Quyết tâm gỡ ‘thẻ vàng’ IUU: Xử lý triệt để tàu cá vi phạm về giám sát hành trình

Tỷ lệ tàu cá lắp đặt thiết bị VMS đạt tỷ lệ 98,25%

Chia sẻ tại Hội nghị trực tuyến triển khai Công điện số 49/CĐ-TTg về việc tập trung phát hiện, điều tra và xác minh thông tin để xử lý vi phạm quy định về Hệ thống giám sát hành trình tàu cá (VMS) do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức chiều 23/5, ông Hà Lê - Giám đốc Trung tâm Thông tin Thủy sản, tính đến 21/5/2024, số lượng tàu cá từ 15 m trở lên đã được lắp đặt thiết bị VMS đạt tỷ lệ 98,25%. Số lượng tàu cá chưa được lắp đặt tại các tỉnh còn 511 tàu. Các tỉnh có số lượng nhiều tàu chưa lắp đặt như: Quảng Ngãi (128 tàu); Bà Rịa Vũng tàu (73 tàu); Tiền Giang (62 tàu); Quảng Bình (36 tàu); Bến Tre (28 tàu); Nghệ An (26 tàu).

Quyết tâm gỡ ‘thẻ vàng’ IUU: Xử lý triệt để tàu cá vi phạm về giám sát hành trình

Tỷ lệ số lượng tàu cá có kết nối trung bình hàng ngày qua hệ thống giám sát tàu cá hiện nay đạt khoảng 60%; trong đó: một số tỉnh có số lượng tàu cá nhiều và tỷ lệ tàu cá duy trì kết nối hàng ngày rất cao từ 70 - 90% như: Bến Tre, Cà Mau, Trà Vinh, Bạc Liêu, Quảng Trị, Thái Bình, Phú Yên, Sóc Trăng, Kiên Giang, Ninh Thuận.

Bên cạnh đó, một số tỉnh có số lượng tàu cá nhiều nhưng tỷ lệ tàu cá duy trì kết nối hàng ngày thấp dưới 50% như: Quảng Ngãi; Quảng Bình; Bình Định. Đặc biệt, một số tỉnh có số lượng tàu cá không nhiều nhưng tỷ lệ tàu cá duy trì kết nối hàng ngày rất thấp như: Đà Nẵng, Hà Tĩnh, Hải Phòng.

Số lượng tàu cá chưa lắp đặt chủ yếu là tàu nằm bờ, tuy nhiên vẫn còn một số tàu đi khai thác tỉnh ngoài địa phương chưa quản lý được. Tuy số lượng tàu cá đã lắp thiết bị VMS đạt rất cao (98,25%) nhưng rất nhiều tàu cá không duy trì hoạt động. Đặc biệt, nhiều tàu đã mất kết nối từ năm 2019, 2020, 2021 đến nay chưa có tín hiệu kết nối trở lại trên hệ thống giám sát tàu cá.

Theo ông Hà Lê, tình trạng tàu cá bị mất kết nối trên biển hàng ngày còn nhiều gây khó khăn trong việc kiểm soát, không biết tàu có đi khai thác trên biển hay không. Nhiều tàu di chuyển ngư trường tắt thiết bị VMS nhưng địa phương chưa nắm được tàu hiện đang ở đâu.

Vẫn có tình trạng chủ tàu và ngư dân cố ý tự tháo lắp thiết bị VMS khi đang khai thác trên biển gửi sang tàu khác đang diễn ra có tổ chức rất tinh vi nhằm đưa tàu cá khai thác trái phép ở vùng biển nước ngoài. Hoặc mất kết nối do lỗi kỹ thuật của các nhà cung cấp thiết bị.

Việc xử lý vi phạm tàu cá vượt ranh giới, mất kết nối còn hạn chế; tỷ lệ rất thấp, thiếu sức răn đe; phối hợp để có thông tin giữa các lực lượng tại địa phương còn yếu.

Bên cạnh đó, một số đơn vị cung cấp thiết bị chưa thực hiện nghiêm túc các quy định, cụ thể như chưa báo cáo định kỳ về tình hình lắp đặt, chưa xử lý sự cố tín hiệu kịp thời thiết bị do đơn vị mình cung cấp, cập nhật thông tin tàu, chủ tàu lên hệ thống giám sát tàu cá còn bị sai nhiều. Đặc biệt là chưa kịp thời phối hợp với các cơ quan, đơn vị chức năng xác định nguyên nhân mất kết nối để khắc phục.

Đại diện Công ty TNHH MTV Thông tin Điện tử Hàng hải Việt Nam (Vishipel) - một trong những đơn vị cung cấp dịch vụ giám sát hành trình cho biết, đơn vị cung cấp khoảng 6.000 thiết bị. Số lượng hoạt động thường xuyên khoảng 4.000 thiết bị. Nguyên nhân mất kết nối do mất nguồn khoảng 40% trong số thiết bị mất kết nối, lỗi phần mềm 30%, 2% thiết bị hỏng… còn lại chưa xác định được nguyên nhân.

