Tăng cường năng lực phòng vệ thương mại trong lĩnh vực công nghiệp

Nâng cao năng lực phòng ngừa

Hội thảo "Tăng cường năng lực phòng vệ thương mại trong lĩnh vực công nghiệp Việt Nam" được tổ chức nhằm thúc đẩy cơ chế phối hợp giữa cơ quan quản lý, hiệp hội và doanh nghiệp trong công tác phòng vệ thương mại, cập nhật nguy cơ, xu hướng các vụ kiện phòng vệ thương mại đối với sản phẩm da giày, dệt may. Đồng thời nâng cao năng lực phòng ngừa, xử lý tranh chấp thương mại và chủ động ứng phó để bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của doanh nghiệp Việt Nam trong tiến trình hội nhập quốc tế.

Phát biểu tại Hội thảo, ông Đặng Xuân Tâm - Chánh Văn phòng Cục Phòng vệ thương mại cho biết, hội thảo là một sự kiện thiết thực, nhằm nhìn nhận lại vai trò của doanh nghiệp Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu, đồng thời thảo luận về các biện pháp phòng vệ thương mại nhằm bảo vệ và thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế tư nhân Việt Nam, cụ thể là các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu trong ngành da giày, dệt may.

Trong những năm qua, theo đại diện Cục Phòng vệ thương mại, nền kinh tế Việt Nam đã có những bước tiến vượt bậc trên con đường hội nhập kinh tế quốc tế. Việc ký kết và thực thi các Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới như CPTPP, EVFTA, RCEP đã mở ra nhiều cơ hội lớn cho doanh nghiệp Việt Nam vươn xa, khẳng định vị thế trên thị trường toàn cầu. Các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là khu vực kinh tế tư nhân, đã và đang từng bước tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, trong đó phải kể đến là các doanh nghiệp trong ngành dệt may, da giày.

Về ngành dệt may, Việt Nam hiện nằm trong nhóm các quốc gia xuất khẩu hàng đầu thế giới, với các thị trường chủ lực là Mỹ, EU, Nhật Bản, và Hàn Quốc. Việc tận dụng các FTA đã giúp giảm đáng kể thuế quan, tăng khả năng cạnh tranh và mở rộng thị phần cho ngành dệt may.  Đặc biệt, các doanh nghiệp trong ngành đang dần chuyển đổi từ mô hình gia công (CMT) sang các mô hình sản xuất giá trị cao hơn như FOB (Free on Board) và ODM (Original Design Manufacturing), qua đó nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm, đáp ứng tốt hơn các yêu cầu khắt khe từ các thị trường quốc tế.

Đối với ngành da giày, Việt Nam hiện đứng thứ hai thế giới về xuất khẩu, chỉ sau Trung Quốc. Nhờ các hiệp định như EVFTA, ngành da giày đã tận dụng tốt các ưu đãi thuế quan, đặc biệt là giảm thuế nhập khẩu vào EU, giúp sản phẩm Việt Nam tăng sức cạnh tranh. Các doanh nghiệp trong ngành cũng đang từng bước cải thiện chất lượng sản phẩm, phát triển thương hiệu riêng và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế về môi trường cũng như lao động.

Bảo vệ thành công hơn 50% số vụ phòng vệ thương mại

Hội nhập kinh tế quốc tế không chỉ mang lại cơ hội mà còn đặt ra nhiều thách thức cho ngành dệt may và da giày. Theo đó, quy tắc xuất xứ nghiêm ngặt khi các FTA yêu cầu hàng hóa phải đáp ứng quy tắc xuất xứ, điều này đòi hỏi ngành phải phát triển mạnh chuỗi cung ứng trong nước. Các tiêu chuẩn về môi trường và lao động đang trở thành yếu tố bắt buộc, đòi hỏi doanh nghiệp phải đầu tư lớn để đáp ứng. Đặc biệt, các quốc gia nhập khẩu, đặc biệt là các nước phát triển, ngày càng gia tăng các biện pháp phòng vệ thương mại, gây áp lực lớn cho doanh nghiệp xuất khẩu.

Theo thống kê, tính đến cuối tháng 8/2025, hàng hóa Việt Nam đã phải đối mặt với 292 vụ việc phòng vệ thương mại, bao gồm 160 vụ chống bán phá giá, 33 vụ chống trợ cấp, 59 vụ tự vệ và 40 vụ lẩn tránh thuế. “Những con số này cho thấy rằng hội nhập quốc tế không chỉ mở ra cơ hội mà còn đặt ra những áp lực rất lớn đối với các doanh nghiệp xuất khẩu. Nếu không có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, chúng ta sẽ dễ dàng mất đi lợi thế cạnh tranh, thậm chí bị loại khỏi thị trường quốc tế” - ông Tâm nhấn mạnh.

Hội nhập sâu rộng không chỉ đơn thuần là việc mở cửa thị trường mà còn đòi hỏi các doanh nghiệp phải nâng cao năng lực cạnh tranh, cải thiện chất lượng sản phẩm, dịch vụ, và đặc biệt là tuân thủ các quy định thương mại quốc tế. Trong bối cảnh đó, theo Chánh Văn phòng Cục Phòng vệ thương mại các biện pháp phòng vệ thương mại đóng vai trò như một “tấm khiên” giúp doanh nghiệp Việt Nam bảo vệ quyền lợi, đồng thời tạo điều kiện để chúng ta từng bước tham gia hiệu quả hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Trước xu hướng điều tra phòng vệ thương mại gia tăng, trong thời gian qua, Cục Phòng vệ thương mại cũng đã chủ động triển khai nhiều chương trình thiết thực như: Xây dựng hệ thống cảnh báo sớm nhằm giúp các doanh nghiệp chủ động phát hiện và ứng phó kịp thời với các vụ kiện phòng vệ thương mại. Hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam trong việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp, đồng thời duy trì và mở rộng thị trường xuất khẩu.

Theo ghi nhận của Cục Phòng vệ thương mại, nhờ những nỗ lực của cơ quan chức năng, đến nay, theo đại diện Cục Phòng vệ thương mại, Việt Nam đã bảo vệ thành công hơn 50% số vụ phòng vệ thương mại, giúp nhiều ngành hàng giữ vững thị trường xuất khẩu trị giá hàng tỷ USD.

Theo Cục Phòng vệ thương mại, nâng cao năng lực phòng vệ thương mại đã trở thành yêu cầu cấp thiết, mang tính sống còn đối với các doanh nghiệp Việt Nam.