Sáp nhập tỉnh, xã, bỏ cấp huyện: Cán bộ cấp xã phải vừa 'hồng' vừa 'chuyên'

Giảm cấp trung gian, cán bộ gần dân hơn

Chủ trương sáp nhập tỉnh, xã, bỏ cấp huyện là một bước đi quan trọng trong cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy, giúp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước. Theo thông tin Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà chia sẻ, hiện cả nước đang có 10.035 đơn vị hành chính cấp xã, tới đây sẽ tổ chức lại quy mô chỉ còn khoảng 2.000 xã, mỗi xã sẽ “gần như một huyện nhỏ”.

Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình mới đây cũng thông tin, trong đề án Chính phủ trình Bộ Chính trị có nêu, khi bỏ cấp huyện, 1/3 nhiệm vụ của cấp huyện chuyển lên tỉnh, 2/3 còn lại sẽ chuyển xuống cấp xã.

Với chủ trương này sẽ giúp giảm thiểu tầng nấc trung gian, đồng thời còn tạo điều kiện để hệ thống chính quyền, cụ thể là cán bộ cấp xã gần dân hơn, trực tiếp giải quyết cơ bản các vấn đề thiết thực của nhân dân cần.

Bởi hiện nay, bộ máy hành chính địa phương được phân cấp từ tỉnh xuống huyện, rồi từ huyện mới xuống xã, khiến nhiều vấn đề của người dân phải qua nhiều tầng trung gian, xã phải xin ý kiến huyện, huyện phải xin chủ trương từ tỉnh khiến thủ tục hành chính rườm rà, mất thời gian.

Khi bỏ cấp huyện, sáp nhập xã, chính quyền cấp xã sẽ có thêm nhiều thẩm quyền, được quyền tự quyết nhiều thủ tục mới, không còn bị động; đồng nghĩa với việc người dân không phải chờ đợi quá lâu để giải quyết công việc. Chính quyền cấp xã sẽ trực tiếp giải quyết rất nhiều thủ tục hành chính cho công dân, không phải chờ cấp huyện như giải quyết thủ tục đất đai, tài chính - ngân sách, đầu tư công, giáo dục, y tế, an sinh xã hội…

Từ đó công dân không phải đi lại nhiều lần giữa các cấp, tiết kiệm thời gian và chi phí. Việc này cũng giảm thiểu tình trạng một số cán bộ cấp xã sách nhiễu, “đùn đẩy trách nhiệm” lên cấp huyện như hiện nay.

Chia sẻ với phóng viên Báo Công Thương, tiến sĩ Phạm Thị Hoài Thu - Phó Trưởng Phòng Quản lý đào tạo và Nghiên cứu khoa học, Trường Chính trị tỉnh Thanh Hoá - cho biết, khi Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương Đảng ban hành Kết luận số 127, ngày 28/2/2025 về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị; trong đó, yêu cầu nghiên cứu không tổ chức cấp huyện và tiếp tục sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã đã mở ra nhiều cơ hội phát triển mới.

“Với chủ trương này sẽ tạo cơ hội mở rộng không gian phát triển đa chiều cho mỗi địa phương; khai thác tốt các tiềm năng, thế mạnh kinh tế - xã hội nhằm thúc đẩy sự phát triển trên tất cả các lĩnh vực ở địa phương. Đồng thời sẽ tinh giản thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp khi giảm tầng nấc trung gian”, tiến sĩ Phạm Thị Hoài Thu chia sẻ.

Tiến sĩ Phạm Thị Hoài Thu phân tích thêm: “Khi thực hiện phân cấp, phân quyền mạnh hơn sẽ tăng tính chủ động cho cấp xã trong hoạch định, quyết định đường hướng phát triển cũng như thực hiện nhiệm vụ chính trị, giải quyết những khó khăn, bức xúc của nhân dân, bởi trong thực tế, có những việc cấp xã phải xin ý kiến cấp huyện, cấp huyện xin ý kiến cấp tỉnh làm chậm trễ về thời gian và hiệu quả giải quyết”.

Về phía cán bộ, công chức có cơ hội hoàn thiện và phát huy tối đa khả năng, năng lực của mình, từ đó năng lực thực thi công vụ, các hoạt động quản lý hành chính nhà nước được nâng lên một tầm cao mới.

Khi xã “to” thì cán bộ phải giỏi

Việc bỏ cấp huyện và sáp nhập tỉnh và xã nhằm tinh gọn bộ máy hành chính, giảm tầng nấc trung gian là một chủ trương đúng đắn không thể phủ nhận. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra nhiều áp lực lớn cho cán bộ cấp xã khi họ phải đảm nhận thêm trách nhiệm và khối lượng công việc tăng lên đáng kể.

