Những điểm mới của Quy hoạch điện VIII điều chỉnh

Như Báo Công Thương đã đưa tin, ngày 15/4/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 768/QĐ-TTg phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch điện VIII. Vậy điểm mới của quy hoạch này là gì?

Những mục tiêu đầy kỳ vọng

Việc điều chỉnh Quy hoạch điện VIII là nhằm đảm bảo cung cấp điện cho tăng trưởng kinh tế hai con số, đảm bảo an ninh năng lượng và nhiều mục tiêu khác.

Đến năm 2030, điện thương phẩm đạt khoảng 500,4 - 557,8 tỷ kWh và điện sản xuất và nhập khẩu đạt khoảng 560,4 - 624,6 tỷ kWh. Đến năm 2030, công suất cực đại của hệ thống đạt khoảng 89.655 - 99.934 MW.

Về độ tin cậy cung cấp điện năng, đến năm 2030 phấn đấu thuộc top 4 nước dẫn đầu ASEAN và chỉ số tiếp cận điện năng thuộc top 3 nước dẫn đầu ASEAN. Đồng thời, phấn đấu đến năm 2030 có 50% các tòa nhà công sở và 50% nhà dân sử dụng điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu.

Bên cạnh đó, Quyết định điều chỉnh Quy hoạch điện VIII cũng đặt ra mục tiêu về chuyển đổi năng lượng công bằng. Cụ thể, kiểm soát mức phát thải khí nhà kính từ sản xuất điện, hướng tới đạt mức phát thải đỉnh không quá 170 triệu tấn vào năm 2030 và còn khoảng 27 triệu tấn vào năm 2050.

Những mục tiêu này cho thấy sự quyết tâm cao độ của Việt Nam trong việc phát triển ngành điện lực đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế và xã hội, đồng thời thực hiện các cam kết quốc tế về biến đổi khí hậu (COP26).

Ảnh minh họa

Ưu tiên phát triển năng lượng tái tạo

Một trong những điểm nhấn quan trọng nhất của Quy hoạch điện VIII điều chỉnh là sự ưu tiên đặc biệt dành cho phát triển năng lượng tái tạo. Quy hoạch đặt ra mục tiêu tăng tỷ lệ năng lượng tái tạo (không bao gồm thủy điện) trong cơ cấu nguồn điện lên khoảng 28 - 36% vào năm 2030 và định hướng đến năm 2050, tỷ lệ này sẽ đạt mức ấn tượng 74 - 75%.

Theo đó, đến năm 2030, nguồn điện gió trên bờ và gần bờ vào khoảng 26.066 - 38.029 MW; điện gió ngoài khơi: 6.000 - 17.032 MW (vận hành giai đoạn 2030 - 2035); điện mặt trời: 46.459 - 73.416 MW .

So với Quy hoạch điện VIII ban đầu, các con số này cho thấy sự điều chỉnh tăng đáng kể, đặc biệt là điện gió ngoài khơi, một lĩnh vực được kỳ vọng sẽ tạo ra đột phá trong tương lai.

Bên cạnh đó, quy hoạch điều chỉnh cũng có những định hướng rõ ràng để thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo một cách hiệu quả như: Ưu tiên phát triển điện gió, điện mặt trời tiêu thụ tại chỗ, không đấu nối hoặc không bán điện vào lưới điện quốc gia; phát triển điện mặt trời tập trung phải kết hợp với lắp đặt pin lưu trữ với tỷ lệ tối thiểu 10% công suất và tích trong 2 giờ; phát triển mạnh điện gió ngoài khơi kết hợp với các loại hình năng lượng tái tạo khác để sản xuất năng lượng mới (hydrogen, amoniac xanh) phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu.

Những định hướng này cho thấy sự thay đổi trong tư duy, không chỉ đơn thuần là tăng công suất mà còn chú trọng đến việc tích hợp hiệu quả năng lượng tái tạo vào hệ thống điện, tối ưu hóa lợi ích kinh tế và môi trường.

Đa dạng hóa nguồn điện để đảm bảo an ninh năng lượng

Bên cạnh năng lượng tái tạo, Quy hoạch điện VIII điều chỉnh cũng nhấn mạnh đến việc đa dạng hóa các loại nguồn điện để đảm bảo an ninh năng lượng. Quy hoạch đề ra các mục tiêu và giải pháp cụ thể cho từng loại hình nguồn điện.

Trong đó, khai thác tối đa tiềm năng thuỷ điện khoảng 40.000 MW đến năm 2050 nhưng phải đảm bảo môi trường, bảo vệ rừng và an ninh nguồn nước. Còn mục tiêu đến năm 2030, tổng công suất thủy điện đạt 33.294 - 34.667 MW.

Về điện khí, ưu tiên sử dụng khí trong nước, phát triển các dự án điện khí LNG nhập khẩu với quy mô phù hợp và có lộ trình chuyển đổi sang hydrogen. Mục tiêu đến năm 2030, tổng công suất điện khí trong nước đạt 10.861 - 14.930 MW và điện khí LNG đạt 22.524 MW.

