Phát triển xe điện: Bài 2- Doanh nghiệp ô tô “nội” nhập cuộc tìm hướng đi mới

Có tiềm năng- cần đi trước đón đầu

Việt Nam là vùng đất giàu tiềm năng với dân số gần 100 triệu người và xe điện chưa phát triển. Xe điện đang trở thành xu hướng toàn cầu, trên thế giới, doanh thu từ thị trường xe điện đang tăng trưởng mỗi năm khoảng 10%. Theo dự đoán của các chuyên gia, doanh thu từ thị trường xe điện đến năm 2025 sẽ đạt khoảng 60 tỷ USD.

Theo nhận định tại báo cáo mới đây về chỉ số thị trường xe ô tô điện trong nước do Viện Dầu khí Việt Nam (VPI) công bố, Việt Nam đang rất có tiềm năng phát triển trong lĩnh vực này. Nếu có chính sách hỗ trợ kịp thời, có khả năng Việt Nam sẽ vươn lên nhóm đầu khu vực Đông Nam Á trong lĩnh vực phát triển xe ô tô điện.

Cụ thể, VPI cho rằng, thị trường ô tô của Việt Nam đang còn rất nhiều dư địa khi tỷ lệ sở hữu phương tiện này chỉ ở mức 23 ô tô/1.000 người, chỉ bằng 1/10 của Thái Lan và 1/20 của Malaysia.

Thị trường xe ô tô điện Việt Nam bước đầu chuyển dịch và được sự đón nhận tích cực từ người dân. Trước đó, khảo sát của Công ty Tư vấn chiến lược quốc tế Frost & Sullivan (Mỹ) vào năm 2017 cho thấy, có 33% người tiêu dùng Việt Nam nghĩ đến mua xe điện ngay từ lần đầu. Bên cạnh đó, giá nhiên liệu tăng trong khi giá điện khá bình ổn lại càng có lợi cho thị trường xe ô tô điện Việt Nam, cũng là động lực cho xe điện dễ dàng được phổ cập và trở thành lựa chọn tất yếu chỉ trong vài năm tới.

Giới chuyên môn nhận định, phát triển xe điện chính là “cơ hội vàng” để Việt Nam viết lại kịch bản ngành công nghiệp ô tô. Việt Nam không nên chậm hơn nữa trong cuộc chơi xe điện trước xu hướng dịch chuyển rất mạnh của dòng xe này trên toàn cầu năm qua.

Chia sẻ về tiềm năng của xe ô tô điện, chuyên gia về ô tô PGS.TS Đàm Hoàng Phúc (Khoa Cơ khí động lực - Đại học Bách Khoa Hà Nội) cho hay, nhiều nền kinh tế đã có chính sách thúc đẩy phát triển công nghiệp sản xuất xe điện. Kết quả là, ngành công nghiệp sản xuất xe điện phát triển nhanh và duy trì doanh số bán hàng ở mức tăng. “Chúng ta cần đánh giá cơ hội và chi phí khi Việt Nam phát triển xe điện. Thái Lan đưa ra chính sách phát triển xe điện từ 2015 để trở thành trung tâm sản xuất xe điện của Đông Nam Á nhưng quốc gia này chưa thực hiện được. Lý do là Thái Lan phát triển mạnh và sâu về công nghiệp phụ trợ cho xe chạy động cơ đốt trong. Họ đổ vốn vào đó rất nhiều. Nhưng đây lại là lợi thế của Việt Nam”- chuyên gia Đàm Hoàng Phúc lý giải và phân tích thêm: “Chúng ta chưa có gì cả, không có gì để mất. Nếu Việt Nam không làm xe điện sẽ thành vùng trũng bởi nhu cầu đi lại luôn luôn có, không phải vì không có xe điện mà không đi xe. Chúng ta sẽ phải quay lại đi xe xăng, khi đó, xe xăng từ khắp thế giới đổ về. Do vậy, Việt Nam cần có chính sách phát triển xe điện. Cơ hội của Việt Nam là đây”.

