Tại sao cuộc phản công của Ukraine đang chuyển sang tác chiến “bằng chân”?

Trong tuyên bố mới đây, lãnh đạo Tổng cục Tình báo Ukraine, tướng Kirill Budanov thừa nhận, cuộc phản công của lực lượng vũ trang nước này đang chuyển từ cơ giới sang đi bộ. Sự thực đáng buồn này đang báo hiệu giai đoạn khó khăn sắp tới của cuộc phản công không chỉ do thời tiết, mà còn do chiến thuật sử dụng UAV tự sát đông đảo và rất lợi hại của Nga.

Mùa thu tại Ukraine đang tới gần

Theo Tờ New York Times, các cơn mưa mùa thu tại Ukraine thường xuất hiện từ tháng 10 sẽ khiến mặt đất lầy lội, không thuận lợi cho việc sử dụng phương tiện chiến đấu hạng nặng sẽ ảnh hưởng đáng kể tới tốc độ của cuộc phản công của Kiev, và điều này hoàn toàn không có lợi.

Trước ưu thế hoàn toàn về pháo binh và không quân của Nga, Quân đội Ukraine đang buộc phải chia nhỏ các mũi phản công với nòng cốt chính là bộ binh. Ảnh: Reuters

“Đồng hồ thời gian đang dần điểm. Dự kiến trong tháng 10 tới sẽ có mưa lớn và địa hình lầy lội có thể ngăn cản việc triển khai và sử dụng các phương tiện chiến đấu hạng nặng như xe tăng Challenger và Abrams mới được viện trợ cho Ukraine”, tờ New York Times viết.

Đánh giá về kịch bản trên, chuyên gia quân sự Marina Miron nói với tờ New York Times rằng: “Khi bùn nhão xuất hiện, những chiếc xe tăng Challenger nặng 75 tấn sẽ chìm dần”.

Chính vì thế, không quá ngạc nhiên khi trong cuộc trả lời phỏng vấn tờ The Wall Street Journal tuần qua, tướng tình báo Ukraine Kirill Budanov đã phải thừa nhận, lực lượng vũ trang nước này đang phải tổ chức phản công bằng bộ binh thay vì các phương tiện thiết giáp như giai đoạn trước.

“Thật không may khi các đợt phản công của chúng tôi hiện phần lớn do bộ binh thực hiện. Bạn có thể thấy tình hình hiện tại giống mùa thu năm ngoái khi người Nga thực hiện các đòn tấn công ở hướng Bakhmut. Ở thời điểm đó, sử dụng các phương tiện chiến đấu hạng nặng là rất hạn chế và chiến trường chủ yếu là bộ binh. Tôi cho rằng điều kiện phản công hiện tại của Ukraine tương tự như vậy”, tướng Kirill Budanov nói.

Tuy nhiên, lãnh đạo Tổng cục Tình báo Ukraine khẳng định, cuộc phản công của Ukraine sẽ tiếp diễn ngay cả trong mùa đông, bất chấp thời tiết giá lạnh.

Cùng thời điểm, The Wall Street Journal cũng có cơ hội trao đổi với các lực lượng Ukraine tham chiến tại tiền tuyến, trong đó có cả mặt trận Bakhmut. Tất cả điều khẳng định các đợt tấn công lớn, binh chủng hợp thành với xe tăng và xe bọc thép không còn khả thi do điều kiện thời tiết bất lợi.

“Thực tế chiến trường cho thấy, một đoàn xe thiết giáp tiến công có thể bị phát hiện trong vòng 3-6 phút. Khả năng sống sót của chúng trước hỏa lực của Nga không quá 10 phút”, một sĩ quan Ukraine chia sẻ với The Wall Street Journal.

Một vấn đề khác phát sinh khiến Ukraine buộc phải sử dụng bộ binh chính là sự xuất hiện và tần xuất sử dụng UAV tự sát của Nga trên chiến tuyến đã tăng đáng kể. Nếu con số này trong tháng 8 chỉ khoảng hơn 200 lần được ghi nhận bằng hình ảnh (con số thực tế có thể cao hơn), thì trong tháng 9 đã tăng lên hơn 500 lần. Giới chuyên gia dự báo, con số này có thể tăng lên 4 con số ngay trong tháng 10 tới.