Nhiệt điện than, chỉ thực hiện tiếp các dự án đã có trong quy hoạch và đang đầu tư xây dựng đến năm 2030, định hướng chuyển đổi nhiên liệu sang sinh khối/amoniac và dừng hoạt động các nhà máy cũ. Mục tiêu đến năm 2030, tổng công suất nhiệt điện than đạt 31.055 MW. Đến năm 2050, không phát triển nhiệt điện than.

Điện hạt nhân, phát triển theo định hướng đã được Quốc hội thông qua, dự kiến vận hành các nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1&2 với quy mô 4.000 - 6.400 MW giai đoạn 2030 - 2035.

Một trong những điểm mới nữa là đầu tư phát triển các nguồn điện linh hoạt (như nhiệt điện sử dụng LNG, dầu, hydrogen) để điều hòa phụ tải và ổn định hệ thống điện và phát triển nguồn điện lưu trữ thông qua việc đầu tư các nhà máy thủy điện tích năng và pin lưu trữ để điều hòa phụ tải, dự phòng công suất và hỗ trợ tích hợp năng lượng tái tạo. Mục tiêu đến năm 2030, công suất thủy điện tích năng đạt 2.400 - 6.000 MW và pin lưu trữ đạt 10.000 - 16.300 MW.

Việc đa dạng hóa nguồn điện có ý nghĩa quan trọng trong việc giảm thiểu rủi ro khi phụ thuộc vào một nguồn năng lượng duy nhất, đảm bảo khả năng cung cấp điện ổn định và ứng phó linh hoạt với các biến động của thị trường năng lượng.

Nâng cao hiệu quả và độ tin cậy cấp điện thông qua phát triển lưới điện thông minh

Quy hoạch điện VIII điều chỉnh không chỉ tập trung vào phát triển nguồn điện mà còn đặc biệt chú trọng đến phát triển lưới điện thông minh. Mục tiêu là xây dựng một hệ thống lưới điện đủ khả năng tích hợp và vận hành an toàn, hiệu quả các nguồn năng lượng tái tạo quy mô lớn, đồng thời nâng cao hiệu quả truyền tải và phân phối điện.

Theo quyết định, từ nay đến 2030, tiếp tục đầu tư phát triển lưới điện truyền tải 220kV trở lên đồng bộ với phát triển nguồn điện, đảm bảo tiêu chí N-1 (đối với vùng phụ tải quan trọng) và N-2 (đối với vùng phụ tải đặc biệt quan trọng, nguồn điện hạt nhân); phát triển lưới điện phân phối theo hướng hiện đại hóa, tự động hóa, nâng cao khả năng quản lý vận hành. Đặc biệt, đẩy mạnh ứng dụng các công nghệ thông minh trong quản lý nhu cầu điện, khuyến khích sử dụng điện tiết kiệm và hiệu quả.

Việc phát triển lưới điện thông minh là yếu tố then chốt để đảm bảo khả năng hấp thụ và tích hợp hiệu quả các nguồn năng lượng tái tạo, giảm thiểu tổn thất điện năng, nâng cao độ tin cậy cung cấp điện và tạo điều kiện cho sự phát triển của thị trường điện cạnh tranh.

Phát triển hệ sinh thái công nghiệp năng lượng tái tạo

Quy hoạch điện VIII điều chỉnh không chỉ xem năng lượng tái tạo là một nguồn cung cấp điện mà còn là cơ hội để phát triển một hệ sinh thái công nghiệp năng lượng tái tạo tổng thể. Mục tiêu là hình thành 02 trung tâm công nghiệp, dịch vụ năng lượng tái tạo liên vùng bao gồm sản xuất, truyền tải và tiêu thụ điện; công nghiệp chế tạo thiết bị năng lượng tái tạo, xây dựng, lắp đặt, dịch vụ liên quan.

Quy hoạch cũng đề ra mục tiêu phát triển các nguồn điện từ năng lượng tái tạo và sản xuất năng lượng mới (hydrogen, amoniac xanh) phục vụ xuất khẩu, tạo ra nguồn thu ngoại tệ và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Dự kiến đến năm 2035, quy mô công suất xuất khẩu điện đạt khoảng 5.000 - 10.000 MW. Điều này không chỉ mang lại lợi ích về năng lượng mà còn tạo ra những động lực tăng trưởng mới cho nền kinh tế, thúc đẩy phát triển công nghiệp, tạo việc làm và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Có thể nói, Quy hoạch điện VIII điều chỉnh là một bản quy hoạch có tầm nhìn chiến lược, thể hiện sự thay đổi mạnh mẽ trong tư duy và định hướng phát triển của ngành điện Việt Nam. Với sự ưu tiên phát triển năng lượng tái tạo, đa dạng hóa nguồn điện, phát triển lưới điện thông minh và chú trọng đến hiệu quả kinh tế, quy hoạch này mở ra những cơ hội to lớn để Việt Nam xây dựng một tương lai năng lượng bền vững.