Vị chuyên gia này cũng đưa ra lời khuyên, phát triển ô tô điện Việt Nam cần chính sách tổng thể để tận dụng cơ hội đi tắt đón đầu, tạo cơ hội cho doanh nghiệp, mời "đại bàng" đến Việt Nam "đẻ trứng". “Thực tế trên thế giới, những nước có ngành công nghiệp ô tô phát triển đều thúc đẩy các ngành công nghiệp khác đi kèm. Đây là cơ hội vàng để chúng ta viết lại kịch bản ngành công nghiệp ô tô”- chuyên gia Đàm Hoàng Phúc kỳ vọng.

Có thể nói, cả giới chuyên gia và người tiêu dùng đều kỳ vọng, Việt Nam sẽ phát triển nhanh xe điện trong thời gian tới. Xe điện ngoài những ưu điểm vượt trội chắc chắn sẽ ngày càng rẻ hơn và tiện dụng hơn. Theo đó, từ năm 2022 trở đi sẽ là mốc thời gian quan trọng trong sự phát triển của xe điện tại thị trường Việt Nam.

Việc sở hữu nguồn nhân lực chất lượng cao, chính sách mở cửa và khả năng bắt kịp xu thế tất yếu của ngành công nghiệp điện hóa sẽ mang đến một tương lai đầy triển vọng cho thị trường xe ô tô điện Việt Nam.

Quyết tâm lớn của doanh nghiệp và khát vọng xanh hóa

Trong năm 2022, thị trường xe điện Việt sôi động. Đây là năm bước ngoặt của xe điện Việt Nam khi nhiều hãng xe liên tục đổ bộ, tạo thêm cơ hội cho người tiêu dùng trong nước dần tiếp xúc với xe điện.

Với những chính sách cởi mở hơn, Việt Nam đang trở nên hấp dẫn với các hãng sản xuất xe điện. Cụ thể, Việt Nam cam kết tại COP26 và ban hành một loạt chính sách ưu đãi cho xe điện mới được ban hành trong năm 2022. Chính phủ đưa ra các chính sách ưu đãi cho xe điện mới với mức thu lệ phí trước bạ của xe ô tô điện chạy pin là 0% trong vòng 3 năm, kể từ 1/3/2022. Trong 2 năm tiếp theo, mức thu lệ phí trước bạ chỉ bằng 50% xe xăng có cùng số chỗ ngồi. Mức thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xe ô tô điện chạy pin cũng giảm chỉ còn 1 - 3%, có hiệu lực từ tháng 3/2022 đến hết tháng 2/2027.

Với nhưng lợi thế trên cùng sự sẵn sàng của người dùng, sản phẩm chất lượng tốt cùng hệ sinh thái “xanh” đang phát triển nhanh chóng, các hãng xe điện của Việt Nam sẽ là chất xúc tác đưa “kỷ nguyên xe điện” Việt Nam tới sớm hơn dự kiến.

Điểm qua các hãng sản xuất xe điện tại Việt Nam, từng hứng chịu không ít hoài nghi, chỉ trong một thời gian ngắn ngủi, VinFast - hãng xe điện đầu tiên của Việt Nam đã đi một quãng đường dài trên hành trình tạo dựng niềm tin cho người dùng vào phương tiện xanh.

Đặc biệt, phải kể đến mẫu xe ô tô điện "Made in Vietnam" đầu tiên tại Việt Nam mang tên VFe34 vào tháng 3/2021. Ngay sau 12 tiếng đồng hồ nhận đặt cọc chiếc xe ô tô điện đầu tiên VFe34, Vinfast đã nhận gần 4.000 đơn đặt hàng. Điều này chứng tỏ một sức hút vô cùng lớn của xe ô tô điện với người dùng ở Việt Nam. Rõ ràng, những người mua xe ô tô điện đầu tiên của Vinfast, cũng là những người dùng tiên phong đặt niềm tin vào một hãng xe mới cũng như tiên phong chấp nhận thay đổi thói quen để sử dụng một loại hình phương tiện tương lai.

