Nghệ An: Giá kén, tằm thương phẩm tăng cao, nông dân lãi lớn

Tại xã Khánh Sơn, huyện Nam Đàn (tỉnh Nghệ An), các hộ trồng dâu, nuôi tằm sau khi tằm đóng kén, công nhân sẽ gỡ kén và xuất đi các nhà máy sản xuất tơ, vải ở tận Lâm Đồng, Hà Nam. Trung bình mỗi tháng, hợp tác xã xuất 6-7 tạ kén cho các nhà máy, với giá trên dưới 200.000 đồng/kg. Trong khi đó, con nhộng có thể bán ra thị trường làm thực phẩm với giá 110.000-120.000 đồng/kg.

Trên bãi bồi sông Lam đã hình thành những cánh đồng dâu xanh ngút mắt với tổng diện tích 20 ha

Theo người dân Khánh Sơn, những năm 1990 của thế kỷ trước, nghề trồng dâu nuôi tằm phát triển mạnh mẽ. Thời điểm đó, nhiều hộ dân tại đây trồng dâu, nuôi tằm... nhập kén hoặc ươm tơ cho các nhà máy dệt trong và ngoài tỉnh.

Tuy nhiên, theo thời gian, nghề ươm tơ dệt vải bị mai một do các loại vải công nghiệp dần thay thế, dẫn tới ngành dệt tơ gặp khó khăn. Thêm nữa, sản phẩm tằm và kén không ổn định, lại bị các thương lái ép giá, kéo theo nghề trồng dâu nuôi tằm ở đây mai một dần. Đến nay, người nuôi tằm ở xã Khánh Sơn chỉ đếm trên đầu ngón tay, chủ yếu là nuôi loại tằm ré (tằm vàng) dùng để chế biến thức ăn.

Thực tế cho thấy, so với các loại cây nông nghiệp khác trên cùng một đơn vị diện tích thì cây dâu cho giá trị cao gấp 2-3 lần

Mãi đến năm 2020, UBND huyện Nam Đàn có đề án khôi phục làng nghề trồng dâu nuôi tằm ở xã Khánh Sơn, Hợp tác xã nông nghiệp trồng dâu tằm Đồng Tiến ra đời từ đó. Hợp tác xã Đồng Tiến ra đời và trở thành doanh nghiệp đầu tiên, cũng là duy nhất tại đây nuôi tằm theo quy mô công nghiệp. 3 năm sau ngày hình thành, mô hình nuôi tằm tập trung được đánh giá lớn nhất phía Bắc và bắt đầu khẳng định được hiệu quả.

Anh Đinh Văn Thắng - thành viên Hợp tác xã nông nghiệp dâu tằm Đồng Tiến cho biết, không chỉ có giống tằm mà cả giống cây dâu bản địa cũng dần già cỗi, suy thoái, đã được thay thế bằng 2 loại giống mới, phù hợp với điều kiện thời tiết, thổ nhưỡng nơi đây. Đặc biệt là giống dâu này lá to, do đó năng suất trên một đơn vị diện tích lớn hơn rất nhiều so với giống dâu bản địa. Việc trồng và chăm sóc dâu hoàn toàn theo quy trình sản xuất sạch bởi tằm là loài rất nhạy cảm và "khó chiều".

Con nhộng có thể bán ra thị trường làm thực phẩm với giá 110.000-120.000 đồng/kg

Ngoài cây dâu, giống tằm đưa vào nuôi cũng được hợp tác xã nhập khẩu từ nước ngoài. Đây là giống tằm trắng, có khả năng chống chịu được khí hậu khắc nghiệt, đông lạnh, hè nắng nóng ở Nghệ An và có chất lượng tơ tốt.

“Hợp tác xã được giao đất khoảng 20 ha trồng dâu trên bãi bồi sông Lam. Giống dâu hợp tác xã sử dụng được lấy từ Viện Tơ tằm Trung ương, sau 2 năm thử nghiệm giống cây dâu phát triển tốt. Giống dâu mới cho lá nhiều, xanh, to gấp 4 lần giống dâu truyền thống, là nguồn thức ăn tốt cho tằm…”, anh Thắng nói.

Việc chăm sóc, điều chỉnh nhiệt độ và chuẩn bị thức ăn phải tùy theo độ tuổi của tằm, giúp tằm không chỉ sinh trưởng tốt, năng suất cao mà còn nâng cao chất lượng kén, tằm nhả được nhiều tơ hơn

Sự phát triển của tằm trải qua 5 tuổi đời, mỗi tuổi kéo dài 2-3 ngày, qua một lần lột xác tằm sẽ thêm một tuổi. Việc chăm sóc, điều chỉnh nhiệt độ và chuẩn bị thức ăn phải tùy theo độ tuổi của tằm.

Trứng tằm sau khi ấp ở được đưa vào một khu vực nuôi riêng với những tiêu chuẩn về môi trường khắt khe. Thức ăn cho tằm ở giai đoạn này phải thái thành từng sợi nhỏ và luôn đảm bảo độ tươi.

