Tam giác kinh tế tạo xung lực cho vùng Đông Nam Bộ

Dần hình thành tam giác kinh tế mới

Ngày 16/1/2025 vừa qua, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đã ký Quyết định số 148/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư dự án Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ.

Theo đó, mục tiêu của dự án là xây dựng và phát triển Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ, bao gồm các dịch vụ liên quan đến khai thác cảng container cảng biển và các dịch vụ khác. UBND TP. Hồ Chí Minh xác định các sản phẩm và dịch vụ cụ thể để đảm bảo hiệu quả của cảng trung chuyển quốc tế.

Siêu cảng Cần Giờ và Trung tâm logistics Cái Mép Hạ ở vị trí đối diện nhau. Ảnh: Portcoast

Dự án được thực hiện tại cù lao Gò Con Chó, huyện Cần Giờ, TP. Hồ Chí Minh với quy mô diện tích sử dụng đất khoảng 571 ha.

Cảng có thể đón tàu trọng tải lên tới 250.000 DWT (tương đương 24.000 TEUs). Khoảng cách tuyến bến - biên luồng từ 340m - 393m. Công suất tối đa của Cảng Cần Giờ là 16,9 triệu TEUs/năm.

Theo tính toán của các chuyên gia, Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ khi được đầu tư hoàn chỉnh, đạt công suất thiết kế vào năm 2045 sẽ có nguồn thu 34.000 - 40.000 tỷ đồng mỗi năm.

Ở phía đối diện, khu thương mại tự do Cái Mép Hạ cũng đang có những bước đi đầu tiên. Theo đó, ngày 18/2, UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu và DP World - tập đoàn logistics hàng đầu thế giới đã ký Biên bản ghi nhớ (MOU). Thỏa thuận này đặt nền tảng hợp tác để DP World hỗ trợ nghiên cứu và phát triển Đề án "Khu thương mại tự do gắn với cảng biển tại Cái Mép Hạ”.

Cái ‘bắt tay’ hợp tác đã đánh dấu bước ngoặt quan trọng khi DP World trở thành nhà tư vấn chiến lược cho khu thương mại tự do đầu tiên tại vùng Đông Nam Bộ.

Nhiều hạng mục quan trọng của Sân bay Long Thành như nhà ga hành khách, đường băng, sân đỗ, tuyến giao thông kết nối đều đang trong quá trình tăng tốc chạy đua về đích. Ảnh: Lương Ý

Tại Đồng Nai, dự án Sân bay Long Thành đang được địa phương và các nhà thầu gấp rút triển khai. Dự án có quy mô 5.000 ha, tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 336.630 tỷ đồng, công suất giai đoạn 1 là 25 triệu khách mỗi năm. Dự án được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư tại Nghị quyết số 94/2015/QH13 ngày 25/6/2015, với mục tiêu xây dựng sân bay đạt cấp 4F, theo phân cấp của Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế (ICAO).

Với vị trí địa chính trị, khu vực Đông Nam Bộ đang sở hữu bộ 3 ‘chân kiềng’ kết nối hàng không - hàng hải - logistics, đang được Chính phủ tập trung đầu tư tối đa nguồn lực giúp đẩy nhanh triển khai xây dựng, nắm bắt xu thế chung của khu vực và thế giới đang xoay trục kinh tế về châu Á.

Tạo sức bật cho Cái Mép - Thị Vải

Từ góc nhìn của chuyên gia, ông Phạm Anh Tuấn - Tổng giám đốc Công ty Tư vấn thiết kế cảng kỹ thuật biển (Portcoast) - cho biết, Cảng Cần Giờ được đầu tư xây dựng với mục tiêu tạo một “hub port” (trung tâm trung chuyển hàng hóa) cho tàu mẹ (sức chở 18.000 - 24.000 TEU). Từ đó phân phối nguồn hàng đi khắp thế giới, góp phần nâng cao vị thế cảng biển Việt Nam, đẩy mạnh hoạt động trung chuyển giữa các trung tâm khác trên thế giới. Theo đó, nguồn hàng của Cảng Cái Mép - Thị Vải và Cần Giờ hoàn toàn riêng biệt, thậm chí hai cảng có thể bổ trợ cho nhau tạo thành một hệ thống cảng biển cho toàn vùng.

