Siết kiểm tra từ gốc sầu riêng xuất khẩu sang Trung Quốc

Xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc giảm tới 80%

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, xuất khẩu mặt hàng sầu riêng từ đầu năm đến giữa tháng 2/2025 của Việt Nam sang Trung Quốc đạt khoảng 3.500 tấn, giảm 80% so với cùng kỳ năm trước. Việc sầu riêng Việt Nam bị kiểm tra chặt chất vàng O đã khiến việc xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc bị tác động nặng nề.

Năm 2024, Trung Quốc chi 2,94 tỷ USD để mua sầu riêng Việt Nam. Ảnh: Minh họa

Trước đó, Tổng cục Hải quan Trung Quốc đã áp dụng một số biện pháp bổ sung đối với các loại trái cây như sầu riêng, mít, thanh long xuất khẩu vào nước này, không chỉ áp dụng với Việt Nam mà cho tất cả các nước. Quy định mới yêu cầu các lô hàng trái cây trước khi xuất khẩu phải có kết quả phân tích một số hoạt chất mà phía Trung Quốc quan tâm, đồng thời các phòng kiểm nghiệm hoạt chất này phải được phía Trung Quốc công nhận.

Ông Phùng Đức Tiến - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn - đánh giá, quy định kiểm tra chất vàng O được nước nhập khẩu áp dụng như một biện pháp khẩn cấp để bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng, đặc biệt sau khi phía Trung Quốc phát hiện chất này trên các lô hàng sầu riêng của Thái Lan.

Mặc dù, đến thời điểm hiện tại, Việt Nam đã có 9 phòng thí nghiệm kiểm tra chất vàng O, tuy nhiên, phía Trung Quốc vẫn kiểm soát nghiêm ngặt các lô hàng sầu riêng từ Việt Nam. Ngoài yêu cầu các lô hàng sầu riêng phải có thêm giấy kiểm định dư lượng Cadimi và chất vàng O (áp dụng từ ngày 10/01), phía Trung Quốc cũng kiểm tra 100% các lô hàng, nếu đạt chuẩn mới được thông quan. Điều này làm gia tăng thời gian, chi phí của doanh nghiệp.

Ông Đoàn Thanh Sơn - Phó chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn - thông tin, hiện nay, phía Trung Quốc kiểm soát rất chặt các tiêu chuẩn, chất lượng nông sản và đặc biệt là vệ sinh, an toàn thực phẩm. Ví dụ như chất vàng O, là tiêu chuẩn mới.

Thị trường Trung Quốc đã đưa ra các tiêu chuẩn, quy chuẩn rất rõ ràng, cả về chất lượng sản phẩm, bao bì, đóng gói, đồng thời nhiều lần thông báo, khuyến cáo cho nhà xuất khẩu Việt Nam. Tuy nhiên, vẫn có thương nhân chưa cập nhật, thay đổi thói quen, cải tiến sản phẩm kịp thời, dẫn tới khó khăn khi xuất khẩu hàng hóa.

Còn theo bà Phan Thị Mến - Tổng Giám đốc Công ty TNHH Tư vấn khoa học và Công nghệ Sutech, hiện nay, việc xuất khẩu những mặt hàng nông sản giá trị như sầu riêng rất khó khăn do phía bạn kiểm soát chặt chẽ hàm lượng Cadimi và vàng O trong sản phẩm. Do đó, cả những người buôn và người làm dịch vụ không mặn mà với mặt hàng này. Trong khi, số lượng sầu riêng xuất khẩu quá ít hoặc nhiều ngày không có hàng để xuất.

Kiểm soát dư lượng sẽ phải làm từ gốc

Đắk Lắk là tỉnh có diện tích sầu riêng lớn thứ 2 cả nước sau Tiền Giang. Toàn tỉnh hiện có tổng diện tích sầu riêng là 37.381ha, sản lượng năm 2024 đạt gần 318 nghìn tấn. Hiện nay, toàn tỉnh Đắk Lắk có 68 vùng trồng sầu riêng được cấp mã xuất khẩu, với tổng diện tích 2.521ha; 23 cơ sở đóng gói sầu riêng được cấp mã số.

Ngay khi nắm được thông tin từ phía Trung Quốc, Hợp tác xã Nông nghiệp xanh Krông Pắc đã triển khai quy định mới đến các xã viên. Theo đó, người dân cần chăm sóc cây, trái sầu riêng đủ chất dinh dưỡng, tạo lực cho cây, trái sầu riêng phát triển thuận tự nhiên, sử dụng các loại thuốc trừ sâu, trừ nhện sinh học được chiết suất từ cây quế. Đến giai đoạn thu hoạch, phải cách ly 30 ngày sau khi sử dụng phân, thuốc thay vì 15 ngày như trước đây.

