Nỗ lực xây dựng hành lang pháp lý, thúc đẩy phát triển thương mại điện tử

Hoàn thiện khung pháp lý về thương mại điện tử

Sáng 22/9, tiếp tục phiên họp thứ 49, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Dự án Luật Thương mại điện tử. 

Tham dự phiên họp có Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân, đại diện Bộ Tài chính, Bộ Y tế, Bộ Tư pháp, Bộ Khoa học và Công nghệ, Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan có liên quan.

Tại phiên họp, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, về sự cần thiết ban hành luật, với sự phát triển nhanh chóng của khoa học, công nghệ, sự xuất hiện nhiều mô hình kinh doanh mới, đa dạng về mặt chủ thể, phức tạp về mặt bản chất và từ thực tiễn quản lý nhà nước trong lĩnh vực thương mại điện tử, các mô hình thương mại điện tử mới chưa có quy định điều chỉnh riêng, tiềm ẩn nhiều nguy cơ, vấn đề hàng giả, hàng cấm, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, hàng kém chất lượng chưa được kiểm soát triệt để, hoạt động thương mại điện tử xuyên biên giới phát triển nhanh chóng nhưng cũng tiềm ẩn nhiều phức tạp. Điều này đòi hỏi cần hoàn thiện hệ thống pháp luật về thương mại điện tử mang tính thống nhất, toàn diện.

Bên cạnh đó, nhu cầu cấp thiết phát triển thương mại điện tử của kinh tế tư nhân, xu hướng phát triển thương mại điện tử theo hướng xanh và bền vững, sự cần thiết đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, phân cấp, phân quyền cho địa phương trong lĩnh vực thương mại điện tử.

Ngoài ra, kinh nghiệm quốc tế cho thấy, để phù hợp với xu thế chung của thế giới, Việt Nam cần xây dựng Luật Thương mại điện tử để điều chỉnh toàn diện lĩnh vực này. Qua đó, góp phần bảo vệ quyền lợi của các bên tham gia, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và tạo động lực để Việt Nam phát triển kinh tế số.

Về nội dung cụ thể, dự thảo Luật bám sát 6 nhóm chính sách được Chính phủ thông qua, bao gồm: Quy định loại hình và trách nhiệm của chủ thể tham gia hoạt động thương mại điện tử; quy định loại hình và trách nhiệm của các chủ thể tham gia nền tảng số đa dịch vụ, mạng xã hội có hoạt động thương mại điện tử; quy định loại hình và trách nhiệm của chủ thể tham gia hoạt động thương mại điện tử xuyên biên giới không có hiện diện tại Việt Nam, hoạt động đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực thương mại điện tử tại Việt Nam, người bán nước ngoài có hoạt động thương mại điện tử tại Việt Nam; quy định về dịch vụ hỗ trợ thương mại điện tử và trách nhiệm của các chủ thể liên quan; hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về giao kết hợp đồng thương mại điện tử và thúc đẩy phát triển thương mại điện tử xanh và bền vững.

Báo cáo thẩm tra sơ bộ dự án Luật Thương mại điện tử, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi khẳng định, đa số ý kiến Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhất trí với sự cần thiết, cơ sở chính trị, cơ sở thực tiễn và mục tiêu tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý về thương mại điện tử như đã nêu tại Tờ trình số 729/TTr-CP và nhấn mạnh một số nguyên tắc trong định hướng hoàn thiện nội dung dự án Luật.

Một là, rà soát để thể chế hóa đầy đủ quan điểm chỉ đạo, đường lối, nhiệm vụ, giải pháp về đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật, phát triển kinh tế tư nhân, đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia tại các văn kiện của Đảng mà trực tiếp nhất là Nghị quyết số 66-NQ/TW, Nghị quyết số 68-NQ/TW và Nghị quyết số 57-NQ/TW.

Theo đó, xác định rõ phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng của Luật; định vị rõ vị trí, vai trò của Luật Thương mại điện tử trong hệ thống pháp luật, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật; đổi mới cách thức quản lý nhà nước, làm rõ phạm vi quản lý gắn với mục tiêu quản lý cụ thể và phù hợp với chức năng của Nhà nước; tránh tạo thêm quá nhiều tầng lớp trách nhiệm cho các chủ thể tham gia, không tạo cơ chế “xin - cho”, không làm phát sinh thủ tục hành chính không cần thiết và gánh nặng chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp, không tạo “điểm nghẽn”, vướng mắc, khó khăn trong việc triển khai thực hiện.

Hướng đến tạo lập hành lang pháp lý thực sự thúc đẩy cho các hoạt động thương mại điện tử phát triển, bảo đảm khả thi, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của các chủ thể tham gia vào hoạt động thương mại điện tử, phù hợp với tính chất đặc thù của thương mại điện tử và xu thế phát triển chung của thế giới; mức độ chi tiết của quy định tại Luật bảo đảm hợp lý, phù hợp.