“Phải đặt trong mối lợi ích chung của vùng, quốc gia. Không nên tách rời Cái Mép - Thị Vải của Bà Rịa - Vũng Tàu hay Cần Giờ của TP. Hồ Chí Minh mà đây là một hub về hệ thống cảng Cái Mép - Thị Vải của vùng Đông Nam Bộ và của quốc gia. Nếu khai thác tốt, hệ thống này sẽ nhanh chóng tạo sức bật kinh tế biển rất lớn”, ông Phạm Anh Tuấn khẳng định.

Trung tâm logistics Cái Mép Hạ. Ảnh: Portcoast

Nhiều chuyên gia cũng cho rằng, triển khai dự án “siêu cảng” trung chuyển quốc tế Cần Giờ là cần thiết, với mục tiêu dịch chuyển một phần hoạt động trung chuyển container quốc tế về Việt Nam, đưa TP. Hồ Chí Minh thành trung tâm logistics của khu vực và châu Á.

PGS.TS Hồ Thị Thanh Hòa - Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển logistics Việt Nam - cho rằng, việc xây dựng Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ là cơ hội để cảng biển Bà Rịa - Vũng Tàu đẩy mạnh liên kết vùng, liên kết cảng. Các cảng trung chuyển quốc tế nổi tiếng trên thế giới đều hoạt động trong bối cảnh có nhiều cảng xung quanh nhưng các cảng này đã liên kết rất chặt chẽ trong việc chia sẻ hàng hóa để cùng phát triển, thay vì cạnh tranh.

“Việc hình thành Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ thu hút hoạt động trung chuyển về khu vực Cái Mép - Cần Giờ sẽ kéo theo các hãng tàu khác thiết lập hoạt động trung chuyển tại Cái Mép - Thị Vải. Do đó, thay vì làm sao cạnh tranh thì chúng ta nghĩ làm sao để liên kết”, PGS.TS Hồ Thị Thanh Hòa nhận định.

Bí thư Tỉnh ủy Bà Rịa – Vũng Tàu Phạm Viết Thanh cho hay, cùng với phát triển Cảng hàng không quốc tế Long Thành, hiện đại hóa cụm cảng Cái Mép - Thị Vải thành cảng quốc tế trung chuyển tầm cỡ khu vực và thế giới, là điều kiện thuận lợi để địa phương phát triển trung tâm logistics cấp quốc gia và quốc tế theo mô hình “cảng xanh, logistics xanh” đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và phát triển bền vững.

Việc tiến tới hình thành khu thương mại tự do gắn với cảng biển sẽ là bước đi chiến lược để hoàn thiện hạ tầng logistics vùng Đông Nam Bộ; kết nối đồng bộ với Cảng hàng không quốc tế Long Thành và Cảng biển nước sâu Cái Mép - Thị Vải. Điều này sẽ tạo ra lợi thế cạnh tranh tuyệt đối, làm mới động lực cũ, tạo ra động lực mới, thu hút đầu tư trong không gian dịch vụ - công nghiệp - đô thị trên hàng lang kinh tế Đông Tây từ Mộc Bài - Cái Mép - Thị Vải.

Đẩy mạnh hoàn thiện các dự án giao thông kết nối

Trong những năm qua, các tỉnh khu vực vùng Đông Nam bộ đang tích cực đầu tư cho phát triển mạng lưới giao thông kết nối liên vùng như cao tốc Biên Hoà - Vũng Tàu; cao tốc Bến Lức - Long Thành; cầu Phước An và đoạn kết nối cao tốc Bến Lức - Long Thành, 4 tuyến vành đai của TP. Hồ Chí Minh,…

Nếu như tuyến vành đai 2 và vành đai 3 TP. Hồ Chí Minh có tính chất kết nối chủ yếu trong nội vùng Đông Nam Bộ, vành đai 4 mở rộng việc kết nối TP. Hồ Chí Minh với các khu vực khác như Nam Trung Bộ, Tây Nam Bộ, Tây Nguyên thì các tuyến cao tốc đang song song khởi động đã hoàn thiện cho bức tranh kết nối giao thông hoàn chỉnh.

