Ra mắt bộ sách về danh hoạ Nam Sơn

Trong dòng chảy lịch sử Việt Nam, giữa những giao thoa và biến động của hai nền văn minh Đông – Tây, đã xuất hiện những nghệ sĩ tiên phong như Victor Tardieu (1870 – 1937) và Nam Sơn (1899 – 1973), những người giữ vai trò trọng yếu trong sự hình thành và phát triển của mỹ thuật hiện đại Việt Nam, thông qua việc cùng nhau sáng lập Trường Mỹ thuật Đông Dương – cơ sở đào tạo mỹ thuật hàn lâm đầu tiên trong cả nước (nay là Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam).

Năm 1925, Victor Tardieu, người sáng lập Trường Mỹ thuật Đông Dương đã chọn Nam Sơn, học trò xuất sắc từng tu nghiệp tại Trường Mỹ thuật Paris, làm đồng sáng lập thay vì một nghệ sĩ phương Tây. Là Giáo sư và Hiệu trưởng người Việt đầu tiên, Nam Sơn đã kết hợp tinh thần phương Tây với kỹ thuật truyền thống Việt Nam như sơn mài, lụa và sơn dầu, từ đó hình thành bản sắc riêng cho mỹ thuật hiện đại Việt Nam.

Dưới ảnh hưởng của ông, một thế hệ họa sĩ xuất chúng đã ra đời: Lê Phổ, Mai Trung Thứ, Vũ Cao Đàm, Tô Ngọc Vân, Nguyễn Gia Trí, Lê Quốc Lộc và biết bao tinh hoa của nước nhà, những người không chỉ tiếp nối di sản kỹ thuật, mà còn mang theo tinh thần tìm tòi bản sắc trong nghệ thuật hiện đại Việt Nam, đưa mỹ thuật Việt vươn tầm quốc tế.

Bộ sách "Nam Sơn (1899 – 1973), Di sản Mỹ thuật Đông Dương qua tư liệu, lưu trữ và báo chí" được xuất bản bằng 3 thứ tiếng Việt – Pháp – Anh không chỉ là một công trình biên khảo đồ sộ về danh họa Nam Sơn, người đồng sáng lập Trường Mỹ thuật Đông Dương mà còn là một hành trình khơi dậy ký ức lịch sử, tôn vinh di sản mỹ thuật Việt Nam, khẳng định bản sắc nghệ thuật giao thoa Đông – Tây trong thế kỷ XX.

Đây là kết tinh từ 25 năm nghiên cứu độc lập và tận tụy của Ngô Kim Khôi, cháu ngoại của họa sĩ Nam Sơn. Bộ sách quy tụ hơn 70 tác phẩm quý hiếm và 600 hình ảnh tư liệu từ các bảo tàng, bộ sưu tập cá nhân trong và ngoài nước. Tác phẩm không chỉ phục dựng hành trình nghệ thuật của Nam Sơn, mà còn mở ra một không gian lịch sử sống động, giàu cảm xúc và giá trị học thuật.

Ông Ngô Kim Khôi chia sẻ” "Qua chứng nhân là mẹ tôi – bà Nguyễn Thị Ngọc Trâm, cùng những tư liệu gia đình và tài liệu tôi sưu tầm tại Việt Nam và Pháp, tôi đã đào bới quá khứ, khơi dậy ký ức và đưa ra ánh sáng một số phận từng bị che khuất bởi những đám mây đen của lịch sử".

Đánh giá về bộ sách công phu này, nhà phê bình mỹ thuật Quang Việt nhận xét, nội dung bộ sách vừa có bề rộng vừa có bề sâu, hòa quyện không gian, thời gian bằng sự chính xác, sinh động của các con số và tư liệu theo những nhịp, những giai điệu ấm áp chất thơ tâm tình.

“Tác phẩm là một công trình khảo cứu công phu bậc nhất về 20 năm 'hiện đại' đầu tiên của mỹ thuật Việt Nam. Mỗi con số, mỗi bức ảnh đều có nhịp điệu riêng như một khúc nhạc giàu chất thơ”, ông Quang Việt viết.

Nam Sơn không chỉ là một họa sĩ tiên phong, ông chính là một nhà giáo dục mang tầm nhìn chiến lược với việc đào tạo một thế hệ tinh hoa không đơn thuần là truyền thụ kỹ thuật, mà còn là khơi dậy tinh thần dân tộc và tư duy khai phóng trong nghệ thuật. Tên ông đã được đặt cho một phố ở Hà Nội.