VinFast hiện được xem là hãng xe có mục tiêu sản xuất ô tô điện lớn nhất tại Việt Nam. Theo một số nhận định, VinFast có thể đang đầu tư rất lớn vào xe điện và hướng tới xuất khẩu vào Mỹ.

Không chỉ VFe34, VinFast đã giới thiệu dải xe điện trải dài mọi phân khúc từ A đến E. Trước mắt, VF8 dự kiến là mẫu ô tô điện tiếp theo được VinFast bàn giao cho khách hàng từ cuối năm nay, tiếp theo sẽ là chiếc SUV cỡ lớn VF9.

Tại Triển lãm điện tử tiêu dùng CES 2022 ở Mỹ, VinFast đã có quyết định táo bạo khi công bố dừng sản xuất xe xăng, chuyển sang sản xuất xe thuần điện từ cuối năm 2022. Đây là quyết định bước ngoặt, đưa VinFast trở thành một trong những hãng xe xăng đầu tiên trên thế giới chuyển sang thuần điện trong cuộc cách mạng xe điện toàn cầu.

Không chỉ VinFast, thị trường Việt Nam bắt đầu sôi động với sự góp mặt của các mẫu xe mới từ các hãng. Cuối tháng 4/2022, TC Group - đơn vị phân phối xe Hyundai tại Việt Nam đã giới thiệu mẫu xe điện cao cấp IONIQ 5.

Chia sẻ về kế hoạch cho xe điện, lãnh đạo TC Group cho biết, trước định hướng của Chính phủ trong việc tập trung phát triển dòng xe thân thiện môi trường, TC Group cùng đối tác Hyundai Motor đã nghiên cứu, xây dựng kế hoạch phát triển các mẫu xe điện thân thiện môi trường mang thương hiệu Hyundai tại thị trường Việt Nam.

Trong giai đoạn này, TC Group và Hyundai Motor chọn IONIQ 5 - mẫu xe điện cao cấp hiện đang được thị trường toàn cầu đánh giá cao để giới thiệu cho khách hàng Việt Nam. “Chúng tôi sẽ lắng nghe những phản hồi từ khách hàng, thị trường để tối ưu các phiên bản, hạ tầng trạm sạc trước khi đi vào sản xuất và phân phối trong thời gian sớm nhất”- lãnh đạo TC Group cho biết.

Trong xu hướng này, Công ty CP Tập đoàn Trường Hải (Thaco) - đơn vị lắp ráp và phân phối ô tô Kia tại Việt Nam đã lên kế hoạch đưa Kia EV6 - dòng xe thuần điện về Việt Nam trong năm nay. Hiện chiếc Kia EV6 đầu tiên đã xuất hiện tại Khu phức hợp Chu Lai của Thaco.

Công ty Honda Việt Nam cũng đang hợp tác với trường Đại học Bách khoa để nghiên cứu việc sử dụng xe Hybrid và thu được kết quả tích cực về tiêu chí tiêu thụ nhiên liệu và mức độ phát thải; Mitsubishi cũng có hai chương trình nghiên cứu chung với Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) và Sở Công Thương Đà Nẵng về tính phù hợp trong việc sử dụng xe điện tại Việt Nam…

Nói về cơ hội phát triển xe điện trong kỷ nguyên mới, một số chuyên gia kinh tế cho rằng, Việt Nam đang tiến bước vào một giai đoạn mới, chúng ta có cơ hội đi tắt - đón đầu một nền công nghiệp mới mẻ. Các hãng xe đã sẵn sàng, người dân cũng đã sẵn sàng vì một tương lai đất nước có môi trường trong sạch. Chỉ còn chờ những chính sách thiết thực, kịp thời của các cơ quan chức năng. Để Việt Nam không chỉ có một mình Vinfast làm xe điện mà những ông lớn như Thaco, TC Group và các liên doanh nước ngoài cũng tiến vào thị trường mới, mang đến nhiều lựa chọn hơn cho người dùng Việt Nam.

Còn tiếp...

Bài 3: Hạ tầng, hệ thống điện quốc gia - nỗi lo từ hôm nay