Sơ đồ các dự án cao tốc và vành đai được quy hoạch ở khu vực Đông Nam bộ. Ảnh: Hồ Trang

Mạng lưới giao thông này sẽ hình thành một vành đai công nghiệp, đô thị, dịch vụ và logistics, tạo tiền đề cho sự phát triển các khu vực, đô thị và các trung tâm công nghiệp, dịch vụ dọc tuyến. Đó là cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu dài hơn 53km đi qua tỉnh Đồng Nai và Bà Rịa - Vũng Tàu với tổng mức đầu tư hơn 17.800 tỷ đồng. Theo kế hoạch, tuyến cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu cơ bản hoàn thành năm 2025 và đưa vào khai thác đồng bộ năm 2026.

Dự án cao tốc Bến Lức - Long Thành dài gần 58km, đi qua 3 địa phương Long An, TP. Hồ Chí Minh và Đồng Nai, tổng mức đầu tư 31.300 tỷ đồng đến nay, sản lượng toàn dự án đạt trên 90%. Ngay sau Tết Nguyên đán, 2 đoạn đầu cuối đã được thông xe. Dự kiến, thông xe toàn tuyến trong năm 2025, giúp kết nối Đông Nam Bộ - Tây Nam bộ cũng như kết nối liên hoàn với các tuyến cao tốc chính như TP. Hồ Chí Minh - Trung Lương, TP. Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây và Biên Hòa - Vũng Tàu, góp phần phát triển kinh tế cho cả vùng.

Hiện toàn tuyến cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu đoạn qua tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu dài 19,5 km đã hoàn thành lớp thảm nhựa thứ hai, các nhà thầu đang chuẩn bị đổ lớp nhựa cuối cùng vào tuần sau. Các hạng mục như hàng rào, lề đường, và rãnh dọc cũng đang được thi công. Ảnh: Trà Ngân (Trong ảnh: Đoạn cao tốc cuối tuyến chạy qua cánh đồng ở TP. Bà Rịa)

Ngoài ra, đường cao tốc TP. Hồ Chí Minh - Thủ Dầu Một - Chơn Thành kết nối từ đường Vành đai 3 - TP. Hồ Chí Minh đến thị xã Chơn Thành (tỉnh Bình Phước) đã bấm nút khởi công ngay sau Tết Nguyên đán; dự án cao tốc Mộc Bài - TP. Hồ Chí Minh cũng đã được Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư,..

Đồng thời, tỉnh Đồng Nai cũng đang triển khai 3 dự án nâng cấp, mở rộng các tuyến đường tỉnh 769; 773 và đầu tư xây dựng đường tỉnh 770B. Đây là các công trình giao thông trọng điểm phục vụ kết nối các huyện Thống Nhất, Cẩm Mỹ, Định Quán, Tân Phú, Xuân Lộc với sân bay Long Thành và từ sân bay Long Thành đến cụm cảng Cái Mép - Thị Vải.

Theo Phó Cục trưởng Cục Hàng hải Việt Nam Hoàng Hồng Giang, cần đẩy nhanh tiến độ các dự án hạ tầng giao thông khu vực Đông Nam Bộ. Bởi, khi giao thông thông suốt, hàng hóa từ vùng hạ lưu của khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, hạ lưu của Campuchia, Thái Lan sẽ đổ về khu vực Cái Mép - Thị Vải.

Cũng theo ông Hoàng Hồng Giang, đối với các hãng tàu biển, hầu hết các ông chủ, các định chế tài chính, hệ sinh thái đều nằm ở TP. Hồ Chí Minh, do đó cần phải cải thiện sớm việc kết nối đường bộ giữa TP. Hồ Chí Minh, Đồng Nai và Bà Rịa – Vũng Tàu.