Đại diện Vishipel cho biết, theo Nghị định số 37/2024/NĐ-CP của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 26/2019/NĐ-CP ngày 8 tháng 3 năm 2019 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Thủy sản, thiết bị VMS sẽ phải đáp ứng các tính năng mới. Các địa phương yêu cầu sản phẩm phải đáp ứng được theo Nghị định số 37/2024/NĐ-CP mới lắp. Do đó, doanh nghiệp cần cơ quan chức năng sớm có hướng dẫn để sản phẩm được công nhận.

Để thực hiện Công điện số 49/CĐ-TTg, Trung tâm Thông tin Thủy sản đề nghị rà soát, đề xuất nâng cấp, mở rộng phần mềm giám sát tàu cá để đáp ứng yêu cầu theo dõi, phân tích dữ liệu phát hiện các hành vi vi phạm VMS (cố tình ngắt kết nối, gửi thiết bị VMS…). Qua đó, đảm bảo kết nối, chia sẻ dữ liệu với các phần mềm quản lý khai thác (xử phạt vi phạm hành chính, truy xuất nguồn gốc điện tử-eCDT, nhật ký khai thác điện tử…). Nâng cấp mở rộng các phần mềm có liên quan như: xử phạt vi phạm hành chính, truy xuất nguồn gốc điện tử - eCDT.

Các đơn vị định kỳ hoặc đột xuất kiểm tra chất lượng thiết bị VMS, tình trạng lắp đặt và việc cung cấp dịch vụ hệ thống thiết bị VMS trên tàu cá, xử lý các vi phạm theo quy định.

Các địa phương khẩn trương rà soát số lượng tàu cá chưa lắp đặt, khẩn trương lắp, trường hợp tàu nằm bờ, không hoạt động cần nắm rõ địa điểm nằm bờ, yêu cầu chủ tàu cam kết không ra khơi khi chưa lắp thiết bị VMS. Rà soát toàn bộ các tàu cá mất kết nối dài ngày, quản lý chặt chẽ số tàu này tránh việc tàu đi khai thác. Đặc biệt là xử lý thật nghiêm các tàu cá vi phạm quy định về VMS.

EC không chấp nhận hình thức cam kết, nhắc nhở

Theo ông Phùng Đức Tiến - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, vừa qua Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có Đoàn Công tác sang làm việc với Uỷ ban châu Âu (EC) về chống khai thác bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (chống khai thác IUU). EC đánh giá, mặc dù văn bản quy phạm pháp luật đầy đủ, quyết tâm chính trị cao và rất quyết liệt, song vấn đề tổ chức thực hiện ở địa phương còn hạn chế.

Trong đó, 3 vấn đề quan trọng nhất là quản lý đội tàu, truy xuất nguồn gốc và xử phạt vi phạm hành chính phải được xử lý thật nghiêm nếu có vi phạm. Tỷ lệ vi phạm bị xử phạt còn thấp chứng tỏ chưa có sự vào cuộc đồng bộ.

“Xử lý vi phạm phải thực thi thật nghiêm, triệt để, đặc biệt là đối với tàu 15m trở lên. EC không chấp nhận hình thức cam kết, nhắc nhở”, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh.

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cũng yêu cầu sắp tới, các Đoàn công tác khi đi kiểm tra, địa phương nào còn tồn tại, chưa thực hiện nghiêm túc các chỉ đạo của Ban Bí thư, Chính phủ… sẽ báo cáo đề nghị Thủ tướng Chính phủ phê bình ngay.

Ông Nguyễn Quang Hùng - Cục trưởng Cục Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) - đề nghị, các địa phương rà soát, xóa, giải bản các tàu không còn hoạt động, để tránh các tàu đó vẫn tồn tại và vào diện không có kết nối VMS.

Ông Nguyễn Quang Hùng hy vọng, các địa phương quyết liệt hơn trong việc điều tra, xác minh, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm VMS. Các trường hợp vượt thẩm quyền có thể xin ý kiến Trung ương để có hướng dẫn.

“Trước đây, có tỉnh thực hiện nghiêm nhưng cũng có tỉnh không. Thực hiện Công điện số 49/CĐ-TTg các địa phương sẽ phải triển khai đồng loạt. Các lực lượng thực thi pháp luật sẽ phải tăng cường, tập trung cao điểm từ nay đến tháng 9. Việc xử phạt tăng lên, đảm bảo tính răn đe thì các hành vi vi phạm sẽ giảm dần và đảm bảo việc quản lý tàu cá khi hoạt động khai thác trên biển”, ông Nguyễn Quang Hùng cho biết.