Tận dụng RCEP khai phá thị trường Halal tỷ đô

"Mỏ vàng" xuất khẩu 

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, các hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới trở thành động lực quan trọng giúp các nền kinh tế mở rộng thị trường, thúc đẩy đầu tư và tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu. Trong đó, Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực ( Hiệp định RCEP) với sự tham gia của 10 nước ASEAN cùng 5 đối tác là Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia và New Zealand được đánh giá là FTA lớn nhất thế giới hiện nay.

Theo ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương, thực tiễn sau hơn 3 năm triển khai, RCEP đã mang lại nhiều kết quả rõ nét. Hàng hóa Việt Nam được hưởng lợi từ cắt giảm thuế quan, thủ tục hải quan thuận lợi hơn và quy tắc xuất xứ linh hoạt. Các ngành nông sản, thủy sản, dệt may, đồ gỗ… ghi nhận sự tăng trưởng nhờ khả năng tiếp cận thị trường rộng lớn, đa dạng và ít rào cản hơn.

Đáng chú ý, RCEP không những mở thêm cơ hội xuất khẩu mà còn đặt nền móng cho việc khai thác, tiến vào chuỗi cung ứng những ngành hàng đặc thù, trong đó có công nghiệp Halal trị giá hàng nghìn tỷ USD. Theo báo cáo kinh tế Hồi giáo toàn cầu, chi tiêu thực phẩm Halal ước đạt 7.700 tỷ USD vào năm 2025 và dự kiến tăng lên 10.000 tỷ USD vào năm 2028. 

Riêng trong khối RCEP, tiềm năng thị trường Halal rất rộng mở, nhiều quốc gia có nhu cầu nhập khẩu sản phẩm Halal lớn như Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore. Nhật Bản và Hàn Quốc cũng đang mở rộng tiêu thụ hàng Halal để phục vụ cộng đồng Hồi giáo và khách du lịch. Đây là những thị trường mà Việt Nam hoàn toàn có khả năng đáp ứng nếu chủ động đầu tư nâng cao chất lượng, đạt chuẩn quốc tế.

"Việc khai thác thị trường Halal sẽ giúp gia tăng kim ngạch xuất khẩu, thúc đẩy ngành nông nghiệp, công nghiệp chế biến và logistics Việt Nam chuyển đổi theo hướng hiện đại, chuyên nghiệp hơn. Đồng thời, đây là cơ hội để hàng Việt định vị thương hiệu và nâng cao uy tín trên thị trường toàn cầu", ông Trần Thanh Hải nhấn mạnh.

Doanh nghiệp Việt cần chuẩn bị gì?

PGS.TS Đinh Công Hoàng, Viện Nghiên cứu Nam Á, Tây Á và Châu Phi, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam nhận định, Việt Nam có nhiều lợi thế để phát triển ngành Halal nhờ vị trí địa lý gần các thị trường tiêu thụ lớn. Các sản phẩm như thủy sản, rau quả, gạo, cà phê, trà, hồ tiêu, điều, cao su và gia vị… đều là mặt hàng thế mạnh của Việt Nam, có khả năng đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng Hồi giáo.

Trong tiến trình hội nhập sâu rộng, Việt Nam đã ký kết nhiều FTA với các quốc gia Hồi giáo, qua đó tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp trong nước tận dụng ưu đãi thuế quan, mở rộng khả năng tiếp cận và thâm nhập sâu hơn vào thị trường Halal đầy tiềm năng.

Đặc biệt, Cơ quan Chứng nhận Halal Việt Nam (HCA) đã được Cơ quan phát triển Hồi giáo Malaysia (JAKIM) chính thức công nhận. Đây được xem là chìa khóa quan trọng giúp sản phẩm Việt đáp ứng chuẩn Halal quốc tế và dễ dàng thâm nhập hệ thống phân phối tại Malaysia cũng như nhiều quốc gia Hồi giáo khác.

Theo Tham tán Thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Indonesia Phạm Thế Cường, với 87% dân số theo đạo Hồi, Indonesia hiện là thị trường tiêu thụ sản phẩm Halal lớn nhất trong ASEAN. Quy mô ngành Halal tại nước này được dự báo đạt 282 tỷ USD vào năm 2025, chiếm hơn 11% tổng chi tiêu Halal toàn cầu.

Trong những năm gần đây, hàng hóa Việt Nam ngày càng hiện diện nhiều hơn tại thị trường Indonesia. Kim ngạch xuất khẩu liên tục tăng trưởng đã tạo nền tảng để doanh nghiệp Việt mở rộng chỗ đứng, đặc biệt ở phân khúc sản phẩm Halal.

Đại diện Thương vụ Việt Nam tại Indonesia cũng cho rằng, thị trường Halal tại Indonesia vẫn còn rất nhiều dư địa để doanh nghiệp Việt khai thác. Tuy nhiên, thách thức lớn là phần lớn doanh nghiệp trong nước chưa am hiểu đầy đủ về các yêu cầu đặc thù và còn e ngại trong việc đầu tư để đạt chứng nhận Halal.

Để tận dụng cơ hội, doanh nghiệp cần chủ động đăng ký chứng nhận Halal Indonesia cũng như tiêu chuẩn quốc gia SNI; liên kết với các doanh nghiệp ngành Halal phát triển; tích cực tham gia các hội chợ, triển lãm quốc tế lớn tại Indonesia; hợp tác với hệ thống phân phối nội địa và khai thác mạnh mẽ các sàn thương mại điện tử. Song song, doanh nghiệp cũng cần phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng trong nước để kịp thời tháo gỡ khó khăn, tạo thuận lợi cho quá trình thâm nhập và mở rộng chỗ đứng tại thị trường giàu tiềm năng này.

Bà Nguyễn Thị Quý Linh, Giám đốc Công ty TNHH Thực phẩm F&G Việt Nam (Hà Nội), doanh nghiệp đã nhiều năm xuất khẩu thành công sang thị trường Hồi giáo cho biết, kinh nghiệm đầu tiên để thâm nhập là phải có chứng nhận Halal. Ngay từ năm 2018-2019, F&G Việt Nam đã chủ động xin cấp chứng nhận này và trở thành một trong số ít doanh nghiệp tiên phong, coi đó như "giấy thông hành" để tiếp cận người tiêu dùng Hồi giáo.

Theo bà Linh, những FTA được ký kết gần đây đã mở ra nhiều thuận lợi khi cắt giảm thuế quan và đơn giản hóa thủ tục, tạo điều kiện cho hàng Việt có chứng nhận Halal dễ dàng xuất khẩu hơn. Bà nhấn mạnh, doanh nghiệp cần tận dụng cơ hội thay vì lo ngại tiêu chuẩn Halal quá khắt khe hay chi phí quá cao. "Mọi tiêu chuẩn đều có những yêu cầu riêng, có điểm khó và điểm thuận lợi. Việt Nam hiện đang đi sau nhiều nước trong việc khai thác thị trường Halal. Nếu còn chần chừ, chúng ta sẽ càng bị bỏ lại phía sau", bà Linh nói.

Ngành công nghiệp Halal (gọi tắt là ngành Halal) là tổng thể các ngành công nghiệp phục vụ nhu cầu của người tiêu dùng Hồi giáo như thực phẩm và đồ uống Halal, dược phẩm Halal, mỹ phẩm Halal, thời trang và nghệ thuật, kinh tế số Hồi giáo, y tế và chăm sóc sức khỏe, du lịch thân thiện với người Hồi giáo, chuỗi cung ứng,…