Những biểu hiện nghi mắc cúm H5N1 ở người và cách phòng chống

Nhiễm cúm A/H5N1 ở người biểu hiện như thế nào?

Nhiều nghiên cứu cho thấy, virus H5N1 có thể kết hợp với virus cúm ở người tạo ra một loại virus mới có thể gây ra đại dịch cúm cho người, với tỷ lệ khoảng 50 - 60% trường hợp mắc có biến chứng nặng và tử vong. Do vậy, nếu ở vùng có yếu tố dịch tễ mà có biểu hiện nghi ngờ như: Sốt, viêm long đường hô hấp cần đến cơ sở y tế để xét nghiệm khẳng định và điều trị phù hợp.

Cúm H5N1 ở người do virus cúm A/H5N1 gây ra

Virus cúm A/H5N1 có thể lan truyền nhanh từ trại chăn nuôi này này sang trại chăn nuôi khác qua các phương tiện vận chuyển, quần áo, giày dép...

Có nghiên cứu còn cho thấy, virus cúm có thể lây truyền qua không khí thông qua các giọt nhỏ dịch tiết đường hô hấp của gia cầm bệnh hoặc hít phải không khí có chứa bụi từ phân gia cầm hoặc qua nước, thực phẩm nhiễm virus. Ngoài ra, lây nhiễm virus còn qua tiếp xúc với dụng cụ và đồ vật nhiễm virus.

Đối với người có thể bị lây bệnh do tiếp xúc trực tiếp với gia cầm bị bệnh qua chăn nuôi, vận chuyển, giết mổ, chế biến, ăn gia cầm và sản phẩm gia cầm bệnh chưa được nấu chín hoặc chế biến không hợp vệ sinh.

Khi nhiễm cúm A/H5N1 ở người thường có các biểu hiện giống như cúm mùa thông thường. Các dấu hiệu sớm của cúm A/H5N1 ở người thường bắt đầu trong vòng 2-5 ngày kể từ ngày bị nhiễm. Người bệnh có biểu hiện sốt cao đột ngột, có thể trên 38 độ C, đau ngực, khó thở… kèm theo đó có biểu hiện đau họng, ho khan, đau đầu, đau nhức cơ, mệt mỏi.

Bệnh cúm A/H5N1 ở người diễn biến nhanh gây khó thở, suy hô hấp và dẫn đến tử vong nếu không được chữa trị kịp thời. Ở một vài trường hợp có thể xuất hiện triệu chứng viêm kết mạc. Tùy từng thể trạng khác nhau ở mỗi người, giai đoạn bệnh mà các triệu chứng sẽ khác nhau.

Mới đây, Campuchia đã ghi nhận 2 trường hợp có kết quả xét nghiệm dương tính với virus cúm gia cầm độc lực cao H5N1. Trong đó, 1 trường hợp đã tử vong. Tổ chức Y tế thế giới đánh giá, tình hình cúm gia cầm đáng lo ngại.

Theo Bộ Y tế Campuchia, từ năm 2005 đến nay, nước này có 58 ca nhiễm virus cúm gia cầm H5N1 ở người, trong đó 38 trường hợp tử vong. Ca nhiễm lần này là trường hợp thứ hai ở người tại Campuhia trong tháng này, sau 9 năm không ghi nhận ca nhiễm virus H5N1 nào trên người.

Còn tại Việt Nam, gần đây nhất là ngày 17/10/2022 Cục Y tế dự phòng ghi nhận bệnh nhi nữ 5 tuổi, trú tại xã Đông Thanh, huyện Thanh Ba, tỉnh Phú Thọ dương tính với virus cúm gia cầm H5N1 ở người. Đây là ca bệnh cúm H5N1 trên người mới nhất tại Việt Nam kể từ tháng 2/2014.

Cách phòng bệnh cúm A/H5N1 ở người

Bộ Y tế vừa có công điện gửi Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố về việc tăng cường công tác phòng, chống cúm gia cầm lây sang người. Tại công điện do PGS.TS Nguyễn Thị Liên Hương - Thứ trưởng Bộ Y tế ký ban hành - nhấn mạnh, trong điều kiện giao lưu thương mại ngày càng rộng mở giữa Việt Nam và các nước trên thế giới, nguy cơ cúm gia cầm có thể xâm nhập vào nước ta và lây nhiễm sang người rất lớn, đặc biệt là các tỉnh có đường biên giới với các quốc gia đang có dịch.

