Tăng cường nhận thức và sàng lọc bệnh viêm gan C tại Việt Nam

Thực trạng bệnh viêm gan C tại Việt Nam

Viêm gan virút C là một bệnh truyền nhiễm có thể gây tổn thương gan nghiêm trọng và dẫn đến tử vong. Nhiều người nhiễm viêm gan C không có triệu chứng trong một thời gian dài dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng. Virút lây truyền qua đường máu của người bị nhiễm (chẳng hạn như dùng chung bơm, kim tiêm).

Tiến sĩ Kimberly Green đến từ PATH chia sẻ các hoạt động làm giảm viêm gan C tại Việt Nam

Có tới 4% dân số Việt Nam có bằng chứng phơi nhiễm với viêm gan C, có nhiều người phát triển thành nhiễm mạn tính. Người có nguy cơ cao nhiễm viêm gan C ở Việt Nam cũng thường là những người có nguy cơ cao nhiễm HIV, bao gồm người tiêm chích ma túy (TCMT) và nam quan hệ tình dục đồng giới (NTDĐG). Các nghiên cứu ước tính Việt Nam có khoảng từ 43%-99% người tiêm chích ma túy và khoảng 29% NTDĐG mắc viêm gan C.

Việt Nam đã xây dựng và ban hành Hướng dẫn quốc gia về dự phòng, chăm sóc và điều trị viêm gan virút C năm 2016 và thuốc kháng virút có hiệu quả điều trị cao. Tuy nhiên, nhận thức và hiểu biết của cộng đồng về viêm gan C còn thấp và những người nhiễm viêm gan C thường không có bất kỳ triệu chứng gì, nên thách thức nằm ở việc khuyến khích và hỗ trợ người dân đi xét nghiệm viêm gan C.

Tăng cường nhận thức từ thực tế dự án tại TP. Hồ Chí Minh

Từ tháng 1/2018, Tổ chức Y tế công cộng toàn cầu (PATH), Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS TP. Hồ Chí Minh (TT PC HIV/AIDS TP.HCM), Gilead Sciences, các phòng khám tư nhân và các tổ chức cộng đồng (CBOs) tại TP. Hồ Chí Minh đã phối hợp thực hiện một can thiệp mới nhằm tăng cường nhận thức và tiếp cận đối với các dịch vụ xét nghiệm viêm gan C cho những người có nguy cơ cao nhất.

Do những người có nguy cơ nhiễm HIV cũng thường có nguy cơ nhiễm viêm gan C nên dự án được xây dựng trên nền tảng của dự án USAID/PATH Healthy Markets và Cục Phòng, chống HIV/AIDS nhằm tăng tiếp cận đối với các dịch vụ HIV cho nhóm nguy cơ cao, thông qua lồng ghép thông tin và dịch vụ về viêm gan C vào các kênh truyền thông và dịch vụ sẵn có đang được cung cấp bởi các nhóm cộng đồng.

Các chuyên gia trong nước và quốc tế cùng các đối tác trong dự án tăng cường nhận thức và sàng lọc viêm gan HCV tại TP. Hồ Chí Minh

Bác sĩ Tiêu Thị Thu Vân- Giám đốc Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS TP. Hồ Chí Minh cho biết: Các quần thể dân cư bị ảnh hưởng bởi HIV đồng thời cũng có nguy cơ mắc viêm gan virút C”. “Việc đưa xét nghiệm HIV tại cộng đồng vào Việt Nam là nền tảng lý tưởng và cơ hội kịp thời cho việc tăng cường nhận thức và xét nghiệm viêm gan virút C cho các nhóm dân cư này”.

Một đánh giá do dự án thực hiện cho thấy, hầu hết những người có nguy cơ mắc viêm gan C không biết về những nguy cơ và hậu quả của bệnh; đi đâu để sàng lọc, chẩn đoán và điều trị; hoặc cách phòng ngừa viêm gan HCV? Đó là lý do để Tổ chức PATH, TT PC HIV/AIDS TP.HCM, Gilead, các phòng khám tư nhân và các tổ chức cộng đồng đã hợp tác cùng nhau để xây dựng một chiến dịch tạo cầu, thay đổi hành vi, nâng cao nhận thức với tên gọi “Gan khỏe, sống vui”. Chiến dịch này đã huy động các kênh truyền thông mạng xã hội, sự kiện cộng đồng và tư vấn tại phòng khám (lồng ghép tư vấn xét nghiệm HIV và các dịch vụ liên quan đến HIV khác) để nâng cao nhận thức cũng như khuyến khích mọi người tham gia xét nghiệm viêm gan C.

Minh (tên khách hàng đã được thay đổi), nam thanh niên 21 tuổi, sống tại TP. Hồ Chí Minh, đã biết về xét nghiệm viêm gan C thông qua chiến dịch truyền thông “Gan khỏe, sống vui” trên trang facebook của một trong những phòng khám tư nhân cung cấp dịch vụ này.

TS Kimberly Green- Giám đốc chương trình Lao và HIV toàn cầu của PATH chia sẻ: “Từ lâu PATH đã tập trung vào việc giảm nguy cơ mắc bệnh viêm gan ở Việt Nam. Cơ hội lồng ghép dịch vụ viêm gan C trong khuôn khổ quan hệ đối tác hiện tại của chúng tôi với TT PC HIV/AIDS TP.HCM, các phòng khám tư nhân và tổ chức cộng đồng cung cấp dịch vụ HIV đã cho phép chúng tôi nhanh chóng tiếp cận nhóm đích có nguy cơ cao nhất và tăng cường khả năng tiếp cận của họ đối với các dịch vụ y tế”.

Học hỏi những bài học kinh nghiệm này, dự án thí điểm đã giúp những người TCMT và NTDĐG đang sống chung hoặc không sống chung với HIV tiếp cận dịch vụ xét nghiệm viêm gan HCV nhanh chóng và dễ dàng, thường là cùng lúc với xét nghiệm HIV thông qua các phòng khám tư nhân cộng đồng và các nhóm CBOs. Nếu xét nghiệm có phản ứng, khách hàng sẽ được hỗ trợ để làm xét nghiệm khẳng định và điều trị.

Kể từ tháng 4/2018, đã có 3.116 khách hàng tham gia xét nghiệm viêm gan C trong đó 217 trường hợp (7%) có kết quả phản ứng với xét nghiệm nhanh và 111 trường hợp (3,6% trong tổng số những người xét nghiệm) được chẩn đoán mắc viêm gan C và được kết nối với các dịch vụ y tế tiếp theo.

Do đó, với dự án thí điểm của PATH tại TP. Hồ Chí Minh đã góp phần nâng cao nhận thức và khả năng sàng lọc bệnh viêm gan C cho người Việt Nam nói chung và nhóm nguy cơ cao nói riêng. Vì vậy cần nhân rộng mô hình dự án này ra các chương trình y tế cộng đồng của Việt Nam.