Rau quả Việt Nam tăng tốc vào EU nhờ ưu đãi từ EVFTA

Nhờ EVFTA, xuất khẩu rau quả sang EU tăng trên 44%

Sau 5 năm có hiệu lực, Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) đã khẳng định vai trò là một trong những FTA thế hệ mới tạo ra bước ngoặt lớn cho thương mại Việt Nam. Nếu như dệt may, da giày, gỗ là những ngành đi đầu tận dụng ưu đãi thuế quan, thì đến nay, ngành rau quả Việt Nam đang nổi lên như một điểm sáng.

Số liệu thống kê từ Cục Hải quan Việt Nam cho thấy, xuất khẩu rau quả của Việt Nam sang thị trường Liên minh châu Âu (EU) trong 6 tháng đầu năm 2025 đạt 233,2 triệu USD, tăng tới 44,1% so với cùng kỳ 2024. Đây là mức tăng trưởng thuộc hàng cao nhất trong nhóm nông sản xuất khẩu, phản ánh rõ nét tác động tích cực từ EVFTA.

Đáng chú ý, trong tháng 6/2025, kim ngạch xuất khẩu rau quả sang EU đạt 47,4 triệu USD, tuy giảm 12,7% so với tháng 5 nhưng vẫn tăng 56,3% so với cùng kỳ 2024. Tính trung bình ba tháng gần nhất, xuất khẩu rau quả sang EU duy trì ở mức khoảng 50 triệu USD/tháng, cho thấy xu hướng tăng trưởng ổn định và bền vững.

Trong bức tranh tăng trưởng đó, chanh leo nổi lên như “ngôi sao” của rau quả Việt tại EU. Chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu mặt hàng này sang EU đạt 58,59 triệu USD, tăng tới 112,9% so với cùng kỳ năm 2024, chiếm hơn 25% tổng kim ngạch xuất khẩu rau quả sang EU.

Đây là kết quả từ việc nhiều doanh nghiệp đã đầu tư vào vùng nguyên liệu đạt chuẩn GlobalGAP, truy xuất nguồn gốc điện tử và áp dụng các tiêu chuẩn khắt khe về an toàn thực phẩm.

Ngoài chanh leo, hàng loạt mặt hàng khác cũng tăng trưởng ấn tượng: Xoài đạt 39,9 triệu USD, tăng 28,6%; hạt dẻ cười đạt 34,2 triệu USD, tăng 102,1%; dứa đạt 19,5 triệu USD, tăng 207,9%; dừa đạt 18,3 triệu USD, tăng 49,1%; chanh đạt 9,8 triệu USD, tăng 37,7%; thanh long đạt 9,36 triệu USD, tăng 10,5%; hạnh nhân đạt 6,87 triệu USD, tăng 140,7%; ngô đạt 4,1 triệu USD, tăng 36,6%.

Những con số này không chỉ cho thấy đa dạng hóa sản phẩm xuất khẩu mà còn phản ánh nỗ lực của doanh nghiệp trong việc mở rộng danh mục hàng hóa, thay vì phụ thuộc vào một vài loại trái cây truyền thống như thanh long hay vải.

Vì sao rau quả Việt được ưa chuộng tại EU?

Ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho biết, những kết quả trên nhờ hoạt động xúc tiến thương mại, kết nối doanh nghiệp và cung cấp thông tin thị trường, giúp doanh nghiệp trong nước thâm nhập EU dễ dàng hơn. "Đây là tín hiệu tích cực, vì EU có nhu cầu lớn đối với trái cây nhiệt đới và Việt Nam” - ông Nguyên nhận định.

Phân tích rõ hơn nguyên nhân, ông Đặng Phúc Nguyên cho rằng, đó là do doanh nghiệp trong nước đã tận dụng tốt hơn ưu đãi thuế quan từ EVFTA.

Với EVFTA, hầu hết các mặt hàng rau quả Việt Nam khi vào EU được giảm thuế về 0% sau lộ trình ngắn, giúp giá thành cạnh tranh hơn so với các nước không có FTA với EU.

Không những vậy, chất lượng rau quả xuất khẩu sang thị trường EU cũng được cải thiện rõ rệt. Doanh nghiệp Việt đã chủ động nâng cấp vùng trồng, đầu tư công nghệ bảo quản, chế biến sâu, qua đó đáp ứng yêu cầu khắt khe về an toàn thực phẩm, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật và chứng chỉ xuất xứ.

