'Sợi chỉ đỏ' hun đúc tinh thần đoàn kết, sáng tạo và khát vọng vươn lên

Gần 80 năm qua, phong trào thi đua yêu nước luôn là “sợi chỉ đỏ” hun đúc tinh thần đoàn kết, sáng tạo và khát vọng vươn lên của ngành Công Thương, góp phần khẳng định vị thế trụ cột của nền kinh tế.

Nhân dịp này, Báo Công Thương trao đổi với PGS.TS Nguyễn Viết Thông, Nguyên Phó Trưởng ban Tư tưởng văn hóa Trung ương (nay là Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương), Nguyên Tổng Thư ký Hội đồng lý luận Trung ương để nhìn lại những giá trị cốt lõi và gợi mở định hướng phong trào thi đua ngành Công Thương trong giai đoạn mới.

Động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế

- Thưa ông, nhìn lại chặng đường gần 80 năm xây dựng và phát triển, ông đánh giá ra sao về vai trò, dấu ấn của phong trào thi đua yêu nước đối với sự phát triển của ngành Công Thương cũng như nền kinh tế - xã hội đất nước?

PGS.TS Nguyễn Viết Thông:Bộ Công Thương được hình thành ngay sau khi Chính phủ Cách mạng Lâm thời ra đời, là một trong những Bộ ra đời sớm nhất và luôn giữ vai trò trụ cột của nền kinh tế. Suốt gần 80 năm qua, trong bất cứ hoàn cảnh nào, từ chiến tranh, cấm vận, siêu lạm phát đến khủng hoảng toàn cầu… ngành Công Thương đều kiên cường vượt khó nhờ phát huy giá trị cốt lõi là phong trào thi đua yêu nước, đúng như lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua, những người thi đua là những người yêu nước nhất”.

Trong 5 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII vừa qua, đất nước trải qua liên tiếp những biến động bất ngờ: đại dịch Covid-19, xung đột địa chính trị, khủng hoảng năng lượng, thiên tai và rào cản thương mại gia tăng. Trong bối cảnh ấy, ngành Công Thương đã khẳng định vị thế tiên phong khi cụ thể hóa tinh thần thi đua thành nhiều chương trình hành động gắn với nhiệm vụ. Các phong trào thi đua đã tạo thành động lực thúc đẩy toàn ngành hoàn thành và vượt nhiều chỉ tiêu.

Ngành Công Thương hiện đóng góp khoảng 30% GDP, trong đó công nghiệp chế biến, chế tạo chiếm tỷ trọng lớn, phản ánh bước tiến về trí tuệ và giá trị gia tăng. Ngành điện bảo đảm cung ứng ổn định cho sản xuất và đời sống; xuất khẩu duy trì tốc độ tăng trưởng trung bình 8 - 10%/năm, đưa Việt Nam vào nhóm 20 quốc gia xuất khẩu lớn nhất thế giới; phong trào “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” tiếp tục lan tỏa, góp phần thúc đẩy thị trường trong nước… Riêng 8 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất nhập khẩu đã đạt gần 600 tỷ USD, đây là một minh chứng rõ rệt cho sức bật của ngành.

Phong trào thi đua cũng cho thấy sức lan tỏa mạnh mẽ từ sự chỉ đạo quyết liệt của lãnh đạo, từ tinh thần tiên phong của người đứng đầu. Chính sự gương mẫu, dám nghĩ, dám làm của đội ngũ lãnh đạo các cấp đã khơi dậy tinh thần sáng tạo, trách nhiệm trong toàn thể cán bộ, công chức, viên chức và người lao động. Từ đó, hàng nghìn điển hình tiên tiến, hàng vạn sáng kiến, cải tiến kỹ thuật ra đời từ thực tiễn, trở thành động lực đổi mới sản xuất, quản lý và mở rộng thị trường. Nhiều cán bộ Công Thương đã không quản gian khó, đi ra thế giới khai phá thị trường mới, khẳng định bản lĩnh và trí tuệ Việt Nam trên trường quốc tế.

- Theo ông, đâu là điểm khác biệt và đặc sắc nhất của phong trào thi đua ngành Công Thương so với các lĩnh vực khác?

PGS.TS Nguyễn Viết Thông: Nếu so sánh với các lĩnh vực khác thì phong trào thi đua trong ngành Công Thương có những nét rất riêng. Khác biệt lớn nhất nằm ở chỗ quy mô và sức lan tỏa gắn trực tiếp với sự vận hành toàn bộ nền kinh tế. Công Thương là sự kết hợp của cả công nghiệp, thương mại, năng lượng, xuất nhập khẩu… nghĩa là hầu như mọi lĩnh vực sản xuất, tiêu dùng và giao thương đều liên quan đến hoạt động của ngành. Vì vậy, phong trào thi đua trong ngành Công Thương khi được phát động thường có tác động lan tỏa rất nhanh và rất rộng.

