Quốc hội thông qua luật, nghị quyết về điều ước quốc tế và hội nhập quốc tế

Luật Điều ước quốc tế vừa được Quốc hội thông qua quy định nguyên tắc: Thủ tướng Chính phủ kiến nghị Chủ tịch nước ủy quyền cho Thủ tướng quyết định đàm phán, ký, sửa đổi, bổ sung điều ước quốc tế trong một số trường hợp, trong một khoảng thời gian nhất định và kèm theo các điều kiện cụ thể.

Xây dựng cơ sở dữ liệu công khai về điều ước quốc tế

Trước phiên biểu quyết, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Hoài Trung đã trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu và chỉnh lý các dự thảo này trên cơ sở ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan thẩm tra và thảo luận của đại biểu Quốc hội.

Về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Điều ước quốc tế, Bộ trưởng Lê Hoài Trung cho biết, Chính phủ đã tiếp thu đầy đủ và điều chỉnh các nội dung liên quan đến tính thống nhất với hệ thống pháp luật, cắt giảm thủ tục hành chính, tham vấn đối tượng chịu tác động và quy định về đăng tải điều ước quốc tế.

Đối với công tác giám sát, Chính phủ đã rà soát và khẳng định Luật hiện hành đã quy định rõ trách nhiệm báo cáo định kỳ hoặc đột xuất trước Quốc hội về tình hình ký kết, thực hiện điều ước quốc tế.

Thực tế thời gian qua, các Ủy ban của Quốc hội cũng đã tổ chức nhiều đoàn giám sát chuyên đề về nội dung này.

"Nhằm tăng cường công tác đôn đốc và thực hiện điều ước quốc tế, Bộ Ngoại giao cũng đang khẩn trương xây dựng và đưa vào vận hành trong năm 2025 cơ sở dữ liệu công khai về điều ước quốc tế của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam", Bộ trưởng Lê Hoài Trung cho hay.

Về ủy quyền trong trường hợp đặc biệt, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, Chính phủ đã rà soát và báo cáo thêm về cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn của quy định tại dự thảo Luật về ủy quyền trong trường hợp đặc biệt như sau: Hiến pháp năm 2013 khoản 6 Điều 88 quy định Chủ tịch nước quyết định đàm phán, ký kết điều ước quốc tế nhân danh Nhà nước; Hiến pháp không quy định hạn chế việc ủy quyền đối với thẩm quyền hiến định của các cơ quan.

"Nhằm đảm bảo phù hợp với Hiến pháp, Luật quy định nguyên tắc: Thủ tướng Chính phủ kiến nghị Chủ tịch nước ủy quyền cho Thủ tướng Chính phủ quyết định đàm phán, ký, sửa đổi, bổ sung điều ước quốc tế trong một số trường hợp, trong một khoảng thời gian nhất định và kèm theo các điều kiện cụ thể", theo nội dung báo cáo.

Bộ trưởng Bộ Ngoại giao nêu rõ, quy định này phù hợp với chủ trương của Đảng, Nhà nước về đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, tăng cường tính dự báo của công tác xây dựng pháp luật và đã được Bộ Chính trị cho ý kiến nhất trí.

Quy định này cũng đã dựa trên cơ sở tham khảo kinh nghiệm quốc tế. Quy định của dự thảo Luật mang tính chất khung để các cơ quan đề xuất, kiến nghị Thủ tướng Chính phủ báo cáo Chủ tịch nước xem xét quyết định việc ủy quyền một cách cụ thể, rõ ràng, tránh tùy tiện lạm quyền.

Luật quy định khái quát về tiêu chí nhằm bao quát những trường hợp khẩn cấp, đột xuất phát sinh trên thực tế, đáp ứng với yêu cầu kịp thời thích ứng với xu thế và những diễn biến quốc tế quan trọng để phục vụ phát triển đất nước. Vấn đề trách nhiệm giải trình của người được ủy quyền sẽ được xác định trong văn bản ủy quyền của Chủ tịch nước.

Hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng hoạt động ra nước ngoài

Đối với dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù nhằm nâng cao hiệu quả hội nhập quốc tế, Chính phủ đã chỉnh lý lại các nguyên tắc áp dụng, cơ chế, chính sách đặc thù nêu tại dự thảo Nghị quyết, chỉ giữ lại nội dung theo nguyên tắc "Phát huy vai trò của người dân, doanh nghiệp với tư cách là trung tâm, chủ thể, động lực và lực lượng chủ công trong công tác hội nhập quốc tế" do đây là nội dung then chốt trong Nghị quyết 59 của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế trong tình hình mới.

Đồng thời, Chính phủ đã rà soát, chỉnh sửa để đảm bảo sự thống nhất, phù hợp của các nguyên tắc với các quy định trong các văn bản pháp luật hiện hành.

Về các chính sách chung về hội nhập quốc tế, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, Chính phủ đã chỉnh sửa dự thảo Nghị quyết theo hướng: Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định việc tham gia các tổ chức và diễn đàn đa phương của Quốc hội. 

Đối với việc xử lý khó khăn, vướng mắc trong việc thực hiện các dự án hợp tác với các đối tác nước ngoài có tính chất trọng điểm, chiến lược, tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội, Chính phủ đã điều chỉnh dự thảo Nghị quyết theo hướng không quy định cụ thể về việc Chính phủ ban hành văn bản quy phạm pháp luật để giải quyết khó khăn, vướng  mắc do quy định của pháp luật. 

Về hội nhập quốc tế của doanh nghiệp, Chính phủ đã bổ sung quy định cụ thể về các hình thức hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng hoạt động ra nước ngoài; đồng thời rà soát để đảm bảo quy định trong Nghị quyết phù hợp với các cam kết quốc tế của Việt Nam về thương mại tự do. 

Đối với quy định về hội nhập quốc tế của địa phương, Chính phủ tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội về việc cần đảm bảo ngân sách cho địa phương thực hiện các nhiệm vụ đối ngoại và hội nhập quốc tế, không có các quy định tạo gánh nặng cho ngân sách của địa phương. Theo đó, Chính phủ đã điều chỉnh Nghị quyết với nội dung: chi cho hoạt động đối ngoại, hội nhập quốc tế là nhiệm vụ chi của ngân sách địa phương, sử dụng nguồn chi thường xuyên của ngân sách địa phương. Quy định này bổ sung nhiệm vụ chi theo Luật Ngân sách nhà nước hiện hành…

Quy định về việc Bộ Tài chính phải báo cáo Chính phủ đối với việc mua bất động sản nước ngoài khi phát sinh nhu cầu ngoài danh mục đầu tư trung hạn đã được lược bỏ để tăng tính khả thi.

Về vấn đề đảm bảo nguồn lực, Chính phủ đã rà soát và điều chỉnh dự thảo Nghị quyết để đảm bảo xác định đúng đối tượng và hưởng hỗ trợ hàng tháng, giao người đứng đầu cơ quan, tổ chức trực tiếp và thường xuyên hoạt động trong lĩnh vực hội nhập quốc tế quyết định đối tượng được hưởng hỗ trợ theo vị trí việc làm.

Trên cơ sở này, Chính phủ sẽ quy định chi tiết, cụ thể hơn về cách thức triển khai, đảm bảo chính sách, không bị lợi dụng.

Dự thảo Luật sửa đổi bổ sung một số điều của  Luật Điều ước quốc tế trình Quốc hội biểu quyết thông qua chiều 10/12 gồm 3 điều, đã được tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện. Kết quả, với 445/448 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, đạt tỷ lệ 94,08%, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Điều ước quốc tế. Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2026.

Đồng thời, với 433/438 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, bằng 91,54% Quốc hội đã thông qua Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế chính sách đặc thù nhằm nâng cao hiệu quả công tác hội nhập quốc tế.