Sơn La hướng đến trung tâm năng lượng sạch vùng Tây Bắc

Động lực từ dòng điện đại ngàn

Năng lượng là huyết mạch của nền kinh tế, là yếu tố trọng yếu bảo đảm quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao đời sống nhân dân. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu, xu hướng chuyển dịch năng lượng xanh, sạch, tái tạo là tất yếu khách quan.

Ngày 20/8/2025, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 70-NQ/TW về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, trong đó khẳng định: “Bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia là nền tảng, là tiền đề quan trọng để phát triển đất nước, là bộ phận quan trọng của an ninh quốc gia…”.

Tỉnh Sơn La với tiềm năng lớn về điện mặt trời, thủy điện, điện gió và sinh khối, có cơ hội và trách nhiệm trong việc đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, vừa đáp ứng nhu cầu điện cho phát triển kinh tế - xã hội, vừa góp phần thực hiện mục tiêu quốc gia về chuyển dịch năng lượng xanh, giảm phát thải khí nhà kính.

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Quàng Văn Dũng, Phó Giám đốc Sở Công Thương Sơn La cho biết, tỉnh được đánh giá là địa phương có tiềm năng lớn và lợi thế để phát triển các nguồn năng lượng tái tạo như thủy điện, điện gió, điện mặt trời... Theo các quy hoạch đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt như Quy hoạch điện VIII, Quy hoạch tỉnh… Sơn La được quy hoạch phát triển các nguồn điện đến năm 2030 khoảng 10.200 MW các loại nguồn điện bao gồm thủy điện 5.500 MW (thủy điện lớn 3.120 MW, thủy điện tích năng 900 MW, thủy điện nhỏ 1.480 MW), điện mặt trời tập trung là 3.674 MW, điện gió là 980 MW, điện sinh khối là 41 MW, điện rác là 7 MW.

“Tính đến tháng 9/2025, Sơn La đã đưa được 3.979 MW/10.200 MW nguồn điện đi vào hoạt động đạt 39% tổng công suất nguồn theo quy hoạch được duyệt. Trong đó có 60 nhà máy thủy điện đưa vào vận hành với tổng công suất là 3.970 MW đạt 72,1% công suất thủy điện theo quy hoạch được duyệt”, ông Dũng cho hay.

Theo lãnh đạo Sở Công Thương Sơn La, với 3.979 MW nguồn điện đưa vào vận hành, hàng năm đã cung cấp cho hệ thống điện quốc gia từ 12-15 tỷ KWh điện (chiếm khoảng 4-5% tổng sản lượng điện sản xuất toàn quốc), góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, đảm bảo đủ cung cấp điện cho phát triển kinh tế - xã hội. Thu ngân sách từ hoạt động sản xuất điện chiếm từ 40-50% thu ngân sách trên địa bàn tỉnh.

Việc đầu tư và xây dựng các công trình thủy điện đã tạo điều kiện phát triển kết cấu hạ tầng trên địa bàn tỉnh như điện, đường, trường, trạm... Các nhà máy thủy điện đi vào hoạt động đã góp phần thu hút và giải quyết việc làm cho hàng nghìn lao động là người địa phương với thu nhập bình quân khoảng 100-120 triệu đồng/năm. Ngoài ra, trong quá trình thi công xây dựng các nhà máy thủy điện đã giải quyết hàng nghìn lao động phổ thông tại các địa phương.

Hành trình xanh hóa năng lượng

Về định hướng phát triển các loại hình nguồn điện phù hợp với quy hoạch không gian, lợi thế vùng, gắn với phát triển kinh tế của người dân khu vực dự án, ông Dũng thông tin, đối với thủy điện nhỏ tỉnh tập trung phát triển có chọn lọc các dự án thủy điện nhỏ trên cơ sở đánh giá kỹ lưỡng các tác động ảnh hưởng đến môi trường khu vực dự án; phát triển thủy điện nhỏ kết hợp với trồng rừng, bảo vệ và phát triển rừng đầu nguồn, phát triển kinh tế rừng, kinh tế carbon.

