữu trí tuệ...

Các mô hình thương mại điện tử mới chưa có quy định điều chỉnh riêng, tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Cùng với đó, hàng giả, hàng cấm, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, hàng kém chất lượng chưa được kiểm soát triệt để; hoạt động thương mại điện tử xuyên biên giới phát triển nhanh chóng nhưng cũng tiềm ẩn nhiều phức tạp. 

Theo đó, việc xây dựng Luật thương mại điện tử giúp tránh chồng chéo và mâu thuẫn pháp lý giữa các quy định, góp phần đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, phân cấp, phân quyền cho địa phương trong lĩnh vực thương mại điện tử.

Đồng thời, Luật Thương mại điện tử ra đời sẽ không chỉ để giải quyết các vấn đề hiện tại mà còn định hình tương lai của lĩnh vực thương mại điện tử, đảm bảo sự phát triển cân bằng giữa quản lý nhà nước, quyền lợi người tiêu dùng và lợi ích doanh nghiệp. 

Thảo luận tại phiên họp, các đại biểu đồng tình với sự cần thiết phải ban hành Luật Thương mại điện tử. Dự thảo Luật được thiết kế gồm 8 Chương, 50 Điều, quy định loại hình và trách nhiệm của chủ thể tham gia hoạt động thương mại điện tử gồm 4 mô hình hoạt động: Nền tảng thương mại điện tử kinh doanh trực tiếp; nền tảng thương mại điện tử trung gian; mạng xã hội hoạt động thương mại điện tử; nền tảng tích hợp đa dịch vụ.

Cùng với đó, quy định các nhóm trách nhiệm chung của các chủ thể tham gia hoạt động thương mại điện tử; đảm bảo minh bạch thông tin trên nền tảng thương mại điện tử. Quy định loại hình và trách nhiệm của chủ thể tham gia hoạt động thương mại điện tử xuyên biên giới không có hiện diện tại Việt Nam, hoạt động đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực thương mại điện tử tại Việt Nam, người bán nước ngoài có hoạt động thương mại điện tử tại Việt Nam…

Các đại biểu cho rằng, đây là những quy định quan trọng, tạo hành lang pháp lý nhằm thúc đẩy thương mại điện tử phát triển. 

Thương mại điện tử ở nước ta phát triển rất nhanh, với tốc độ tăng trưởng 20 - 25% mỗi năm, chiếm khoảng 10% tổng mức bán lẻ hàng hóa. Đồng thời, đang đứng trong nhóm 20 quốc gia có tốc độ phát triển thương mại điện tử cao nhất thế giới.