Hai là, thực hiện chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho Bộ, ngành, địa phương theo tinh thần của Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị và phù hợp với tính chất đặc thù của hoạt động thương mại điện tử.

Theo ông Phan Văn Mãi, hồ sơ dự án Luật đáp ứng yêu cầu theo quy định tại khoản 3 Điều 37 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

3 vấn đề quan trọng thúc đẩy thương mại điện tử

Góp ý cụ thể vào dự thảo Luật, Chủ nhiệm Uỷ ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy đánh giá cao nỗ lực của Bộ Công Thương xây dựng hành lang pháp lý cho lĩnh vực thương mại điện tử, đây là lĩnh vực khó, do có sự đan xen nhiều lĩnh vực khác nhau.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cho biết, quan điểm của Ủy ban đồng tình với các ý kiến của cơ quan thẩm tra; đồng thời nhấn mạnh, cần định vị vị trí Luật Thương mại điện tử trong hệ thống pháp luật, để không “va chạm” với các luật khác có liên quan.

Lấy dẫn chứng cụ thể, Chủ nhiệm Lê Quang Huy cho rằng, cả dự thảo Luật Thương mại điện tử và Luật Chuyển đổi số đều sẽ trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10 sắp tới, trong đó, có một số nội dung trùng lắp như kinh tế số nền tảng, do đó đề nghị cơ quan soạn thảo lưu ý rà soát.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cũng nhấn mạnh 3 vấn đề quan trọng thúc đẩy thương mại điện tử bao gồm: Hệ thống thanh toán số tốt, tạo niềm tin của người tiêu dùng trên hệ thống mạng (an ninh an toàn, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng) và vấn đề kho bãi vận chuyển, logistics.

“Ba vấn đề này “va chạm” với nhiều luật có liên quan, như ngân hàng, tín dụng, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Do đó, cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu kỹ” - ông Lê Quang Huy nói. 

Về vấn đề an ninh an toàn không gian mạng trong hoạt động thương mại điện tử, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại, Thượng tướng Lê Tấn Tới cho hay, hoạt động thương mại điện tử trên thực tế đặt ra yêu cầu phải đảm bảo an ninh mạng, an toàn thông tin. Việc kiểm soát các hàng hoá, giao dịch kinh doanh có điều kiện hoặc hàng hoá cấm kinh doanh theo quy định của pháp luật cần nghiên cứu một cách chi tiết, thận trọng.

Lấy dẫn chứng các mặt hàng như vũ khí quân dụng, trang thiết bị khí tài, phương tiện chuyên dùng quân sự, cùng nhiều vấn đề liên quan như phòng chống rửa tiền, dữ liệu cá nhân, bí mật nhà nước, ông Lê Tấn Tới đề nghị ban soạn thảo trao đổi thêm với Bộ Công an, Bộ Quốc phòng về lĩnh vực này để hoàn chỉnh Luật.

Góp ý vào dư thảo Luật Thương mại điện tử, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Lâm Văn Mẫn đề nghị cơ quan soạn thảo xem xét điều chỉnh theo hướng, để phát triển quản lý hoạt động thương mại điện tử, yêu cầu đảm bảo hạ tầng số, hạ tầng thương mại điện tử quốc gia, hỗ trợ phát triển hạ tầng số, hạ tầng thương mại điện tử ở miền núi, biên giới, hải đảo, vùng khó khăn, đặc biệt khó khăn là yêu cầu cấp thiết.

Cùng với đó, đề nghị bổ sung cụm từ “xây dựng hạ tầng” và sửa cụm từ “vùng sâu vùng xa” thành “miền núi, biên giới, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn”.

Theo Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội, cụm từ “miền núi, biên giới, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn” sẽ thể hiện đầy đủ, sát hơn thực tế.

Kết luận phiên thảo luận, thay mặt Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh đánh giá cao Chính phủ, cơ quan chủ trì soạn thảo đã chủ động, khẩn trương chuẩn bị hồ sơ dự án Luật Thương mại điện tử bảo đảm đầy đủ, đúng tiến độ.

Đồng thời, đánh giá cao báo cáo thẩm tra sơ bộ của Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính, phân tích sâu sắc và có ý kiến đối với các nội dung, vấn đề cụ thể để tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật.

Để bảo đảm chất lượng trình Quốc hội xem xét thông qua tại Kỳ họp thứ 10, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát để bảo đảm thể chế hóa đầy đủ quan điểm chỉ đạo, đường lối, nhiệm vụ, giải pháp tại các Nghị quyết của Bộ Chính trị như: Nghị quyết số 66-NQ/TW, Nghị quyết 68-NQ/TW, Nghị quyết 57-NQ/TW...