Đối với điện mặt trời, tỉnh định hướng phát triển các dự án điện mặt trời tại các lòng hồ thủy điện, các khu vực đất đai cằn cỗi, nhiều sỏi đá, không có khả năng canh tác nông nghiệp hoặc canh tác nông nghiệp không hiệu quả; phát triển điện mặt trời kết hợp sản xuất nông nghiệp công nghệ cao; xây dựng cơ chế phù hợp để người dân có đất tham gia góp đất thực hiện dự án và tham gia làm việc, vận hành trong các dự án.

“Đối với điện gió, tỉnh ưu tiên phát triển các dự án điện gió tại khu vực có tiềm năng về gió dọc theo lưu vực Sông Đà gắn với phát triển du lịch của địa phương”, ông Dũng nhấn mạnh.

Ngoài ra, đối với điện sinh khối, lãnh đạo Sở Công Thương Sơn La cho biết, tỉnh sẽ nghiên cứu mở rộng nhà máy điện sinh khối mía đường Sơn La tăng công suất lên 25 MW; xây dựng mới nhà máy điện sinh khối 16 MW tại khu vực tập trung phế phẩm nông lâm nghiệp.

Đối với hạ tầng lưới điện truyền tải, theo ông Dũng, tỉnh sẽ tập trung khẩn trương làm việc với Bộ Công Thương, Tập đoàn Điện lực Việt Nam để thống nhất và xây dựng lộ trình thực hiện đầu tư lưới điện truyền tải đảm bảo đồng bộ với các nguồn điện đưa vào đúng kế hoạch theo quy hoạch được duyệt.

Chia sẻ thêm về nhiệm vụ trong thời gian tới về phát triển năng lượng trên địa bàn tỉnh, đại diện Sở Công Thương Sơn La cho biết, tỉnh sẽ xây dựng và ban hành kế hoạch triển khai thực hiện các dự án năng lượng trên địa bàn trong đó phải rõ trách nhiệm, quyền hạn, thời gian, cơ chế phối hợp, giải quyết các thủ tục giữa các sở, ngành và chính quyền cấp xã để thống nhất triển khai trong toàn tỉnh.

Bên cạnh đó, thành lập Ban chỉ đạo triển khai các dự án năng lượng trên địa bàn tỉnh do Chủ tịch UBND tỉnh làm trưởng ban chỉ đạo. Định kỳ hàng tháng, quý tổ chức họp nghe báo cáo tiến độ thực hiện và giải quyết, tháo gỡ các khó khăn vướng mắc trong tổ chức thực hiện.

Đặc biệt, ông Dũng nêu rõ, tỉnh sẽ tiếp tục rà soát quy hoạch các dự án nguồn điện và lưới điện để kiến nghị với Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương bổ sung, điều chỉnh vào quy hoạch các dự án nguồn điện hiệu quả, khả thi để sớm triển khai xây dựng; điều chỉnh, đưa ra khỏi quy hoạch các dự án không hiệu quả, khó triển khai thực hiện hoặc có ảnh hưởng lớn đến môi trường, xã hội.

Đồng thời, nâng cao năng lực trong công tác thẩm định cấp chủ trương đầu tư, thẩm định đánh giá tác động môi trường, thẩm định thiết kế để lựa chọn được những dự án hiệu quả, an toàn, bền vững, bảo vệ môi trường góp phần giảm thiểu, ứng phó với biến đổi khí hậu.

Phát triển năng lượng tại Sơn La không chỉ là câu chuyện về khai thác tiềm năng sẵn có, mà còn là minh chứng cho tư duy chiến lược và hành động cụ thể trong thực hiện Nghị quyết 70. Từ việc ưu tiên quy hoạch đồng bộ các nguồn điện, lưới điện, đến cách tiếp cận “xanh, sạch, bền vững”, Sơn La đang cho thấy vai trò của một trụ cột năng lượng vùng Tây Bắc, vừa góp phần bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.