Cùng đó, nhu cầu tiêu dùng phục hồi. Sau đại dịch và biến động lạm phát, nhu cầu tiêu thụ rau quả tại EU tăng mạnh, đặc biệt là các sản phẩm tốt cho sức khỏe. Người tiêu dùng châu Âu ngày càng ưa chuộng trái cây nhiệt đới như chanh leo, xoài, dứa - vốn là lợi thế của Việt Nam.

Thêm vào đó, thời tiết bất lợi tại EU, khiến sản lượng trái cây tại một số nước thành viên EU sụt giảm do hạn hán, thời tiết cực đoan, khiến khu vực này phụ thuộc nhiều hơn vào nguồn nhập khẩu, trong đó Việt Nam là một điểm cung ứng quan trọng.

Xuất khẩu rau quả sang EU đạt nhiều kết quả khả quan, song thách thức vẫn đang hiện hữu bởi EU là một thị trường với những tiêu chuẩn chất lượng cao. Đơn cử như chứng nhận chất lượng và truy xuất nguồn gốc, chi phí logistics cao, rủi ro cạnh tranh…

Liên quan đến tiêu chí xanh, bền vững, theo Văn phòng SPS Việt Nam, xu hướng tiêu dùng xanh, ưu tiên thực phẩm hữu cơ và sản phẩm có chứng nhận chất lượng tại EU đang mở ra cơ hội lớn cho nông sản Việt. Ngoài ra, Việt Nam có lợi thế về điều kiện khí hậu, có thể sản xuất nhiều loại trái cây nhiệt đới như thanh long, xoài, chanh leo, vải, nhãn - những sản phẩm mà EU không trồng được.

Tuy nhiên, SPS Việt Nam cũng lưu ý EU là thị trường có tiêu chuẩn rất cao về chất lượng và an toàn thực phẩm. Nông sản xuất khẩu sang khu vực này phải đáp ứng các quy định SPS (kiểm tra an toàn thực phẩm, kiểm dịch, phụ gia...) và TBT (rào cản kỹ thuật thương mại), đặc biệt là giới hạn dư lượng thuốc bảo vệ thực vật ở mức rất thấp.

Ở khía cạnh này, ông Bùi Xuân Hoàng Henry, Tổng giám đốc Trung tâm kiểm định Hoàn Vũ, cho biết các doanh nghiệp xuất khẩu và đơn vị kiểm nghiệm hiện phối hợp chặt chẽ với nông dân từ khâu trồng trọt đến đóng gói để kiểm soát chất lượng nông sản.

Trong thời gian tới, để duy trì và mở rộng thị phần tại EU, các chuyên gia khuyến nghị cần triển khai đồng bộ các giải pháp: Thứ nhất, doanh nghiệp tiếp tục đầu tư vào chế biến sâu, nâng cao giá trị gia tăng thay vì chỉ xuất khẩu tươi.

Thứ hai, đa dạng hóa sản phẩm và kênh phân phối, không phụ thuộc vào một số mặt hàng và thị trường ngách.

Thứ ba, tăng cường xúc tiến thương mại tại EU, hỗ trợ doanh nghiệp tham gia hội chợ quốc tế, xây dựng thương hiệu quốc gia cho ngành rau quả.

Thứ tư, Thương vụ Việt Nam tại EU cần phát huy vai trò cầu nối, cung cấp thông tin cập nhật về thị hiếu, rào cản kỹ thuật và giúp tháo gỡ khó khăn kịp thời.

Khai thác lợi thế EVFTA, rau quả Việt Nam đang có cơ hội vàng để bứt phá tại thị trường EU - khu vực vốn được xem là “khó tính” bậc nhất thế giới. Từ những thành công ban đầu như chanh leo, xoài, dứa, ngành rau quả hoàn toàn có thể đặt mục tiêu kim ngạch xuất khẩu sang EU trên 500 triệu USD/năm trong tương lai gần.

Tuy nhiên, để biến tiềm năng thành hiện thực, cần sự chung tay của cả Nhà nước và doanh nghiệp. Nhà nước kiến tạo thể chế, xúc tiến thị trường, doanh nghiệp nâng chất lượng, xây dựng thương hiệu. Chỉ khi đó, rau quả Việt Nam mới có thể chinh phục lâu dài thị trường châu Âu và khẳng định vị thế trên bản đồ nông sản toàn cầu.