Từ xưa, học giả Lê Quý Đôn đã tổng kết: “Phi nông bất ổn, phi công bất phú, phi thương bất hoạt, phi trí bất hưng”. Trong bốn yếu tố đó, ngành Công Thương đang gánh vác tới hai: “phi công bất phú” và “phi thương bất hoạt”, điều này lý giải vì sao các phong trào thi đua của ngành lại có tầm ảnh hưởng khác biệt. Khi công nghiệp phát triển, thương mại sôi động thì cả nền kinh tế sẽ có sức bật. Nói cách khác, phong trào thi đua trong Công Thương không chỉ dừng ở phạm vi nội bộ ngành mà còn tạo thành động lực cho cả quốc gia.

Một điểm đặc sắc nữa là phong trào thi đua yêu nước gắn rất sát với những nhiệm vụ cụ thể, thiết thực. Ví dụ như bảo đảm điện, năng lượng cho sản xuất và đời sống; khuyến khích doanh nghiệp khai phá thị trường mới; thúc đẩy người dân dùng hàng Việt Nam… Đây đều là những vấn đề mà xã hội quan tâm trực tiếp, nên khi phong trào được triển khai sẽ nhận được sự hưởng ứng mạnh mẽ từ cộng đồng doanh nghiệp và người dân.

So với các lĩnh vực khác như nông nghiệp hay văn hóa vốn thiên về đời sống xã hội và tinh thần thì Công Thương mang tính chất “xương sống” của nền kinh tế. Vì vậy, mỗi phong trào thi đua của ngành vừa khích lệ tinh thần vừa góp phần định hình diện mạo phát triển của đất nước. Đây chính là nét đặc sắc mà tôi cho rằng không ngành nào có được.

Thi đua trong ngành Công Thương là sức mạnh thúc đẩy công nghiệp, thương mại và kinh tế quốc dân cùng chuyển động. Và khi Công Thương mạnh, cả nền kinh tế sẽ vững vàng.

Yêu nước trong kỷ nguyên số

- Bước vào giai đoạn mới, theo ông phong trào thi đua cần được định hướng đổi mới ra sao để trở thành động lực chiến lược, tạo khí thế, khát vọng phát triển trong toàn ngành?

PGS.TS Nguyễn Viết Thông: Chúng ta đang bước vào kỷ nguyên kinh tế số, xã hội số, công dân số, vì vậy các phong trào thi đua phải gắn trực tiếp với nhiệm vụ trọng tâm. Lấy ví dụ, Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, ở đây, ngành Công Thương phải đi đầu. Cần có những phong trào thi đua thúc đẩy công nghiệp thông minh, xây dựng những nhà máy hiện đại, tự động hóa toàn diện, để công nghiệp Việt Nam tiến gần hơn tới mô hình mà thế giới đang hướng tới.

Với Nghị quyết 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế trong tình hình mới, thi đua cần hướng tới việc đa dạng hóa thị trường, không để nền kinh tế bị phụ thuộc vào một vài đối tác. Mục tiêu rất rõ hàng hóa Việt Nam phải có mặt trên toàn cầu, cạnh tranh bình đẳng, nâng cao vị thế đất nước.

Còn với yêu cầu hoàn thiện thể chế vốn đang là điểm nghẽn lớn, phong trào thi đua phải khuyến khích cán bộ, cơ quan tham mưu mạnh dạn đề xuất luật mới, cơ chế mới, loại bỏ thủ tục rườm rà, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân. Hay Nghị quyết số 71/NQ-TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, hiện ngành Công Thương quản lý gần 30 trường đại học, có trách nhiệm lớn trong đào tạo nhân lực cho công nghiệp, thương mại, năng lượng. Vì vậy, phong trào thi đua cũng cần tập trung vào việc nâng cao chất lượng đào tạo, xây dựng đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu phát triển mới.

Đặc biệt, Nghị quyết 70/NQ-TW về an ninh năng lượng khẳng định vai trò nòng cốt của ngành Công Thương trong bảo đảm nguồn cung, thúc đẩy năng lượng sạch, tiêu dùng thông minh. Còn với Nghị quyết 68/NQ-TW về phát triển kinh tế tư nhân thì ngành Công Thương càng phải làm tốt vai trò dẫn dắt, đồng hành để doanh nghiệp phát triển.

Trong giai đoạn mới, phong trào thi đua trong ngành phải trở thành động lực chiến lược, tạo ra kết quả cụ thể, góp phần tháo gỡ những điểm nghẽn, mở đường cho sự phát triển. Mỗi phong trào thi đua cần được thiết kế gắn với một nghị quyết, một nhiệm vụ trọng tâm. Nếu làm được như vậy, phong trào thi đua sẽ thực sự trở thành động lực để ngành Công Thương đi đầu, khơi dậy khí thế, khát vọng vươn lên trong toàn ngành. Đó cũng chính là cách để ngành góp phần đưa đất nước ta bước vững vàng trong kỷ nguyên kinh tế số, nâng tầm vị thế Việt Nam trên bản đồ thế giới.

Xin cảm ơn ông!