Người phụ nữ hơn 20 năm 'gánh' sản phẩm thủ công truyền thống ra thị trường thế giới

Lần đầu tiên tôi tiếp xúc với chị Trần Tuyết Lan – Giám đốc Công ty Cổ phần Doanh nghiệp xã hội Craft Link (Craft Link) là năm 2013 tại Hội chợ hàng thủ công truyền thống do Craft Link tổ chức. Tôi ấn tượng khá sâu sắc với chị bởi nụ cười tươi với hai lúm đồng tiền sâu hun hút, duyên dáng trong tà áo dài điểm xuyết hoa văn thổ cẩm tận tình giới thiệu từng sản phẩm của các nhóm dân tộc thiểu số với du khách nước ngoài.

Hơn 10 năm biết chị, từ thích thú tới cảm phục tấm lòng của chị với bà con dân tộc thiểu số trong hành trình khôi phục, phát triển nghề thủ công truyền thống. Câu chuyện giữ lửa nghề truyền thống của chị vừa kế thừa tinh thần tương thân tương ái của dân tộc, vừa có sắc độ hiện đại, rất đáng học hỏi.

Craft Link thành lập năm 1996, đến năm 1997 chị vào làm việc tại tổ chức này. Theo chia sẻ của chị, Craft Link được thành lập với tên Trung tâm Nghiên cứu, liên kết và phát triển thủ công mỹ nghệ (Craft Link) bởi 8 cán bộ dự án làm việc ở 8 tổ chức quốc tế khác nhau tại Việt Nam. Ở thời điểm đó, có nhiều dự án phát triển nghề thủ công truyền thống do Craft Link thực hiện để hỗ trợ xóa đói giảm nghèo nhưng chỉ kéo dài trong 1-2 năm. Sau khi dự án kết thúc, không còn ai tiếp tục hỗ trợ cho bà con cập nhật thông tin thị trường, sản phẩm làm ra bị lạc hậu so với nhu cầu. Lúc đó, 8 cán bộ dự án nghĩ rằng cần thành lập trung tâm phát triển sau dự án tại Việt Nam để tiếp tục hỗ trợ cho bà con khôi phục kỹ năng làm hàng thủ công, khôi phục, gìn giữ truyền thống văn hóa cho thế hệ mai sau và tăng thu nhập.

“Cuối năm 1997, tôi vào làm việc tại Craft Link với vị trí giám đốc. Qua 1 năm làm việc, chúng tôi nhận thấy chỉ giúp các nhóm tiêu thụ sản phẩm là không đủ. Các nhóm cần được hỗ trợ nâng cao nội lực bản thân để tự vươn lên, quản lý nhóm và phát triển bền vững. Chính vì thế từ năm 1998 trở đi Craft Link có thêm một mảng phát triển, tức là hỗ trợ nâng cao năng lực cho các nhóm”, chị Lan nói.

Trong suốt những năm qua, với mô hình doanh nghiệp xã hội, lợi nhuận thu được của Craft Link được tài trợ cho các dự án phát triển để hỗ trợ cho những nhóm dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa. Mỗi dự án kéo dài trong 2 năm, kết thúc dự án này lại tiếp tục triển khai dự án khác, có những năm Craft Link tiến hành 4-5 dự án. Hiện hơn 60 nhóm sản xuất ở khắp mọi miền đất nước đã được hỗ trợ, hơn 6.000 người hưởng lợi, bao gồm nhóm dân tộc thiểu số, nhóm làng nghề và nhóm khuyết tật.

Hơn 26 năm đồng hành cùng các nhóm dân tộc thiểu số khôi phục nghề truyền thống, cải thiện sinh kế là từng ấy năm chị Lan cùng các thành viên Craft Link lặn lội đưa sản phẩm ra thị trường thế giới. Từ kinh phí ít ỏi ban đầu, cho đến sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế, chị Lan cùng CraftLink tham gia nhiều hội chợ quốc tế để giới thiệu sản phẩm của bà con. Thông thường, mỗi hội chợ kéo dài khoảng gần 1 tuần nhưng 3 – 4 tháng trước đó doanh nghiệp đã phải lập kế hoạch và tập huấn cho các nhóm sản xuất về sản phẩm, hoàn thiện mẫu để trưng bày giới thiệu với công chúng và tìm kiếm thị trường cho sản phẩm đó.

Trong hội chợ, cán bộ thiết kế lên phương án để có thể trưng bày đẹp nhất, thể hiện được sản phẩm, văn hoá của tất cả các nhóm. Đây là công việc cực kỳ khó, bởi hoa văn hoạ tiết, văn hoá của mỗi nhóm khác nhau phải sắp xếp sao cho có tiếng nói chung và phải theo đúng xu hướng của thị trường.

“Ngoài việc tham gia các hội chợ quốc tế chúng tôi còn tham gia nhiều hoạt động marketing online thông qua fanpage, Instagram, Shopee, Alibaba… Khách hàng của chúng tôi cũng có hệ thống bán hàng online giúp lan toả và hỗ trợ cho các nhóm tiêu thụ khá nhiều sản phẩm. Sản phẩm của bà con thông qua Craft Link được người tiêu dùng châu Âu, Mỹ rất yêu thích”, chị Lan chia sẻ.

Chị Lan cũng cho hay, thời điểm hiện tại do thị trường bị giảm tiêu thụ, đời sống của các nhóm sản xuất khó khăn hơn rất nhiều, đặc biệt nhiều nhóm sản xuất bị suy yếu khi thành viên hao hụt, kỹ năng cần phục hồi lại, cơ cấu tổ chức của các nhóm cần thay đổi cho phù hợp. Do đó trong thời gian tới, CrafLink tập trung nguồn lực hỗ trợ cho các nhóm củng cố lại về cơ cấu tổ chức, phát triển sản phẩm để nhóm tiếp tục chu trình sản xuất sản phẩm đưa ra thị trường.

Tuyên truyền mạnh hơn để công chúng hiểu và có sự hỗ trợ với các nhóm sản xuất. Cụ thể, trong năm nay CraftLink tiếp tục chuỗi trình diễn nghề để công chúng hình dung và cảm nhận chuẩn xác hơn công việc của doanh nghiệp. Tăng cường triển lãm sản phẩm, văn hoá truyền thống của bà con dân tộc thiểu số ở quy mô lớn để giới thiệu tuyền thống văn hoá của những nhóm dân tộc thiểu số đặc trưng cho một số vùng miền. Tiến hành dự án để hỗ trợ cho các nhóm mới, bắt đầu với nhóm dân tộc Tày ở Yên Bái, tiếp tục hỗ trợ 3 nhóm dân tộc Thái ở Mai Châu, tỉnh Hoà Bình và Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An.