Phát triển giao thông công cộng, hạn chế rủi ro từ rượu, bia

Uống có trách nhiệm - từ khẩu hiệu đến văn hóa

Nhân Tháng An toàn Giao thông Quốc gia tại Việt Nam, ngày 26/9, Liên minh Rượu mạnh và Rượu vang quốc tế tại Châu Á - Thái Bình Dương (AP/SWA) đã phối hợp với Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia và CLB Xe hơi Việt Nam (AAV) tổ chức tọa đàm "Xây dựng văn hóa thưởng thức có trách nhiệm tại Việt Nam thông qua phương pháp tiếp cận toàn xã hội".

Tọa đàm nhằm tái khẳng định cam kết thúc đẩy văn hóa uống có trách nhiệm của Việt Nam, nhằm tạo ra những giá trị xã hội thiết thực và đóng góp vào sự phát triển bền vững của đất nước.

Chia sẻ tại tọa đàm, Tiến sĩ Trần Hữu Minh, Chánh Văn phòng Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia nhấn mạnh rằng bên cạnh thực thi pháp luật chặt chẽ hơn, việc nâng cao nhận thức và hình thành văn hóa trách nhiệm là vô cùng quan trọng.

Tiến sĩ Trần Hữu Minh chia sẻ, uống có trách nhiệm không chỉ là đơn thuần là tuân thủ quy định, mà còn mang ý nghĩa khuyến khích mỗi cá nhân tự ý thức và thưởng thức đồ uống một cách có chừng mực. Người có văn hóa thưởng thức có trách nhiệm sẽ hiểu, sử dụng rượu bia để tận hưởng cuộc vui, nhưng không bao giờ để nó trở thành mối đe dọa với bản thân và những người xung quanh.

Chung quan điểm, Tiến sĩ Nguyễn Minh Hoàng, Giám đốc Nghiên cứu Chương trình Hợp tác Phát triển Y tế Việt Nam, Trường Đại học Y Harvard cũng nhìn nhận, chúng ta có văn hóa uống rượu bia, đi công tác, đi chơi được mời uống rượu bia là điều bình thường. Song, uống như nào để có trách nhiệm thì là câu hỏi lớn đặt ra ở ý thức của mỗi người.

Tiến sĩ Nguyễn Minh Hoàng kỳ vọng, uống có trách nhiệm không chỉ là một khẩu hiệu thông thường mà sẽ trở thành văn hóa. Làm được điều đó, Tiến sĩ Nguyễn Minh Hoàng kiến nghị, cần trụ cột về thể chế, về văn hóa, về truyền thông. "Chúng ta có quy định trừ điểm bằng lái xe sau mỗi lần vi phạm, Nghị định 100 về vi phạm nồng độ cồn... Đây là nền tảng để xây dựng văn hóa uống có trách nhiệm" - ông Hoàng nêu quan điểm.

Không những vậy, theo Tiến sĩ Nguyễn Minh Hoàng, cách tiếp cận sáng tạo và hiệu quả để thúc đẩy uống có trách nhiệm tại Việt Nam là thông qua mô hình toàn xã hội. Bằng cách tích hợp chính sách, thực thi, giáo dục có mục tiêu và quan hệ đối tác công - tư minh bạch có thể thúc đẩy thay đổi hành vi bền vững và biến việc uống có trách nhiệm thành một chuẩn mực xã hội lâu dài.

ThS. Ngô Vĩnh Bạch Dương, Giám đốc Trung tâm Tư vấn Pháp luật, Viện Nhà nước và Pháp luật cũng chia sẻ, trách nhiệm cần được hiểu một cách toàn diện hơn, vượt ra ngoài hành vi sử dụng đồ uống có cồn, bao gồm cả mối tương quan đối với bản thân, gia đình và xã hội. Điều này đòi hỏi một cách tiếp cận đa ngành, tạo ra một tư duy xã hội, nơi mọi người đều được trao quyền lựa chọn có trách nhiệm và đều có vai trò đóng góp trong nỗ lực này.

