Tái xuất hàng hóa sang Mỹ thông qua Đông Nam Á sẽ không bền vững

Các nhà xuất khẩu ở Trung Quốc, nhà giao dịch hàng hóa lớn nhất thế giới, đang ngày càng phải chịu đựng cuộc chiến thương mại đang diễn ra với Mỹ, cho đến nay đã kéo dài sang tháng thứ 14. Tái xuất hàng hóa đã trở thành một lựa chọn có giá trị đối với các nhà xuất khẩu Trung Quốc để tránh tác động bất lợi của thuế quan Mỹ.

Từ đầu năm nay, xu hướng các nhà xuất khẩu Trung Quốc chuyển hàng hóa qua Đông Nam Á và châu Âu rồi sang Mỹ đã xuất hiện ngày càng nhiều. Trong 7 tháng đầu năm nay, hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ đã giảm 7,8% so với một năm trước đó, đẩy mức tăng trưởng xuất khẩu chung xuống chỉ còn 0,6%, theo dữ liệu từ Tổng cục Hải quan Trung Quốc. Trong cùng thời gian đó, xuất khẩu của Trung Quốc sang 10 quốc gia thuộc Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và 28 quốc gia trong EU lần lượt tăng 9,1% và 6,1%. Riêng 5 tháng đầu năm nay, giá trị xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ đã tăng 28% so với một năm trước đó, với giá trị tăng gần như tương đương với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Trong khi đó, xuất khẩu của Việt Nam sang các nước khác và nhập khẩu từ các nước khác chỉ thấy những thay đổi nhỏ trong cùng thời kỳ.

Tuy nhiên, nhiều nhà kinh tế cho rằng hoạt động tái xuất không có khả năng kéo dài. Mỹ từ lâu đã cảnh giác với các động thái của các quốc gia và khu vực khác trong nỗ lực phá vỡ các biện pháp thuế quan. Ví dụ, Mỹ đã bắt đầu vào tháng 8 có nguồn thu tăng do áp thuế tới 456% đối với một số sản phẩm thép được sản xuất tại Hàn Quốc và Đài Loan, sau đó được chuyển đến Việt Nam để xử lý nhỏ và cuối cùng xuất khẩu sang các nhà xuất khẩu của Hàn Quốc và Đài Loan. Tái xuất như vậy để tránh thuế chống bán phá giá và thuế đối kháng của Mỹ trong những năm trước. Việc di dời các cơ sở sản xuất ra khỏi Trung Quốc là một lựa chọn khác cho các nhà xuất khẩu để tránh thuế quan của Mỹ. Sau khi chính phủ Mỹ tăng thuế đối với 200 tỷ đô la hàng hóa Trung Quốc từ 10% lên 25% vào tháng 5, một số công ty Trung Quốc đã đầu tư vào các nước Đông Nam Á để cân nhắc tăng năng lực sản xuất ở nước ngoài và chuyển sản xuất hàng xuất khẩu sang Mỹ cho các nước như Việt Nam, Thái Lan và Indonesia. Các công ty có trụ sở tại Quảng Đông, Trung Quốc đã ghi nhận số lượng lớn các công ty chế biến thương mại, tạo ra nhiều hơn hơn một nửa doanh thu của họ từ xuất khẩu sang Mỹ.

Trong những năm gần đây, ngày càng nhiều nhà sản xuất Trung Quốc đã chuyển sản xuất thâm dụng lao động hàng hóa có giá trị gia tăng thấp sang các quốc gia nơi chi phí đất đai và lao động thấp hơn. Xung đột thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ đã đẩy nhanh quá trình di dời sản xuất như vậy. Tuy nhiên, đối với sản xuất công nghệ cao, hầu hết các nhà sản xuất thấy rằng Trung Quốc có nhu cầu rất lớn và “có một miếng bánh cho tất cả mọi người”. Họ muốn duy trì các hoạt động chính của mình ở vùng đồng bằng sông Dương Tử và Châu Giang. Khu vực đồng bằng sông Châu Giang ở Quảng Đông có các chuỗi công nghiệp cạnh tranh và vững chắc trong các lĩnh vực như điện tử và thiết bị viễn thông, khó di chuyển ra nước ngoài. Các nhà sản xuất cao cấp có xu hướng tăng chi phí vốn và đầu tư tự động hóa để cải thiện năng suất khi phải đối mặt với chi phí lao động tăng.