Từ giống lúa đặc sản của đồng bào dân tộc
Theo người dân địa phương, nếp quýt có nguồn gốc từ người dân tộc Tày, Nùng ở Tây Bắc đưa về trồng tại Đạ Tẻh. Nhờ hợp thổ nhưỡng, khí hậu mà hạt lúa tròn đầy, ngát thơm ngay cả từ khi còn trên cánh đồng. Giống nếp này có đặc điểm là cây cao, thân nhỏ, bông to, hạt tròn và vỏ mỏng. Đặc biệt, đây là giống nếp có mùi vị thơm ngon, dẻo và chất dinh dưỡng cao. Trước đây, giống lúa nếp này được một số hộ dân ở xã An Nhơn trồng để phục vụ cho nhu cầu của gia đình. Nhưng giờ đây, ở cánh đồng An Nhơn, nếp quýt đã khẳng định thế đứng của mình trong tất cả các giống lúa mà người dân nơi đây đang canh tác.
Cánh đồng nếp quýt hữu cơ |
Sản phẩm nếp quýt được Cục Sở hữu trí tuệ cấp nhãn hiệu độc quyền “Nếp quýt Đạ Tẻh” từ năm 2016 và đã có mặt trên bản đồ Gạo đặc sản Việt Nam. Hiện nay, Lâm Đồng đã cấp tem truy xuất nguồn gốc cho 1 hợp tác xã, 3 cơ sở kinh doanh và 1 doanh nghiệp sử dụng. Đặc biệt, từ năm 2019, sản phẩm này được xếp hạng 4 sao trong chương trình OCOP tại Lâm Đồng, góp phần đưa thương hiệu nếp quýt khẳng định trên thị trường.
Theo Phòng nông nghiệp huyện Đạ Tẻh, trước đây người dân chỉ sản xuất manh mún, nhỏ lẻ nhưng từ khi được công nhận thương hiệu bà con đã mở rộng quy mô sản xuất và chú trọng vào chất lượng sản phẩm. Đặc biệt, từ khi nếp quýt được xếp hạng OCOP đã tạo sự lan tỏa mạnh mẽ, thị trường biết đến nhiều hơn.
… đến mô hình sản xuất nếp quýt hữu cơ
Năm 2019, Trung tâm Nông nghiệp huyện Đạ Tẻh cùng Công ty Cổ phần Phát triển xanh TP. Hồ Chí Minh (đơn vị thu mua) đã đề xuất với UBND huyện Đạ Tẻh xây dựng mô hình sản xuất nếp quýt hữu cơ quy mô 5 héc-ta theo tiêu chuẩn TCVN 11041-2.2017 (tiêu chuẩn hữu cơ Việt Nam cho hoạt động trồng và thu hoạch lúa).
Mô hình sản xuất lúa hữu cơ được cho là phức tạp hơn cả mô hình sản xuất theo tiêu chuẩn GlobalGAP, VietGAP bởi điều kiện về môi trường đất, nước rất khắt khe, không sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật hóa học. Thay vào đó, bà con tận dụng chất thải động vật (phân heo, gà, tằm) ủ cùng tro, trấu để bón cho cây lúa. Việc tận dụng này vừa giúp bảo vệ được môi trường, vừa tiết kiệm được chi phí sản xuất mà hiệu quả kinh tế lại cao. Năng suất thu được từ lúa nếp quýt hữu cơ tương đương với lúa VietGAP, khoảng 5,6 tấn/héc-ta, nhưng giá bán cùng thời điểm thu hoạch cao hơn khoảng 50%, giá luôn ổn định. Nhận thấy hiệu quả rõ rệt nên bà con quyết định tiếp tục duy trì diện tích trồng lúa hữu cơ. Đặc biệt, các hộ dân ở xã An Nhơn khi tham gia mô hình phải thực hiện cam kết tuân thủ quy định trong sản xuất lúa hữu cơ, đồng thời tham gia kiểm tra chéo lẫn nhau, có sổ nhật ký ghi chép cẩn thận về quy trình sản xuất.
Thời gian gần đây, nếp quýt hữu cơ được xuất khẩu đi nước ngoài với số lượng ngày càng tăng. Hiện nay, nếp quýt đã chính thức được xuất khẩu sang Mỹ, góp phần khẳng định thương hiệu gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế.