Tận dụng tốt các cơ hội về thị trường khôi phục chế biến, xuất khẩu gỗ

Sáng ngày 15/5, tại Hà Nội, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức Hội nghị “Bàn giải pháp khôi phục chế biến, xuất khẩu gỗ và lâm sản sau dịch bệnh Covid-19”.

Theo báo cáo của Tổng cục Lâm nghiệp (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT)), tháng 4/2019, giá trị xuất khẩu gỗ và lâm sản đạt 734,2 triệu USD, giảm 19,2% so với cùng kỳ năm 2019, luỹ kế 4 tháng, giá trị xuất khẩu gỗ và lâm sản đạt 3,5 tỷ USD, tăng 5,5% so với cùng kỳ năm 2019, trong đó, gỗ và sản phẩm gỗ đạt 3,3 tỷ USD, tăng 5%, lâm sản ngoài gỗ 207,46 triệu USD, tăng 14,3%. Trong đó: 5 thị trường xuất khẩu chính đạt hơn 3,16 tỷ USD, chiếm 90,3% giá trị xuất khẩu.

Tận dụng tốt các cơ hội về thị trường khôi phục chế biến, xuất khẩu gỗ

Xuất khẩu suy giảm, đơn hàng bị hủy, hoãn khiến các doanh nghiệp trong ngành này lao đao. Ông Vũ Hải Bằng - Tổng giám đốc Công ty CP Woodsland - cho hay, từ tháng 3/2020, dịch Covid-19 đã khiến các đơn hàng của doanh nghiệp về con số 0, kể cả những đơn hàng đã ra đến cảng cũng buộc phải dừng, phía khách hàng từ chối nhận do cửa hàng đóng hoàn toàn, các dịch vụ kho bãi cũng đóng cửa. Và cũng do tình trạng bất khả kháng nên cũng không thể truy cứu trách nhiệm của người mua hàng.

Theo dự đoán, ngành gỗ sẽ sớm hồi phục. Ông Nguyễn Quốc Trị - Tổng cục trưởng Tổng cục Lâm nghiệp (Bộ NN&PTNT) - cho biết, một số sản phẩm đang có nhu cầu cao từ một số thị trường lớn như sản phẩm đồ nội thất phòng bếp, phòng tắm và bàn trang điểm. Thị phần của các mặt hàng này hiện đang chiếm khoảng 60% tổng sản phẩm đồ gỗ trên toàn thế giới, trong đó, phần lớn được cung cấp từ Trung Quốc. Do ảnh hưởng của dịch bệnh và các hoạt động cạnh tranh thương mại, các doanh nghiệp Trung Quốc hiện gặp khó khăn, và đây là cơ hội đối với các doanh nghiệp Việt Nam khi các khách hàng lớn ở Hoa Kỳ, EU, Australia, Nhật Bản... đang tìm thị trường cung cấp thay thế.

Để đẩy nhanh việc khôi phục và ổn định sản xuất, kinh doanh, nhiều ý kiến cho rằng cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan liên quan với cộng đồng doanh nghiệp trong triển khai đồng bộ các giải pháp trước mắt, lâu dài. Ông Trịnh Xuân Dương - Giám đốc Công ty TNHH Kẻ Gỗ - chia sẻ, trước đây doanh nghiệp đang xuất khẩu sản phẩm sang thị trường Đức nhưng thị trường đang tạm ngừng do chống dịch nên đã chuyển hướng sang thị trường Nhật và thị trường trong nước. Nếu doanh nghiệp được tiếp cận các chính sách hỗ trợ kịp thời sẽ góp phần vượt qua giai đoạn khó khăn này, lấy lại đà tăng trưởng.

Một vấn đề nữa được các đại biểu đưa ra thảo luận tại hội nghị liên quan đến chính sách kêu gọi đầu tư FDI cho ngành gỗ. Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Hà Công Tuấn lưu ý, vấn đề quan trọng nhất với các doanh nghiệp hiện nay là phải giữ bằng được đơn hàng, thị trường. Nếu kim ngạch xuất khẩu 5 năm trước, FDI chiếm 64 - 65%, giờ nhiều doanh nghiệp gỗ Việt Nam lớn mạnh vươn lên nắm giữ thế chủ động nên khối ngoại chỉ còn nắm giữ 45%. Tuy nhiên, ông Hà CôngTuấn cho rằng, cơ hội chuyển dịch đầu tư tới đây có hai nguy cơ: Vốn kèm theo công nghệ lạc hậu ảnh hưởng tới môi trường, thường tập trung vào giai đoạn đơn giản sơ chế ván, dăm; đồng thời doanh nghiệp gỗ khó khăn nên rất cần vốn, dẫn đến dễ mất quyền kiểm soát vào tay khối ngoại. Vì vậy, ông Tuấn khuyến nghị, các doanh nghiệp cần động viên nhau để không bán tháo vốn rồi thua ngay trên "trận địa" của mình. Đồng thời lưu ý, các doanh nghiệp phải tập trung khai thác nhanh các thị trường khu vực, quốc gia nào khống chế được dịch Covid- 19.

Ông Đỗ Xuân Lập - Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam - đề nghị Chính phủ và các tỉnh phải có chính sách để kiểm soát, tránh chuyển dịch nhà máy với công nghệ cũ, mức đầu tư quá nhỏ, mà tối thiểu phải từ 5 - 10 triệu USD. Bên cạnh đó, các tỉnh nên khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào sản xuất những sản phẩm đang có lợi thế để tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu với giá trị nhiều chục tỷ USD, không khuyến khích những mặt hàng mà thế giới đang áp thuế chống bán phá giá. Ngăn chặn sự chuyển dịch, trốn xuất xứ những mặt hàng mà thế giới đang áp thuế chống bán phá giá.

Liên quan đến vấn đề này, ông Nguyễn Quốc Trị kiến nghị tập trung rà soát, cân nhắc kỹ và có lựa chọn các dự án đầu tư FDI ngành gỗ. Không khuyến khích, tiếp nhận và cấp phép đầu tư đối với các dự án quy mô nhỏ, sử dụng công nghệ lạc hậu, ảnh hưởng đến môi trường; các dự án sản xuất chế biến các sản phẩm đơn giản, bán thành phẩm. Tập trung ưu tiên các dự án sản xuất sản phẩm chế biến sâu, quy mô lớn để tăng sức cạnh tranh, tạo uy tín, thương hiệu của ngành chế biến gỗ của Việt Nam. UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương cần cân nhắc, lựa chọn và thu hút các dự án FDI ngành gỗ đảm bảo ưu tiên các dự án đầu tư sản xuất các sản phẩm chế biến sâu, công nghệ tiên tiến, thân thiện với môi trường…