Ngành điều xuất khẩu: Cần đầu tư chế biến sâu

CôngThương - Thiếu nguyên liệu điều để chế biến xuất khẩu

Tại hội nghị Điều quốc tế Việt Nam 2014, Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas) cho biết, mặc dù xuất khẩu điều thời gian qua có sự tăng trưởng mạnh và ổn định nhưng chưa có sự bền vững. Cụ thể, diện tích điều ít, năng suất thấp do diện tích điều già cỗi nên thu nhập của bà con thấp. Đặc biệt, sản lượng điều hiện nay mới chỉ đáp ứng được 50% công suất chế biến, còn lại phải nhập khẩu. Thế mạnh của Việt Nam là công nghiệp chế biến nhưng chủ yếu vẫn là chế biến thô, chế biến sâu có giá trị gia tăng cao còn thấp. Số lượng doanh nghiệp tham gia chế biến, xuất khẩu điều nhiều nhưng quy mô nhỏ, vốn phụ thuộc lớn vào vốn vay ngân hàng. Chính vì vậy, việc mở rộng thị trường xuất khẩu điều nhân sẽ đối mặt với không ít trở ngại do vấp phải sự cạnh tranh ngày càng gay gắt ở nhiều thị trường. Nếu không chú trọng nâng cao chất lượng cũng như đầu tư nâng cao năng lực cho các sản phẩm điều chế biến thì đầu ra hạt điều Việt Nam sẽ chịu nhiều áp lực. Thực tế cho thấy, nếu chúng ta tiếp tục việc xuất khẩu nhân điều chỉ qua sơ chế như thời gian qua thì ngành điều Việt Nam sẽ dậm chân tại chỗ như những ngành hàng nông sản khác đã và đang gặp phải bởi chưa chủ động được nguồn nguyên liệu phục vụ xuất khẩu.

Ba thị trường xuất khẩu hạt điều lớn nhất của Việt Nam hiện nay là Mỹ, Trung Quốc và Hà Lan. Để gia tăng giá trị, Vinacas đặt ra mục tiêu các sản phẩm điều chế biến sâu sẽ nâng từ mức 8% lên trên 10% trong năm nay. Để tăng cơ hội xuất khẩu vào thị trường châu Âu, Trung Đông và đặc biệt là tìm cơ hội tại thị trường nội địa, năm nay ngành điều cũng đã dành ra 20 tỷ đồng để xây dựng dự án kích cầu giai đoạn 2014 - 2020, trong đó Vinacas tập trung cho việc nghiên cứu chất dinh dưỡng trong điều nhân, tổ chức sản xuất vùng nguyên liệu và kích cầu tiêu dùng.

Cần đầu tư trang thiết bị hiện đại

Trên thực tế, cơ hội để mở rộng thị trường cho hạt điều được chế biến từ Việt Nam là rất lớn. Song để tranh thủ được cơ hội này các doanh nghiệp điều Việt Nam cần đi vào đầu tư cho chế biến sâu nhiều hơn. Tại hội nghị Điều quốc tế Việt Nam 2014, các chuyên gia cũng đưa ra nhận định, Việt Nam sẽ là quốc gia tiếp tục có vị thế lớn trong ngành xuất khẩu điều. Các công ty đến từ Mỹ, Nhật cũng đã đặt vấn đề đầu tư, hỗ trợ về kỹ thuật chế biến sâu và mong muốn gắn kết làm ăn lâu dài với các doanh nghiệp xuất khẩu điều Việt Nam.

Ông Nguyễn Đức Thanh, Chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam cho biết: "Thị trường, khách hàng là cốt lõi, doanh nghiệp là then chốt, giá trị xuất khẩu cao nhưng lợi nhuận trong đó thấp thì nông dân cũng không được hưởng lợi ích gì cả. Vì vậy cần phân phối lợi ích phải hài hòa, nông dân, công nhân phải sống được với hạt điều, đa dạng hóa sản phẩm và đầu tư chế biến sâu". Với mục tiêu hướng tới chế biến sâu, bước đầu các doanh nghiệp đã đầu tư trang thiết bị hiện đại giúp giảm chi phí giá thành. Nếu trước đây để sản xuất ra 30 tấn điều/ngày cần khoảng 3.000 -4.000 lao động, thì hiện nay doanh nghiệp chỉ cần khoảng 400 - 500 lao động.

Thiên thời, địa lợi, nhân hòa là những yếu tố đang ủng hộ ngành xuất khẩu điều khi năm nay các ngân hàng đã chủ động tăng hỗ trợ vốn vay cho doanh nghiệp đầu tư thiết bị với lãi suất 3% đô-la Mỹ/năm và 7% lãi suất tiền đồng. Ngân hàng Nhà nước cũng đã chỉ đạo các ngân hàng thương mại cấp hạn mức tín dụng hàng năm cho ngành điều và có nhiều chính sách tín dụng hỗ trợ xuất khẩu hỗ trợ ngành điều để nâng cao năng lực cạnh tranh như giảm lãi suất, đơn giản điều kiện cho vay... Ngân hàng Nhà nước cũng đã có Quyết định 1050/2014/QĐ-NHNN quy định về việc cho vay thí điểm đối với các mô hình liên kết trong chuỗi sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, các mô hình ứng dụng khoa học và công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp. Đây là chính sách kết hợp rất tốt giữa Bộ NN&PTNT với Ngân hàng Nhà nước tạo ra sự lan tỏa trong sản xuất hàng hóa vây quanh là các hộ nông dân làm vệ tinh cho các doanh nghiệp.

Việt Hoàng