Ngư dân "chuyển đổi số" để giữ nghề, giữ biển

Hành trình biển được ghi bằng nhật ký điện tử

Đối với những ngư dân hành nghề lâu năm thì không lạ lùng gì cảnh phải ôm từng tập hồ sơ để đi khai báo; phải đợi hàng giờ để hoàn tất thủ tục cho mỗi chuyến đi biển. Giờ đây, công việc ấy đã được thay thế nhờ phần mềm điện tử truy xuất nguồn gốc khai thác thủy sản (eCDT VN).

“Trước đây, mỗi lần xuất nhập bến tôi đều phải đến cảng cá để khai báo, rất mất thời gian. Giờ chỉ cần mở phần mềm trên điện thoại, gửi trước yêu cầu, khi tới cảng thủ tục đã hoàn tất, tàu tôi cứ thế ra Hoàng Sa”, ngư dân Trần Văn Thanh - Thuyền trưởng tàu cá QNg-91298-TS (tỉnh Quảng Ngãi) cười nói.

Ứng dụng eCDT VN cho phép nhập trực tiếp thông tin sản lượng, chủng loại, ngư trường đánh bắt ngay trên thiết bị di động. Khi tàu cập cảng và có kết nối Internet, dữ liệu đồng bộ lên hệ thống, bảo đảm tính minh bạch và truy xuất nguồn gốc thủy sản; chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không theo quy định (IUU).

Để hỗ trợ bà con, cán bộ thủy sản và bộ đội Biên phòng Quảng Ngãi trực tiếp xuống tàu cài đặt, hướng dẫn sử dụng từ cách mở ứng dụng, ghi nhật ký đến truyền dữ liệu.

“Ngày trước chúng tôi còn ngại công nghệ, giờ thấy tiện lợi nên học rất nhanh. Có công nghệ hỗ trợ, mình yên tâm hơn khi ra khơi”, ông Trần Văn Thanh nói.

Theo ông Ngô Đình Thính - nhân viên cảng neo đậu tránh trú bão Lý Sơn, nhờ ứng dụng mới, thủ tục nhập cảng nhanh chóng, chính xác hơn và dữ liệu quản lý cũng đầy đủ hơn; không chỉ ngư dân trong huyện mà cả tàu ngoài tỉnh khi cập cảng đều được Ban quản lý hỗ trợ, hướng dẫn khai báo trên eCDT VN.

Cùng với eCDT VN, nhiều công cụ khác như VMS (giám sát tàu cá), Vn-Fishbase (cơ sở dữ liệu nghề cá) và phần mềm quản lý, kiểm soát tàu cá đã được đưa vào vận hành đồng bộ. Những giải pháp này tinh giản triệt để thủ tục giấy tờ, tối ưu hóa hoạt động khai thác và giúp cơ quan chức năng giám sát hành trình tàu thuyền sát sao.

Thượng úy Cao Mạnh Long - Trạm trưởng Trạm Kiểm soát Biên phòng An Hải (Đồn Biên phòng Lý Sơn), cho biết: “Các phần mềm của Tổng cục Thủy sản cho phép chúng tôi kiểm tra tín hiệu giám sát hành trình. Hệ thống quản lý tàu cá của Bộ Tư lệnh Bộ đội biên phòng đã tích hợp thủ tục phương tiện, thuyền viên, giúp giải quyết nhanh chóng, chính xác, tránh phiền hà cho chủ tàu”.

Số hóa cả “hậu phương”

Từ lâu những quy định IUU không còn là những điều khoản trong văn bản, mà được bộ đội biên phòng tỉnh thiết kế thành tờ rơi, tờ gấp dán trên tường nhà rồi tìm đến các mẹ, các chị - những người có chồng, con đi biển để tuyên truyền luật. Hướng dẫn họ cài đặt website VMS trên điện thoại dõi theo chồng, con ngoài biển. Nhờ người lính biên phòng mà phụ nữ làng biển hôm nay, vừa giữ tiền khéo, giỏi toan tính chuyện lỗ lãi, vừa giữ cho con thuyền không đi lạc lối.

Trung tá Tiêu Tấn Hiệp - Chính trị viên Đồn Biên phòng Cửa khẩu cảng Sa Kỳ (Bộ đội biên phòng Quảng Ngãi) cho biết: “Chúng tôi thông tin về mức xử phạt đối với những phương tiện đã vi phạm để các chị luôn nhớ rằng, nếu tàu thuyền gia đình mình vi phạm sẽ bị mất số tiền rất lớn. Từ đó, các chị tích cực khuyên răn chồng, con bật thiết bị VMS, ghi chép đầy đủ nhật ký, sản lượng khai thác. Có thể nói, các mẹ, các chị thật sự là “trạm gác” đầu tiên, là “hải đăng” soi đường cho chồng, con mình tránh xa vi phạm IUU”.

Bà Đặng Thị Sương (thôn Tân An, xã An Phú, Quảng Ngãi) vợ một thuyền trưởng tàu cá hoạt động vùng khơi thổ lộ: “Chồng tôi đi biển ngoài khơi thì tôi ở nhà theo dõi hành trình trên máy điện thoại để biết được chồng mình đang làm ở đâu, tọa độ nào? Theo dõi, để nhắc nhở anh đừng vi phạm “biên giới” biển của nước ngoài. Trường hợp máy giám sát xảy ra sự cố mất tín hiệu tôi chạy xuống báo đồn biên phòng nhờ họ liên lạc với anh. Ngày nào tôi cũng “canh” chồng trên cái điện thoại này, chứ lỡ anh vi phạm thì tiền đâu mà mà nộp phạt”.

Ông Nguyễn Luật - thuyền trưởng tàu QNg-92514-TS, kể: “Vợ tôi thấy tấm biển cảnh báo phạt đến 1 tỷ đồng đối với hành vi vi phạm vùng biển nước ngoài nên lo lắm. Ở nhà, bà ấy theo dõi điện thoại từng phút, thấy tàu gần ranh giới là nhắn tin giục quay vào ngay”.

Chống khai thác IUU không phải để phạt ngư dân, mà để giữ nghề, giữ biển, giữ lấy lòng tin cộng đồng. Để mỗi chuyến ra khơi là một hành trình mưu sinh đúng nghĩa và giữ vững chủ quyền lãnh thổ quốc gia.

Tại Quảng Ngãi, đã có hơn 99% tàu cá lắp đặt hệ thống giám sát hành trình VMS. Mỗi ngư dân ra khơi đều tự quản lý được hành trình đánh bắt của mình và được các cơ quan hỗ trợ giám sát.