Quảng Ngãi: Đồng hành cùng ngư dân trong gỡ thẻ vàng IUU

Quyết liệt trên biển

Trong hành trình bám biển, ngư dân không chỉ mưu sinh, mà còn là những “cột mốc” chủ quyền trên biển. Tuy nhiên, không ít vụ việc tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài vẫn xảy ra, gây thiệt hại cả về kinh tế lẫn hình ảnh quốc gia.

Điều đáng mừng là theo số liệu thống kê, trong 1 năm trở lại đây, Quảng Ngãi không ghi nhận trường hợp tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài. Thành quả này luôn có vai trò quan trọng của BĐBP cũng như chính quyền địa phương. Họ không chỉ là lực lượng bảo vệ chủ quyền, mà còn là người bạn đồng hành, là cầu nối đưa pháp luật đến với ngư dân.

Mỗi lần xuất bến đi hành nghề, các ngư dân đều được các chiến sĩ biên phòng cấp tờ rơi tuyên truyền. Nhờ những tờ rơi này mà nhiều ngư dân địa phương biết phân biệt ranh giới chủ quyền và những quy định khắt khe về vùng đánh bắt.

Ngư dân Nguyễn Hùng, Thuyền trưởng tàu cá QNg-91257-TS cho biết, mỗi khi ra biển đều có các chiến sĩ BĐBP cấp tờ rơi, chỉ định cho tọa độ nước ngoài, vùng biển Việt Nam để cho mình khỏi vi phạm vùng biển nước ngoài để khỏi bị phạt. “Trên tàu có thiết bị hàng hải đầy đủ hết cho nên mình biết vùng biển nào vi phạm, nên mình không có vi phạm tới. Vi phạm thì phải thiệt hại kinh tế của mình, bị cấm đi làm, nên cũng không dám làm liều”, ông Hùng nói.

Ở ngoài khơi mênh mông sóng nước, nơi ấy đường biên không hiện hữu bằng mắt thường nên mỗi ngư dân ra khơi đều cần một “bản đồ pháp lý” trong tâm trí. Vì vậy, tại mỗi trạm kiểm soát Biên phòng, hay từ bến cảng đến các làng chài đều có người lính biên phòng đưa “bản đồ pháp lý” từng ngư dân.

Đại úy Mai Văn Tuấn, Chính trị viên phó Đồn Biên phòng Lý Sơn cho hay: “Trong quá trình làm thủ tục cho các phương tiện xuất bến, chúng tôi phát tờ rơi cũng như thông báo một số quy định chống khai thác IUU cho các chủ tàu, thuyền trưởng và ngư dân nắm biết để chấp hành nghiêm các quy định. Qua đây nâng cao nhận thức, cũng như ý thức chấp hành các quy định chống khai thác IUU của bà con ngư dân”.

Nếu như trước đây, ngư dân chỉ dựa vào kinh nghiệm, cảm tính và may rủi, thì giờ đây những chuyến biển đều gắn liền với thiết bị định vị, định dạng. Ngư dân đã hiểu rằng, chỉ cần một lần vượt ranh giới là có thể phải trả giá. Tại Quảng Ngãi, đã có hơn 99% tàu cá lắp đặt hệ thống giám sát hành trình VMS. Mỗi ngư dân ra khơi đều tự quản lý mình và được các cơ quan giám sát chặt chẽ.

Tại các cảng cá, quy trình kiểm tra, kiểm soát xuất – nhập bến được các trạm kiểm soát biên phòng thực hiện nghiêm túc. Tàu nào không bật thiết bị giám sát hành trình (VMS), thiếu giấy phép khai thác hoặc chưa ký cam kết đều không được phép rời cảng.

Lực lượng chức năng cũng tổ chức kiểm đếm chặt chẽ con người, phương tiện ra khơi khai thác hải sản đảm bảo đúng định biên, đúng ngành nghề; quản lý, giám sát chặt chẽ nhóm tàu cá có nguy cơ cao vi phạm.

Trên biển, các tàu tuần tra của BĐBP tăng cường hoạt động, bám sát các ngư trường trọng điểm, đặc biệt là khu vực giáp ranh. Bất kể ngày đêm, trong mọi điều kiện thời tiết, các chiến sĩ biên phòng vẫn miệt mài bám biển. Với tinh thần “không bỏ sót, không bao che”, những hoạt động này đã góp phần răn đe, ngăn chặn các trường hợp cố tình vi phạm.

Thượng úy Cao Mạnh Long, Trạm trưởng Trạm Kiểm soát Biên phòng An Hải, Đồn Biên phòng Lý Sơn cho biết, khi tàu xuất bến hay nhập bến phải đảm bảo các thủ tục giấy tờ về con người, phương tiện. “Nắm chắc, nắm rõ vị trí neo đậu tàu cá trong danh sách có nguy cơ cao và tàu cá chưa đủ điều kiện để tham gia khai thác trên biển để tuyên truyền cho các chủ tàu thuyền trưởng không đưa phương tiện đi khai thác khi chưa đảm bảo các thủ tục, giấy tờ”, Thượng úy Cao Mạnh Long thông tin.

Đặc khu Lý Sơn hiện có 500 tàu cá hoạt động khai thác thủy sản, trong đó, hơn 100 chiếc thường xuyên hoạt động khai thác xa bờ. Ngoài tăng cường kiểm soát, Đồn Biên phòng Lý Sơn cũng tập trung phối hợp với nghiệp đoàn nghề cá, ban quản lý cảng cá và tổ kiểm soát nghề cá hướng dẫn ngư dân đăng ký xuất nhập cảng, kê khai sản lượng khai thác thông qua phần mềm truy xuất nguồn gốc – eCDTVN.

“Trạm gác” nơi hậu phương

Trong “cuộc chiến” chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định, cơ quan chức năng và chính quyền địa phương luôn là những trụ cột, giúp tàu thuyền, ngư dân làm ăn đúng luật. Nhưng còn đó một đội ngũ tuyên truyền viên quan trọng, không kém phần hiệu quả, đó là những người vợ, người mẹ đang ở nhà. Họ là “trạm gác” đầu tiên chống khai thác IUU.

Những người vợ ngư phủ ở làng biển Tân An, xã  An Phú lúc nào cũng “dính” với chiếc điện thoại ở bên mình. Thấy lạ, hỏi ra mới biết là họ đang canh giữ từng tọa độ, từng vị trí con tàu đang di chuyển, đánh bắt hải sản ngoài biển khơi do chồng, con họ cầm lái thông qua ứng dụng giám sát tàu cá.

Bà Đặng Thị Sương (thôn Tân An, xã An Phú, Quảng Ngãi) vợ một thuyền trưởng tàu cá hoạt động vùng khơi cười nói: “Khi mấy ổng đi biển, mình ở nhà theo dõi hành trình trên máy điện thoại để biết được ổng đang làm biển ở đâu, tọa độ nào? Theo dõi, để nhắc nhở đừng vi phạm “biên giới” biển của nước ngoài. Trường hợp máy giám sát xảy ra sự cố mất tín hiệu tôi chạy xuống báo đồn biên phòng nhờ họ liên lạc với anh. Ngày nào tôi cũng “canh” chồng trên cái điện thoại này, chứ lỡ anh vi phạm thì tiền đâu mà mà nộp phạt”.

Đại úy Mai Văn Tuấn, Chính trị viên phó Đồn Biên phòng Lý Sơn đánh giá: “Điều đáng quý là ngư dân đã thay đổi nhận thức. Nếu trước đây còn tình trạng né tránh, nay bà con chủ động phối hợp, coi việc tuân thủ IUU là quyền lợi thiết thân”.

Với sự quyết tâm của cả hệ thống chính trị và đồng lòng của ngư dân, Quảng Ngãi đang tiến từng bước vững chắc hướng tới mục tiêu gỡ “thẻ vàng” của EC, xây dựng nghề cá hiện đại, bền vững và hội nhập quốc tế.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Trần Phước Hiền cho biết, triển khai Chỉ thị 32-CT/TW ngày 10/4/2024 của Ban Bí thư và chỉ đạo của Chính phủ, tỉnh đã ban hành nhiều kế hoạch, văn bản để thực hiện quyết liệt công tác chống IUU. Từ năm 2024 đến nay, Quảng Ngãi không để xảy ra tàu cá, ngư dân vi phạm vùng biển nước ngoài.

Toàn tỉnh có 4.904 tàu cá từ 6m trở lên, trong đó có 95,7% tàu đã được cấp phép khai thác thủy sản. Công tác theo dõi, kiểm soát, giám sát hoạt động tàu cá được triển khai đồng bộ tại cảng cá, cửa biển, chính quyền cơ sở, cộng đồng ngư dân và trên hệ thống VMS. Đặc biệt, tỉnh giao UBND xã, phường ven biển quản lý chặt tàu không đủ điều kiện hoạt động, không ra khơi trái phép.