Nhu cầu điện tăng vọt trên toàn cầu gây rủi ro biến động thị trường

Theo đó, IEA đã ghi nhận nhu cầu điện tăng mạnh nhất chưa từng có vào năm ngoái, gây ra tình trạng mất điện ở các nền kinh tế lớn và dẫn đến giá năng lượng cao trong lịch sử và lượng khí thải kỷ lục. Báo cáo điện hàng năm của IEA cho biết điều này có thể tiếp tục trong ba năm nữa, gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho người tiêu dùng và nền kinh tế trừ khi có sự thay đổi cấu trúc nhanh hơn đối với cách sản xuất điện. Giám đốc điều hành của IEA Fatih Birol cho biết giá điện tăng đột biến trong thời gian gần đây đã gây khó khăn cho nhiều hộ gia đình và doanh nghiệp trên khắp thế giới và có nguy cơ trở thành nguyên nhân dẫn đến căng thẳng xã hội và chính trị.

IEA nhận thấy rằng nhu cầu về điện của thế giới đã tăng 6% vào năm ngoái, sau sự phục hồi kinh tế toàn cầu từ cuộc suy thoái đại dịch năm 2020, mức tăng mạnh nhất kể từ năm 2010 khi các nền kinh tế bắt đầu phục hồi sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu. Tổng nhu cầu điện tăng lên hơn 1.500 terawatt giờ, mức tăng lớn nhất được ghi nhận. Khoảng một nửa mức tăng nhu cầu điện diễn ra riêng ở Trung Quốc, tăng khoảng 10% so với năm 2020.

Trung Quốc và Ấn Độ đều bị cắt điện trong nửa cuối năm do nguồn cung cấp than không theo kịp nhu cầu về các nhà máy điện của họ, dẫn đến suy thoái kinh tế ở châu Á. Tại Anh, giá thị trường điện đã đạt mức cao kỷ lục trong những tháng gần đây, một phần lớn là do lưới điện tiếp tục dựa vào các nhà máy điện đốt bằng khí đốt cho gần một nửa sản lượng điện. Chi phí vận hành các địa điểm này đã tăng vọt sau khi nguồn cung khí đốt toàn cầu bị suy giảm, khiến giá thị trường cao kỷ lục trên khắp châu Âu.

Chi phí bật đèn tăng cao đã khiến Vương quốc Anh đối mặt với cuộc khủng hoảng năng lượng quốc gia khi hóa đơn hộ gia đình tăng vọt, các nhà cung cấp năng lượng sụp đổ và các nhà máy buộc phải đóng cửa. Sự căng thẳng trên toàn cầu đối với hệ thống điện cũng đã dẫn đến lượng phát thải kỷ lục từ sản xuất điện khi các nền kinh tế chuyển sang sử dụng các nhà máy điện than rẻ hơn để hạn chế chi phí tăng cao.

Theo IEA, các nhà hoạch định chính sách nên hành động ngay bây giờ để giảm bớt tác động đối với những người dễ bị tổn thương nhất và giải quyết các nguyên nhân cơ bản. Đầu tư cao hơn vào các công nghệ năng lượng các-bon thấp bao gồm năng lượng tái tạo, năng lượng hiệu quả và năng lượng hạt nhân - cùng với việc mở rộng mạng lưới điện thông minh và mạnh mẽ - có thể giúp thế giới thoát khỏi các khó khăn này.

Báo cáo của IEA cho thấy các nguồn năng lượng tái tạo đã tăng 6% vào năm 2021, nhưng mức tăng đó không thể theo kịp với sự gia tăng nhu cầu khi các nền kinh tế mở cửa trở lại sau khi Covid-19 bị khóa đột ngột đã làm cản trở tăng trưởng kinh tế. Để đáp ứng nhu cầu điện tăng trở lại, các nhà máy nhiệt điện than đã tạo ra lượng điện nhiều hơn 9% trong năm ngoái, hoặc hơn một nửa mức tăng nhu cầu điện trên toàn cầu, đạt mức cao nhất mọi thời đại do khí đốt ngày càng đắt đỏ.

Theo IEA, sản lượng điện do các nhà máy điện khí tạo ra đã tăng 2% vào năm ngoái, trong khi sản lượng điện hạt nhân tăng 3,5%. IEA cho biết việc quay trở lại với các nguồn điện bẩn hơn đã khiến tổng lượng khí thải carbon dioxide (CO2) trên thế giới tăng 7% lên mức cao nhất mọi thời đại sau khi giảm hai năm trước đó. Lượng khí thải từ điện sẽ cần giảm 55% vào năm 2030 nếu thế giới hy vọng hạn chế sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu bằng cách trở thành "không carbon ròng" vào năm 2050.

Nhưng trong trường hợp không có hành động chính sách lớn từ các chính phủ, lượng khí thải đó sẽ được duy trì ở mức tương tự trong ba năm tới. Điều này không chỉ làm nổi bật hiện trạng đang còn đi bao xa so với con đường đạt đến mức phát thải ròng bằng không vào năm 2050, mà còn nhấn mạnh những thay đổi lớn cần thiết để ngành điện hoàn thành vai trò quan trọng trong việc khử cacbon trong hệ thống năng lượng rộng lớn hơn.