Nâng hạng thị trường chứng khoán chỉ là bước khởi đầu

Thị trường vốn còn những “rào cản”

Theo Bộ phận Nghiên cứu Toàn cầu Ngân hàng HSBC, khi nói đến đầu tư ở Việt Nam, không thể bỏ qua thị trường vốn đang chớm nở nơi đây. Thực tế, Việt Nam là thị trường chứng khoán có kết quả hoạt động tốt nhất Đông Nam Á năm 2024. Tuy nhiên, các quý gần đây lại ghi nhận sự suy giảm trong dòng vốn đầu tư nước ngoài (FDI).

Mặc dù phần lớn bị chi phối bởi các yếu tố vĩ mô, hiện tượng này cũng làm dấy lên câu hỏi: Liệu rào cản nào đang cản trở sự quan tâm và tham gia của nhà đầu tư nước ngoài vào thị trường chứng khoán Việt Nam?

Trả lời câu hỏi này, các chuyên gia của HSBC cho rằng, có những thách thức lớn vẫn hiện hữu, chẳng hạn như những rào cản trong giao dịch liên quan đến hạ tầng, mức độ minh bạch và công bố thông tin của doanh nghiệp còn hạn chế.

Tuy nhiên, những thay đổi cũng đang diễn ra. Việt Nam đã chính thức bãi bỏ yêu cầu ký quỹ trước khi giao dịch chứng khoán (có hiệu lực từ tháng 11/2024). Qua đó, đáp ứng một tiêu chí quan trọng để nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi, có khả năng đạt được vào cuối năm nay.

Thị trường vốn Việt Nam có tiềm năng phát triển đáng kể và việc nâng hạng thị trường chứng khoán chỉ là bước khởi đầu. Ảnh: Minh Hoa

FTSE Russell, một công ty cung cấp chỉ số hàng đầu, ước tính việc thăng hạng này có thể thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài trị giá khoảng 6 tỷ USD, tương đương hơn 1% GDP, vào Việt Nam. Theo HSBC, điều này đặc biệt có ý nghĩa với Việt Nam - một quốc gia đi sau so với các láng giềng ASEAN xét về mức độ phát triển thị trường chứng khoán.

Đồng quan điểm, các chuyên gia của Công ty Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) cũng cho rằng, những nỗ lực cải cách thị trường của Việt Nam được kỳ vọng sẽ đạt kết quả mong đợi. Theo đó, Việt Nam nhiều khả năng sẽ được đánh giá đủ điều kiện nâng hạng theo FTSE trong kỳ đánh giá tháng Ba. Đồng thời, những thông tin về việc vận hành hệ thống giao dịch mới (KRX) sẽ tạo thêm điểm nhấn tích cực trong 3 tháng tới.

Phân tích kỹ hơn về câu chuyện vốn, các chuyên gia của HSBC nhìn nhận, trong nhiều thập kỷ qua, tăng trưởng kinh tế Việt Nam chủ yếu dựa vào tín dụng ngân hàng. Hiện tín dụng ngân hàng đã tăng đáng kể so với quy mô nền kinh tế, cho thấy đây vẫn là yếu tố chính hỗ trợ xu hướng tăng trưởng cao của Việt Nam.

Tuy nhiên, mức độ phụ thuộc nhiều vào tín dụng có thể dẫn đến những rủi ro cho nền kinh tế và sự ổn định của hệ thống ngân hàng, điều này cũng được chứng minh trong quá khứ.

Gỡ nút thắt tạo “sức bền” tài chính

Để tăng trưởng kinh tế tránh phụ thuộc quá nhiều vào tín dụng ngân hàng, HSBC cho rằng, những diễn biến chính sách nhằm cải thiện thị trường vốn không chỉ giúp Việt Nam bắt kịp các thị trường khác mà còn nhằm đa dạng hóa và mở rộng các kênh huy động vốn để tạo sức bền tài chính.

“Chính phủ đã có những bước đi nhằm giải quyết một số thách thức và rủi ro xung quanh thị trường vốn. Sau giai đoạn đầy biến động của thị trường trái phiếu doanh nghiệp vào cuối năm 2022, các cơ quan quản lý đã triển khai nhiều biện pháp bảo vệ nhằm xoa dịu những lo lắng của các nhà đầu tư, chẳng hạn như quy định chỉ cho phép các nhà đầu tư chuyên nghiệp được tham gia giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ” - chuyên gia của HSBC nêu.

Bên cạnh đó, những cải cách nhằm nâng cao mức độ minh bạch và công bố thông tin để tạo điều kiện thuận lợi cho nhóm nhà đầu tư toàn cầu cũng đang được triển khai. Năm 2025 là năm then chốt trong kế hoạch chuyển đổi của Chính phủ, khi việc áp dụng IFRS (chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế) sẽ chuyển từ tự nguyện sang bắt buộc đối với các công ty đại chúng kể từ năm nay trở đi.

Đáng chú ý, việc nâng cao tính minh bạch cũng được đẩy mạnh trong các lĩnh vực khác của nền kinh tế, chẳng hạn như thị trường bất động sản. Những thay đổi pháp lý trong Luật Đất đai năm 2024, Luật Nhà ở năm 2023 và Luật Kinh doanh bất động sản năm 2023 đã góp phần thúc đẩy FDI đăng ký mới đổ vào lĩnh vực này, đạt 4 tỷ USD trong năm 2024, tăng lên so với mức 1 tỷ USD của năm 2023.

“Những thay đổi đáng chú ý như định giá đất sát hơn giá trị thị trường, nới lỏng các quyền liên quan tới đất cho người Việt Nam ở nước ngoài và yêu cầu công bố thông tin chặt chẽ hơn từ các doanh nghiệp bất động sản sẽ tiếp tục góp phần vào quá trình phục hồi tâm lý thị trường” - HSBC cho hay.

Bên cạnh khuyến khích sự tham gia của nhà đầu tư nước ngoài vào thị trường vốn, việc mở rộng và đa dạng hóa nhà đầu tư trong nước sẽ là chìa khóa giúp Việt Nam vững vàng đạt được mục tiêu chính thức: Quy mô vốn hóa thị trường cổ phiếu đạt 120% và dư nợ trái phiếu doanh nghiệp đạt 25% GDP vào năm 2030.

“Việt Nam vẫn còn nhiều dư địa để gia tăng sự hiện hiện của các nhà đầu tư tổ chức trên cả hai thị trường cổ phiếu và trái phiếu. Do vậy, việc nâng hạng thị trường chứng khoán mới chỉ là bước khởi đầu” - các chuyên gia nhận định.

Còn theo VDSC, “mặc dù chưa được chính thức vào rổ FTSE Emerging Index, những kỳ vọng từ nhà đầu tư nội, cũng như dòng vốn ngoại sẽ mang lại tâm lý giao dịch tích cực cho thị trường” - theo VDSC.​

Đại diện Morgan Stanley, cho rằng, trường hợp thị trường chứng khoán Việt Nam được nâng hạng lên thị trường mới nổi có thể giúp thu hút 800 triệu USD từ các nhà đầu tư thụ động sử dụng bộ chỉ số FTSE và 2 tỷ USD từ các nhà đầu tư thụ động sử dụng bộ chỉ số khác. Đồng thời, khi thị trường nâng hạng thì các quỹ chủ động sẽ tham gia tích cực hơn và dự kiến sẽ có khoảng 4 - 6 tỷ USD vào Việt Nam.