Về vấn đề này, Phó cục trưởng Tổng cục Tình báo Ukraine Vadim Skibitsky cho biết, các quân nhân tại tiền tuyến đã thông báo về số lượng lớn UAV tự sát được Nga sử dụng để ngăn chặn các đợt phản công. Chúng bao gồm nhiều chủng loại khác nhau từ Lancet, FPV tới các loại tự chế, hoán cái từ UAV dân sự, khiến mọi phương tiện chiến đấu trên chiến trường nhanh chóng bị phát hiện và tiêu diệt.

“Phản công ngược”

Theo đánh giá của tờ The New York Times, cuộc phản công chính của Ukraine trong năm 2023 đang diễn ra chậm chạp và đạt được rất ít thành quả do hệ thống phòng thủ kiên cố của Nga.

"Ai đang có động lực trong cuộc chiến tại Ukraine trong năm nay? Không ai cả. Cả hai bên điều tổ chức nhiều hoạt động quân sự quy mô, nhưng chiến tuyến cơ bản không thay đổi. Sau 18 tháng xung đột, việc đột phá trên chiến trường trở nên khó khăn. Ukraine chỉ đạt được những thành quả nhỏ trong cuộc phản công với những thiệt hại đáng kể. Các bãi mìn, công sự dày đặc và kiên cố của Nga khiến mỗi đợt tấn công đều kết thúc trong thảm họa”, tờ The New York Times viết.

Giới chuyên gia đánh giá, tính từ thời điểm đầu năm 2023 tới nay mới chỉ có khoảng 500 dặm vuông đổi chủ. Kế hoạch tác chiến của các bên dường như không đạt như kỳ vọng và không thể hiện thực được.

Theo thông tin từ Viện nghiên cứu Chiến tranh Mỹ, diện tích lãnh thổ Ukraine đổi chủ trong tháng 8-2023 ít hơn bất kỳ tháng nào trong cuộc xung đột.

“Trong khi Ukraine đạt được một số kết quả phản công ở mặt trận phía Nam, thì Nga lại đẩy mạnh tấn công và kiểm soát nhiều vùng lãnh thổ phía Bắc và Đông Bắc”, trích báo cáo của Viện nghiên cứu Chiến tranh Mỹ. Dù Ukraine là bên phản công, nhưng Quân đội Nga đã giành quyền kiểm soát thêm khoảng 100 dặm vuông lãnh thổ so với thời điểm đầu năm 2023. Xét về mặt lãnh thổ, Nga đang kiểm soát khoảng 18% tổng lãnh thổ Ukraine.

Nga không muốn tấn công?

Giải thích về nguyên nhân tại sao phía Nga chưa tổ chức phản công quy mô lớn, chuyên gia quân sự Marina Miro cho biết, Quân đội Nga cảm thấy không cần thiết phải nhanh chóng gia tăng vùng kiểm soát và đang duy trì trạng thái kiểm soát chiến trường.

Mặt đất lầy lội khi Ukraine chuyển sang mùa thu khiến việc sử dụng phương tiện chiến đấu hạng nặng trở nên khó khăn

Việc tạo ra tuyến phòng thủ kiên cố thực tế tạo ra lợi thế cho Nga. Trong khi Ukraine đang phải tiêu hao nguồn lực đáng kể về nhân lực và khí tài quân sự được viện trợ, thì Quân đội Nga chỉ bị thiệt hại ở mức tối thiểu. Theo các con số tính toán trung lập, trong gần 4 tháng phản công, Quân đội Ukraine đã mất khoảng 71.000 binh sĩ, hàng nghìn phương tiện chiến đấu, thì Nga chỉ mất khoảng gần 4.000 binh sĩ và con số khí tài thiệt hại thấp hơn đáng kể với lợi thế về không quân, pháo binh.

Trong thời gian đó, với hệ thống công nghiệp quốc phòng khổng lồ và nguồn nhân lực huy động gần như không giới hạn, Quân đội Nga đang liên tục được bổ sung cả về chất và lượng để có thể tổ chức tấn công quy mô lớn vào thời điểm thích hợp.

Chuyên gia Marina Miro đánh giá, việc Nga không tấn công là muốn giảm nhịp độ chiến trường để chờ Ukraine đuối sức, cũng như thách thức sự kiên nhẫn của Mỹ và phương Tây, khi các nguồn viện trợ quân sự hàng chục tỷ USD cho Kiev không phát huy tác dụng làm suy yếu Nga như mong muốn. “Họ đang cố chờ đợi cho tới khi phương Tây quay lưng với Ukraine”, chuyên gia Marina Miro cho biết.