Trước hết, áp lực lớn nhất đến từ khối lượng công việc tăng cao. Khi cấp huyện bị loại bỏ, nhiều nhiệm vụ như quản lý đất đai, cấp phép xây dựng, xử lý khiếu nại, an sinh xã hội sẽ được giao cho cấp xã. Điều này khiến cán bộ xã phải làm việc với cường độ cao hơn nhiều so với hiện tại.

Chia sẻ với phóng viên Báo Công Thương, ông Bùi Thanh Hải, Chủ tịch UBND xã Yên Trường (huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa) cho biết, sau khi sáp nhập xã, bỏ cấp trung gian, khi đó thẩm quyền cấp xã sẽ được nâng rất nhiều.

“Vai trò của cấp xã sau này sẽ rất quan trọng và đây là cấp gần dân nhất, vừa làm chức năng của cấp xã, vừa làm chức năng của cấp huyện, trực tiếp giải quyết các công việc hằng ngày của nhân dân. Do vậy, vấn đề đặt ra là cần cơ cấu lại tổ chức bộ máy cấp xã một cách khoa học, hiệu quả. Đồng thời cần nâng cao năng lực, chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã để đáp ứng yêu cầu mới. Khi xã "to" thì cán bộ phải giỏi. Tuy nhiên, khi sáp nhập các xã lại với nhau và bỏ cấp huyện, sẽ có một đội ngũ cán bộ đông đảo với chuyên môn, năng lực cao và phẩm chất tốt để lựa chọn”, ông Hải chia sẻ.

Cũng theo ông Bùi Thanh Hải, hiện nay nhiều cán bộ công chức cấp xã đã đạt chuẩn với trình độ đại học trở lên, do đó có thể tiến hành sàng lọc, lựa chọn những cán bộ đảm bảo tiêu chuẩn, phù hợp, đáp ứng với yêu cầu để giữ lại, tiếp tục cơ cấu vào bộ máy mới.

Dưới góc độ của mình, tiến sĩ Phạm Thị Hoài Thu nhận định, khi không tổ chức cấp huyện, về thẩm quyền, chức năng, nhiệm vụ ở cấp xã sẽ được tăng cường; gắn với việc tiếp tục sáp nhập xã cũng sẽ làm tăng quy mô diện tích, dân số và khối lượng công việc ở xã nhiều hơn. Điều này đòi hỏi đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã phải được nâng tầm về chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng công tác và ý thức, trách nhiệm.

“Khó khăn, thách thức đặt ra là cần phải xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ngang tầm với nhiệm vụ trong điều kiện mới; xây dựng mối quan hệ công tác giữa tỉnh và cấp xã. Nên đòi hỏi đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã phải thay đổi tư duy quản trị và phương pháp quản trị; phương pháp quản trị phải sáng tạo, bằng công nghệ số… Có như vậy mới đáp ứng được yêu cầu công việc trong thời kỳ mới”, tiến sĩ Phạm Thị Hoài Thu chia sẻ với phóng viên Báo Công Thương.

Trước yêu cầu đổi mới này, đòi hỏi cán bộ cấp xã phải có đầy đủ năng lực trí tuệ và năng lực chuyên môn: “Đó là khả năng nhận thức, tiếp cận tri thức, khả năng nắm bắt, phân tích, đề xuất giải pháp trong hoạt động thực tiễn. Đó là tri thức, kỹ năng để hoàn thành nhiệm vụ chuyên môn của người cán bộ, như: Trình độ kiến thức, kỹ năng; kinh nghiệm thực tiễn; ý thức trách nhiệm đảng viên; hoàn cảnh, điều kiện… Trong đó, trình độ kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm thực tiễn có vai trò quan trọng hơn cả” - tiến sĩ Phạm Thị Hoài Thu nhấn mạnh.

Song song với đó là phẩm chất đạo đức phải đúng mực, nghiêm túc với công việc, nghề nghiệp, với đồng chí, đồng nghiệp, gia đình, bạn bè và quần chúng nhân dân; hành động, lời nói, việc làm có tính nêu gương. Những phẩm chất đạo đức tốt đẹp như trung, hiếu, dũng, liêm,… sẽ giúp người cán bộ củng cố, phát triển các phẩm chất chính trị như sự kiên định lập trường, tư tưởng, tính tiên phong gương mẫu của người cán bộ.

“Người cán bộ phải có phẩm chất đạo đức trong sáng, tiêu biểu cho cuộc đấu tranh chống tham nhũng, quan liêu, lãng phí và được cán bộ, đảng viên và nhân dân tin cậy”, tiến sĩ Phạm Thị Hoài Thu nhấn mạnh.