Chú trọng phát triển giao thông công cộng

Xây dựng một xã hội có văn hóa uống rượu bia có trách nhiệm không thể chỉ trông chờ vào nỗ lực của cá nhân hay một vài tổ chức riêng lẻ, mà đó là một quá trình tổng thể, mang tính chất toàn xã hội. Tiến sĩ Trần Hữu Minh nhấn mạnh, Nhà nước cần tiếp tục hoàn thiện khung khổ pháp lý, song song với tăng cường các hoạt động tuyên truyền và xử lý nghiêm minh những hành vi vi phạm.

Đặc biệt, việc giảm phụ thuộc vào phương tiện cá nhân và khuyến khích người dân sử dụng giao thông công cộng phải được coi là giải pháp then chốt. Thực tế lâu nay, vấn đề này vẫn chưa được chú trọng đầy đủ, trong khi đây lại là một trong những hướng đi căn cơ để hạn chế tình trạng “đã uống rượu bia vẫn lái xe”.

Ở góc độ doanh nghiệp, Tiến sĩ Trần Hữu Minh cho rằng, trách nhiệm xã hội cần được phát huy mạnh mẽ hơn nữa. Các doanh nghiệp sản xuất và phân phối rượu bia không thể chỉ dừng lại ở việc quảng bá sản phẩm, mà phải đóng vai trò tích cực trong việc nâng cao nhận thức cộng đồng. Việc truyền thông rõ ràng về tác hại của lạm dụng rượu bia, kết hợp với các chiến dịch khuyến khích tiêu dùng có trách nhiệm, sẽ tạo nên sự cân bằng cần thiết giữa lợi ích kinh doanh và trách nhiệm xã hội.

Song hành với nỗ lực từ phía Nhà nước và doanh nghiệp, yếu tố quyết định vẫn nằm ở mỗi cá nhân. Mỗi người cần tự nâng cao ý thức, chủ động làm gương, đồng thời nhắc nhở bạn bè, người thân “đã uống rượu bia thì không lái xe”. Đó không chỉ là hành động vì sự an toàn của bản thân, mà còn là trách nhiệm đối với gia đình và xã hội. 

Tiến sĩ Trần Hữu Minh cũng đề xuất những giải pháp mang tính thực tiễn cao. Tại các khu vực tập trung nhiều nhà hàng, quán bar, thành phố cần bố trí thêm các tuyến xe buýt, taxi công cộng hoặc các hình thức vận tải thay thế, tạo điều kiện cho người đã uống rượu bia có sự lựa chọn khác ngoài việc sử dụng phương tiện cá nhân.

“Phần lớn người dân không muốn vi phạm, nhưng họ không có sự lựa chọn. Nếu phương tiện công cộng thuận lợi, chất lượng và chi phí hợp lý, sự tuân thủ sẽ tăng lên rõ rệt” - ông Minh nhấn mạnh và cho biết, đây cũng là kinh nghiệm đã được nhiều quốc gia áp dụng thành công.

Thực tiễn tại Nhật Bản, Hàn Quốc cho thấy, cùng với khung pháp lý chặt chẽ, việc tăng cường phương tiện công cộng và đẩy mạnh truyền thông đã giúp giảm đáng kể tai nạn giao thông liên quan đến rượu bia. Việt Nam hoàn toàn có thể tham khảo và vận dụng linh hoạt những kinh nghiệm này, trên nền tảng điều kiện thực tiễn của mình. 

Uống có trách nhiệm không chỉ đơn thuần là tuân thủ quy định, mà còn mang ý nghĩa khuyến khích mỗi cá nhân tự ý thức và thưởng thức đồ uống một cách có chừng mực. Người có văn hóa thưởng thức có trách nhiệm sẽ hiểu, sử dụng rượu bia để tận hưởng cuộc vui, nhưng không bao giờ để nó trở thành mối đe dọa với bản thân và những người xung quanh.