Để đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu, người dân cũng như doanh nghiệp tuân thủ nghiêm các quy định trong quá trình sản xuất, thu hoạch sầu riêng, ông Nguyễn Văn Thắng - Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp xanh Krông Pắc - kiến nghị, các cơ quan chức năng có hành lang pháp lý rõ ràng, quản lý chặt chẽ mã vùng trồng để việc quản lý tình trạng dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, chất vàng O được thuận lợi. Bên cạnh đó, cần có biện pháp tuyên truyền giúp người dân nâng cao nhận thức, chấp hành các quy trình sản xuất đảm bảo chất lượng sản phẩm. Đồng thời, có chế tải xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm.

Còn theo lãnh đạo Công ty TNHH Công nghệ NHONHO (K2-17, đường Võ Nguyên Giáp, phường Phú Thứ, quận Cái Răng, TP Cần Thơ), kể từ khi có quy định về kiểm nghiệm chất vàng O trong sầu riêng ở Việt Nam, số lượng mẫu gửi đến đơn vị tăng đáng kể, chủ yếu là các vựa, doanh nghiệp đóng hàng ở tỉnh Tiền Giang. Qua kết quả kiểm nghiệm, tỷ lệ mẫu sầu riêng đạt yêu cầu đang có xu hướng cải thiện trong thời gian gần đây. Thế nhưng, công suất của doanh nghiệp chỉ đáp ứng được 100 mẫu/ngày.

Thông tin về việc này, ông Hoàng Trung - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn - cho hay, ngoài 9 phòng kiểm định được Trung Quốc công nhận, Bộ đã gửi thêm 6 hồ sơ để phía bạn phê duyệt nhằm đáp ứng nhu cầu xuất khẩu trong bối cảnh sầu riêng cùng nhiều loại trái cây Việt Nam đang thu hoạch và sắp thu hoạch.

Với nguyên tắc không vì thiếu các phòng kiểm nghiệm, không vì lượng mẫu xét nghiệm quá lớn mà gây ùn ứ, ách tắc việc xuất khẩu, Bộ đã chỉ đạo bổ sung, củng cố nguồn lực, nhân lực, trang thiết bị cho các phòng kiểm nghiệm.

“Chúng tôi cũng đã tuyên truyền, khuyến khích doanh nghiệp phối hợp với phòng kiểm nghiệm để kiểm soát việc sử dụng các loại hoạt chất theo yêu cầu của nước nhập khẩu. Việc này, các đơn vị đang làm rất tốt. Vừa qua, hai bên đã họp và thống nhất cách thức lấy mẫu, do vậy, số lượng lô hàng vi phạm đã giảm đáng kể” - ông Hoàng Trung nói.

Hiện nay, diện tích trồng sầu riêng của Việt Nam khoảng 169.000ha (vượt hơn 2 lần định hướng quy hoạch đến năm 2030 - khoảng 65.000 - 75.000ha), tỷ lệ sầu riêng cho thu hoạch tương đối cao.

Trước một số biện pháp bổ sung đối với các loại trái cây Việt Nam xuất sang thị trường Trung Quốc, ông Hoàng Trung cho hay, Bộ cũng đã chỉ đạo các cục chuyên ngành phối hợp với các địa phương triển khai ngay các mô hình quản lý an toàn thực phẩm nông sản, đặc biệt là việc sử dụng hóa chất từ các vùng trồng, cơ sở đóng gói.

Đồng thời, yêu cầu các cục chuyên ngành phối hợp chặt chẽ với cơ quan công an để xử lý nghiêm các hành vi như sử dụng giấy chứng thư kiểm dịch thực vật giả, làm giả các kết quả kiểm nghiệm để làm thủ tục thông quan. Bên cạnh đó, phối hợp chặt chẽ với Tổng cục Hải quan Trung Quốc, nếu bạn phát hiện vi phạm, cảnh báo lô hàng nào, phía Việt Nam sẽ lập tức thu hồi, dừng xuất khẩu các mã số vi phạm.

Về lâu dài, ông Hoàng Trung cho biết, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chỉ đạo các đơn vị liên quan khẩn trương hoàn thiện các báo cáo kỹ thuật (xác định nguyên nhân, giải pháp khắc phục) gửi Trung Quốc và hai bên cùng đàm phán để làm sao quay lại thực hiện theo Nghị định thư mà hai nước đã ký kết, khi đó xuất khẩu sầu riêng không phải áp dụng các biện pháp bổ sung như hiện nay nữa.

Đồng thời, Bộ cũng đang chỉ đạo Cục Bảo vệ thực vật xây dựng và triển khai ngay chương trình giám sát dư lượng các hoạt chất cho tổng thể các vùng trái cây xuất khẩu và trọng tâm là phải kiểm soát tại gốc nông sản, trái cây xuất khẩu.