Cứ mỗi lần lột xác, tằm sẽ thêm một tuổi, mỗi tuổi kéo dài 2-3 ngày. Tằm hết độ tuổi 1, không cần phải thái lá dâu thành sợi mảnh nữa mà có thể sử dụng máy cắt để thái, cỡ nửa bàn tay. Từ độ tuổi thứ 2 trở đi, tằm ăn rất nhiều lá dâu. Trong giai đoạn "tằm ăn rỗi", công nhân phải liên tục bổ sung thức ăn cho tằm.

Mùa hè, nền nhiệt trung bình ở Nghệ An cao, có khi lên tới 38-39 độ C, người nuôi phải lắp điều hòa cho tằm

Trong giai đoạn này, nền nhiệt vẫn luôn phải duy trì ở mức 26 độ C. "Mùa hè, nền nhiệt trung bình ở Nghệ An cao, có khi lên tới 38-39 độ C. Chúng tôi phải lắp điều hòa cho tằm sinh trưởng tốt.

Trung bình mỗi tháng, hợp tác xã xuất bán 6-7 tạ kén cho các nhà máy sản xuất tơ, vải ở Lâm Đồng, Hà Nam. Thu nhập từ trồng dâu cao gấp 2-3 lần trồng lúa, ngô. Hiện tại, hợp tác xã có 5 lao động chính thức, mỗi tháng thu nhập từ 7 - 8 triệu đồng và khoảng 20 lao động thời vụ. Hiện tại, hợp tác xã đang thuyết phục người dân sản xuất để cung ứng sản phẩm cho hợp tác xã…", anh Thắng cho biết.

Sau khi tằm đóng kén, công nhân sẽ gỡ kén và xuất đi các nhà máy sản xuất tơ, vải ở Lâm Đồng, Hà Nam

Ông Đinh Văn Đường, (sinh năm 1966) là người có kinh nghiệm lâu năm trong nuôi tằm nên được phân công chăm sóc tằm "sơ sinh". Theo ông Đường, tằm là loài giống khó nuôi, chúng chỉ ăn loại lá khô ráo, không ăn lá dâu dính nước mưa, sương... Nếu ăn những lá này sẽ khiến tằm đau bụng.

“Nhiệt độ thích hợp cho sinh trưởng phát triển của tằm là từ 25 - 30 độ C, độ ẩm 85%. Ngoài việc lắp điều hòa để duy trì nền nhiệt, trong phòng luôn phải có máy phun sương tạo độ ẩm", ông Đường cho hay.

Khi ở độ tuổi 5 (tức sau 5 lần lột xác), lượng dinh dưỡng nạp vào cơ thể đủ, tằm sẽ không ăn nữa. Khi tằm "chín", sẽ được đưa vào các "né" gỗ để tự làm tổ. Mỗi con tằm sẽ chui vào một ô, nhả tơ bao bọc quanh, tạo thành chiếc kén, ông Đường nói.

Khi tằm "chín", sẽ được đưa vào các "né" gỗ để tự làm tổ. Mỗi con tằm sẽ chui vào một ô, nhả tơ bao bọc quanh, tạo thành chiếc kén

Chị Hà Thị Tình (sinh năm 1970) - người có kinh nghiệm nuôi tằm 20 năm cho biết: "Cha ông ta thường có câu "nuôi lợn ăn cơm nằm, nuôi tằm ăn cơm đứng" để nói lên sự vất vả của nghề nuôi tằm. Tuy nhiên, khi hiểu được đặc tính loài tằm này thì chỉ cần cho ăn đúng quy trình thì rất dễ chăm và đạt hiệu quả cao. Giờ nuôi tằm theo công nghệ mới nên người nuôi tằm cũng đỡ vất vả hơn nhiều".

“Việc chăm sóc, điều chỉnh nhiệt độ và chuẩn bị thức ăn phải tùy theo độ tuổi của tằm. Việc lắp điều hòa không chỉ giúp tằm sinh trưởng tốt, năng suất cao mà còn nâng cao chất lượng kén, tằm nhả được nhiều tơ hơn…”, chị Tình nói.

Cũng theo chị Hà Thị Tình, ngoài kén tằm là sản phẩm chính, nghề nuôi tằm còn cho nhiều sản phẩm phụ có giá trị cao như: nhộng tằm, phân tằm. Nhộng sẽ đươc cung ứng thực phẩm cho các chợ đầu mối và nhà hàng trên địa bàn. Nhộng tằm là món ăn có giá trị dinh dưỡng cao.

Không còn cảnh ăn cơm đứng, nông dân ven sông Lam sống khỏe với nghề trồng dâu nuôi tằm

Việc nuôi tằm lấy kén với mô hình khép kín, tập trung ở Hợp tác xã dâu tằm Đồng Tiến bước đầu đã thành công và đang hứa hẹn mở ra triển vọng mới, tạo việc làm ổn định cho lao động địa phương, và từ đó tạo thêm những sản phẩm mới từ con tằm…

Tiềm năng đất đai ở khu vực ven sông Lam còn dồi dào, có thể chuyển đổi cây trồng khác sang trồng dâu để mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn.“Trong kế hoạch phát triển, chúng tôi sẽ thuyết phục người dân tham gia trồng dâu, đảm bảo đầu ra để người dân yên tâm trồng, từ đó cũng ổn định nguồn nguyên liệu cho nuôi tằm...", ông Đinh Văn Thắng cho biết thêm.