Nhật Bản hỗ trợ Việt Nam phát triển chuỗi liên kết phát triển nông nghiệp bền vững

Hội thảo “Hướng tới phát triển nông nghiệp bền vững tại Việt Nam”

Phát triển nông nghiệp vẫn còn nhiều thách thức

Tại Hội thảo Hướng tới phát triển nông nghiệp bền vững tại Việt Nam do Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) phối hợp Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam tổ chức tại TP. Hồ Chí Minh, chiều 18/1, ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược phát triển Nông nghiệp Nông thôn, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đánh giá ngành nông nghiệp Việt Nam đang từng bước được tái cơ cấu về sản xuất và mang lại những chuyển biến tích cực, sản phẩm nông nghiệp đóng góp ngày càng nhiều vào tổng kim ngạch xuất khẩu hàng năm.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy ngành nông nghiệp cũng đang phải đối mặt với thách thức lớn là tình trạng sản xuất manh mún, nhỏ lẻ. Việt Nam có khoảng 9 triệu hộ nông dân, nhưng mỗi hộ chỉ canh tác, sản xuất khoảng 0,5ha đất. Điều này rất khó để tạo thành chuỗi liên kết sản xuất - tiêu dùng đảm bảo các tiêu chuẩn về vệ sinh an toàn thực phẩm. Thêm vào đó, nông nghiệp Việt Nam cũng chịu nhiều tác động từ biến đổi khí hậu khiến nguồn tài nguyên ngày càng suy giảm, diện tích đất sản xuất ít đi, nguồn nước khan hiếm hơn, xâm nhập mặn, hạn hán...

Để khắc phục những hạn chế về quy mô sản xuất, ngành nông nghiệp phải tổ chức thật nhanh, thật hiệu quả để chuyển nền sản xuất nhỏ, quy mô hộ thành liên kết sản xuất lớn. Bên cạnh đó, nhu cầu của thị trường trong nước và thế giới ngày càng đòi hỏi sản phẩm nông lâm thủy sản phải có chất lượng cao hơn, không những về vệ sinh an toàn thực phẩm mà còn đảm bảo về bảo vệ môi trường.

Theo ông Kimura Yoshihisa, chuyên gia Cơ quan họp tác quốc tế Nhật Bản cũng cho rằng sản xuất nông nghiệp Việt Nam hiện nay là sản xuất với quy mô quá nhỏ lẻ, manh mún nên năng suất thấp, giá trị gia tăng thấp. Nông dân ít có lợi nhuận, không thể đầu tư vào trang thiết bị, máy móc phục vụ sản xuất. Nhiều diện tích đất nông nghiệp bị tàn phá, bỏ hoang phát sinh nhiều côn trùng gây bệnh, ảnh hưởng tới toàn bộ khu vực. Để phát triển nông nghiệp bền vững, Việt Nam cần giải quyết được hai vấn đề là nâng cao năng suất và bố trí lại đất nông nghiệp, trong đó các thửa ruộng nhỏ lẻ cần được dồn lại và hợp nhất nhằm tạo ra hiệu ứng đồng bộ. Chú trọng ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất nông nghiệp, liên kết đầu tư phát triển nông nghiệp với các nước có nền nông nghiệp phát triển tiên tiến trên thế giới.

Hình thành chuỗi liên kết để phát triển nông nghiệp bền vững

Theo ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, cần có những giải pháp phát triển nông nghiệp bền vững theo hướng sử dụng ít tài nguyên hơn mà vẫn tạo ra được sản phẩm có giá trị mới cao hơn. Ngoài ra, cần giảm tổn thất sau thu hoạch, bảo quản tốt hơn, tăng cường chế biến để nâng cao giá trị cho nông sản. Điển hình cho việc này là trong sản xuất lúa gạo, việc sản xuất trên cánh đồng lớn có thể rút ngắn được 50% thời gian lao động, nâng quy mô sản xuất của các hộ nông dân lên gấp 2 lần và giảm được khoảng 2/3 chi phí sản xuất so với sản xuất nhỏ lẻ...

Liên quan tới vấn đề nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững, bà Nguyễn Thị Thủy, Phó Giám đốc Trung tâm hỗ trợ nông dân - nông thôn, Hội Nông dân Việt Nam cho biết - do chuyển dịch cơ cấu kinh tế sang thương mại, dịch vụ nên lực lượng lao động nông nghiệp ở Việt Nam đang già hóa, nguồn lao động còn khá dồi dào nhưng trình độ sản xuất lại hạn chế. Vì thế cần đào tạo nghề cho nông dân theo cách cầm tay chỉ việc, hỗ trợ các kỹ năng về tiếp cận thị trường và quảng bá sản phẩm cũng như khuyến khích việc liên kết, hợp tác giữa nông dân với doanh nghiệp.

Từ phía Nhật Bản cũng sẽ chú trọng hỗ trợ Việt Nam xây dựng chuỗi giá trị thực phẩm, phát triển sản phẩm, cải thiện lưu thông hàng hóa nông sản. Thực hiện các dự án chống biến đổi khí hậu trong lĩnh vực nông nghiệp ở Tây Nguyên và Đồng bằng Sông Cửu Long, đào tạo nguồn nhân lực, nâng cao năng suất, giá trị gia tăng - ông Konaka Tetsuo - Trưởng Văn phòng đại diện JICA tại Việt Nam nhấn mạnh.

Ngoài ra, Chính phủ Nhật Bản và JICA đang phối hợp cùng với các doanh nghiệp tư nhân triển khai hợp tác nhằm hình thành chuỗi giá trị nông nghiệp tại Việt Nam. Về phía JICA sẽ tiếp tục hỗ trợ để phát huy tiềm năng của nền nông nghiệp Việt Nam và để thực hiện ý tưởng về “thực phẩm và nông nghiệp và xây dựng phát triển nông thôn”, “phát triển bền vững nông nghiệp” trên cơ sở hợp tác với Chính phủ Việt Nam và các địa phương, cũng như sự phối hợp của các doanh nghiệp tư nhân của cả hai nước Nhật Bản và Việt Nam.