Tại Việt Nam, thời tiết đang trong giai đoạn chuyển mùa và thay đổi bất thường là điều kiện thuận lợi cho virus cúm gia cầm phát triển. Đồng thời các lễ hội sau Tết Nguyên đán vẫn tiếp tục được tổ chức, do đó hoạt động vận chuyển và buôn bán gia cầm có thể gia tăng. Vì vậy luôn tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm cúm gia cầm sang người.

Để chủ động ngăn chặn bệnh cúm gia cầm xâm nhập vào Việt Nam và lây nhiễm sang người, Bộ Y tế đề nghị Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố quan tâm chỉ đạo các đơn vị trên địa bàn khẩn trương tăng cường giám sát chặt chẽ người nhập cảnh nhằm phát hiện sớm trường hợp nghi ngờ mắc bệnh nhất là người giết mổ, buôn bán gia cầm, sản phẩm gia cầm sống, người có tiền sử đến từ khu vực đang có dịch (gồm dịch trên gia cầm và ở người), kịp thời lấy mẫu xét nghiệm gửi về các Viện Vệ sinh dịch tễ/Pasteur xét nghiệm chẩn đoán xác định; quản lý ca bệnh (nếu có) và xử lý không để bệnh lây lan ra cộng đồng.

Tăng cường giám sát các trường hợp viêm đường hô hấp cấp tính, hội chứng viêm phổi nặng do vi rút và hội chứng cúm để phát hiện kịp thời ca bệnh cúm A(H5N1); các bệnh viện sẵn sàng thu dung, cách ly, điều trị theo quy định của Bộ Y tế và thông báo kịp thời cho Trung tâm Kiểm soát bệnh tật để có các biện pháp phòng, chống dịch kịp thời; sẵn sàng thuốc, vật tư, hóa chất, phương tiện hỗ trợ kịp thời cho địa phương triển khai các biện pháp xử lý ổ dịch.

Phối hợp liên ngành giữa cơ quan y tế, thú y và các ban, ngành liên quan trong việc giám sát phát hiện dịch cúm trên gia cầm đặc biệt tại cửa khẩu và chợ gia cầm sống, kịp thời chia sẻ thông tin về tinh hình dịch bệnh trên gia cầm, triển khai phối hợp trong điều tra, xử lý ổ dịch.

Truyền thông về các biện pháp phòng lây nhiễm cúm gia cầm sang người, đặc biệt chú ý những khu vực có nguy cơ cao và người chăn nuôi, buôn bán và giết mổ gia cầm về nguy cơ mắc bệnh, biện pháp phòng tránh, khuyến cáo mạnh mẽ người dân không sử dụng thực phẩm không rõ nguồn gốc; thực hiện an toàn thực phẩm trong giết mổ, chế biến gia cầm và các sản phẩm của gia cầm, không ăn tiết canh và không sử dụng gia cầm ốm, chết không rõ nguyên nhân.

Do chưa có vaccine phòng bệnh và thuốc điều trị đặc hiệu khi nhiễm cúm A/H5N1 ở người, vì vậy để chủ động phòng chống dịch cúm lây từ gia cầm sang người, Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế khuyến cáo người dân: Tuyệt đối không ăn, giết mổ gia cầm và các sản phẩm gia cầm ốm, chết và không rõ nguồn gốc.

Cần đảm bảo ăn chín, uống chín; rửa tay bằng xà phòng thường xuyên. Tuyệt đối không được ăn tiết canh.

Không vận chuyển, mua bán gia cầm và sản phẩm gia cầm không rõ nguồn gốc. Nếu phát hiện gia cầm ốm, chết tuyệt đối không được giết mổ và sử dụng mà phải thông báo ngay cho chính quyền địa phương và đơn vị thú y trên địa bàn.

Hạn chế tiếp xúc với nguồn bệnh, đặc biệt gia cầm, thủy cầm mắc bệnh. Nếu cần thiết tiếp xúc với người bệnh, gia cầm, thủy cầm mắc bệnh phải đeo khẩu trang y tế, đeo kính, mũ, mặc quần áo bảo hộ, ủng, găng tay. Rửa tay bằng xà phòng hoặc sát khuẩn trước và sau khi tiếp xúc.

Người mắc bệnh mạn tính, trẻ em là những người có nguy cơ mắc cúm cao, không nên tiếp xúc với nguồn bệnh. Khi có biểu hiện cúm như sốt, ho, đau ngực, khó thở phải đến ngay cơ sở y tế để được tư vấn, khám và điều trị kịp thời.