Nghệ An: Tăng “chất” cho nông sản xuất khẩu

Thực tế trên địa bàn tỉnh Nghệ An, phần lớn các cơ sở chế biến nông sản đều đang làm thủ công, truyền thống. Các sản phẩm chế biến đa số có giá trị kinh tế thấp, chưa tạo dựng được thương hiệu riêng, dẫn đến khả năng cạnh tranh của hàng hóa chế biến nông, lâm, thủy sản trên thị trường chưa cao. Cơ cấu hàng hóa xuất khẩu chưa hợp lý: đa phần là hàng hóa sơ chế, còn ít sản phẩm công nghiệp chế biến tinh có giá trị lớn.

Một nghịch lý đang tồn tại là có những sản phẩm, vùng nguyên liệu dồi dào thì gặp khó do công tác chế biến, đầu ra cho sản phẩm. Còn với các sản phẩm có thị trường thì vùng nguyên liệu không đáp ứng, quy mô hàng hóa nhỏ, giá thành cao. Cây chè ở Nghệ An là một ví dụ điển hình, các sản phẩm chè nơi đây đã từng bước đạt chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm, vùng nguyên liệu bảo đảm nhưng khâu chế biến được đánh giá là chưa đáp ứng yêu cầu thị trường, nhất là thị trường châu Âu. Rồi đến mặt hàng lạc nhân được xem là xuất khẩu truyền thống và là thế mạnh của các doanh nghiệp Nghệ An nhưng thời gian qua, kim ngạch xuất khẩu giảm khá mạnh. Một hạn chế nữa đó là rất nhiều mặt hàng xuất khẩu của các doanh nghiệp vẫn còn phụ thuộc vào nguồn hàng của các tỉnh lân cận, như tinh bột sắn, cao su, gạo tẻ, nguyên liệu chanh leo, sản phẩm gỗ và thị trường ngoài nước.

Thực tế cho thấy, diễn biến xuất khẩu hàng nông, thủy sản vừa qua là rất đáng lo ngại, nhiều sản phẩm vừa có dấu hiệu thừa - thiếu về cung và khó nâng cao khả năng cạnh tranh. Do đó, vấn đề tăng tỷ trọng sản phẩm chế biến và sản phẩm có giá trị gia tăng cao đang là vấn đề cấp bách.

Theo các chuyên gia trong ngành, để tăng nhanh giá trị xuất khẩu hàng nông sản, đáp ứng yêu cầu cạnh tranh, cần phải rà soát sản phẩm gì, theo hướng nào, nội tiêu hay xuất khẩu để có định hướng cụ thể. Cần thiết phải rà soát lại quy hoạch, tiếp tục xây dựng các vùng chuyên canh cây công nghiệp tập trung.

Song song với đó là tăng cường công tác quản lý và thực hiện đúng quy hoạch, tránh tình trạng chạy theo phong trào, khi sắn được thì chặt mía trồng sắn và ngược lại. Mục tiêu đến năm 2020, tăng thêm nguồn hàng phục vụ nhu cầu thị trường nội địa và xuất khẩu. Lãnh đạo Sở Công Thương nhận định, khi các Hiệp định Thương mại tự do được thực thi, bên cạnh những khó khăn thì cũng có không ít cơ hội mở ra cho nông sản. Các doanh nghiệp có thể mở rộng thị phần vào các thị trường; được hưởng lợi từ một số loại thuế được miễn giảm. Tuy nhiên, để đáp ứng được thị trường khó tính, cần phải nghiên cứu kỹ thói quen tiêu dùng, thị hiếu của khách hàng để tổ chức sản xuất đáp ứng nhu cầu thị trường.