Sinh kế bền vững từ chăn nuôi an toàn sinh học

Từ bãi đất đá đến trang trại hiện đại

Nằm trên vùng Cao nguyên đá Đồng Văn khắc nghiệt của tỉnh Tuyên Quang, sản xuất nông nghiệp quy mô lớn luôn là thử thách không nhỏ. Thế nhưng, Hợp tác xã (HTX) Tuấn Dũng, xã Sơn Vĩ lại là một minh chứng sinh động cho tinh thần dám nghĩ dám làm của người nông dân miền núi.

Khu đất gần 2 ha ở thôn Bờ Sông trước đây chỉ là bãi sỏi đá lởm chởm, cỏ dại mọc um tùm. Cuối năm 2017, HTX Tuấn Dũng quyết tâm biến nơi ấy thành trang trại chăn nuôi quy mô. Cả tập thể đã phải huy động toàn bộ vốn liếng, vay mượn thêm để thuê máy móc san gạt, chở đất lấp đá, tạo nền cứng cho chuồng trại.

“Thời điểm ấy, chỉ có khát vọng làm nông nghiệp sạch chứ gần như không còn vốn. Nhìn bãi đá ngổn ngang, nghĩ đến món nợ vay, nhiều đêm anh em mất ngủ, nản lòng”, ông Thèn Văn Hải, Giám đốc HTX Tuấn Dũng nhớ lại.

Đến giữa năm 2018, HTX bắt tay nuôi lợn đen Lũng Pù - giống lợn bản địa quý, thịt ngon và giá trị thương phẩm cao. Nhưng thiếu kinh nghiệm quản lý trang trại, khâu phòng dịch lỏng lẻo, chỉ sau một tháng dịch bệnh bùng phát đã quét sạch đàn lợn, gây thiệt hại hơn 600 triệu đồng.

Ông Hải thẳng thắn nhìn nhận nguyên nhân là chưa áp dụng đúng quy trình an toàn sinh học. Chuồng trại, thức ăn, khâu sát trùng đều sơ sài, lại chưa biết cách xử lý khi lợn bệnh. Đó là bài học quá đắt giá.

Thất bại nặng nề ấy tưởng chừng chấm dứt giấc mơ làm nông nghiệp sạch trên đất đá. Nhưng HTX Tuấn Dũng đã chọn cách đứng lên, học từ chính vấp ngã để thay đổi.

An toàn sinh học - nền tảng của thành công

Từ năm 2019, HTX tái cơ cấu toàn diện, chuyển hẳn sang chăn nuôi theo hướng an toàn sinh học. Đây được coi là bước ngoặt quan trọng, biến mô hình nhỏ lẻ, dễ tổn thương trước dịch bệnh thành hệ thống bền vững, kiểm soát chặt chẽ từ khâu giống đến tiêu thụ.

Khu chuồng trại được thiết kế cách biệt khu dân cư, có hàng rào bao quanh ngăn mầm bệnh xâm nhập. Các dãy chuồng được phân khu rõ ràng: lợn nái, lợn con, lợn thịt, phối giống. Mỗi khu có hệ thống máng ăn, máng uống riêng, cùng khu xử lý chất thải khép kín. Việc sát trùng định kỳ được thực hiện nghiêm ngặt; thức ăn được chế biến từ nguồn sạch, kết hợp tận dụng thân chuối địa phương vừa rẻ vừa đảm bảo vệ sinh.

Anh Sùng Mí Sùng, nhân viên kỹ thuật HTX, cho biết chăn nuôi an toàn sinh học ban đầu tốn công, nhưng hiệu quả thấy rõ. Đàn lợn lớn đều, ít bệnh, giảm hẳn chi phí thuốc men, mà đầu ra ổn định hơn nhiều.

Nhờ thay đổi cách làm, từ năm 2019 đến nay, HTX không còn tái diễn cảnh dịch bệnh chết đàn. Hiện tại, HTX duy trì hơn 400 con lợn đen Lũng Pù, gồm 50 lợn nái và 350 lợn thịt. Mỗi năm cung ứng khoảng 500 - 700 con giống và hơn 200 tấn lợn hơi, doanh thu đạt trên 4 tỷ đồng.

Không dừng lại ở lợn, HTX còn phát triển thêm gà đen thương phẩm và ong bạc hà lấy mật - sản phẩm đặc sản của vùng đá. Nhờ áp dụng đồng bộ an toàn sinh học, cả đàn ong và gà đều cho sản lượng ổn định, chất lượng cao. Đặc biệt, mật ong bạc hà của HTX đã đạt chuẩn VietGAHP, HACCP và được bảo hộ chỉ dẫn địa lý. Hiện đơn vị đã có 3 sản phẩm được chứng nhận 3 sao OCOP, gồm 2 sản phẩm mật ong và 1 sản phẩm thịt lợn gói.

Các sản phẩm của HTX ngày càng có chỗ đứng trên thị trường, được khách hàng trong và ngoài tỉnh tin tưởng. Không chỉ vậy, HTX còn tạo việc làm thường xuyên và thời vụ cho nhiều lao động tại Sơn Vĩ, góp phần giúp bà con có thêm thu nhập, cải thiện đời sống.

Câu chuyện HTX Tuấn Dũng là minh chứng rõ ràng rằng, ngay cả ở nơi khắc nghiệt như Cao nguyên đá Đồng Văn, nếu có tư duy đổi mới, áp dụng khoa học kỹ thuật, nông nghiệp sạch hoàn toàn khả thi. Quan trọng hơn, nó mở ra lối thoát nghèo bền vững cho bà con.

Trước kia, nhiều hộ chỉ nuôi lợn theo kiểu tận dụng, quy mô nhỏ, dễ tổn thương khi dịch bệnh xảy ra. Nay, nhờ HTX làm đầu tàu, bà con được tiếp cận kỹ thuật, tham gia chuỗi liên kết, hưởng lợi từ đầu ra ổn định. Mô hình không chỉ nâng cao thu nhập, mà còn giúp thay đổi nhận thức: làm nông nghiệp không thể “ăn xổi”, phải tính toán bài bản, an toàn và hướng tới thị trường.

Sự thành công của HTX Tuấn Dũng trở thành bài học kinh nghiệm quý cho nhiều HTX, hộ chăn nuôi nhỏ lẻ khác trên địa bàn. Không chỉ dừng ở con số doanh thu hay số lượng đàn lợn, giá trị lớn nhất chính là sự lan tỏa niềm tin: làm nông nghiệp sạch có thể đem lại cuộc sống ấm no ngay trên mảnh đất quê hương.

Từ bãi đất đá hoang vu ven sông Nho Quế, HTX Tuấn Dũng đã tạo dựng một cơ sở chăn nuôi an toàn sinh học kiểu mẫu. Câu chuyện ấy không chỉ khẳng định hiệu quả kinh tế, mà còn mở ra hướng giảm nghèo bền vững cho đồng bào vùng cao Mèo Vạc - nơi vốn tưởng chừng chỉ toàn gian khó.