Nâng chuẩn quản trị: Cách 'ông lớn' niêm yết giữ niềm tin thị trường

Từ trách nhiệm nội bộ đến sứ mệnh cộng đồng

Chia sẻ tại tọa đàm chủ đề: "Định vị giá trị niềm tin và thương hiệu công ty trên thị trường vốn - Thách thức và thành công" diễn ra ngày 5/12, ông Lê Thành Liêm - Thành viên Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc Tài chính Công ty Cổ phần Sữa Việt Nam (Vinamilk) cho biết, từ khi cổ phần hóa, niêm yết cho đến những năm gần đây, Quản trị Công ty (QTCT) luôn được Vinamilk xem là nền tảng, yếu tố trọng tâm, không thể thiếu cho sự phát triển và tăng trưởng.

Chính sự coi trọng, đặc biệt quan tâm đến QTCT đã thúc đẩy Hội đồng quản trị Vinamilk làm được rất nhiều việc hữu ích cho doanh nghiệp, từ đó gặt hái nhiều thành công. Điển hình là Vinamilk từng hai lần liên tiếp nằm trong danh sách Tài sản ASEAN (2020, 2022). Tuy nhiên, đến năm 2024, Vinamilk đã không duy trì được vị trí này, bị đưa ra khỏi danh sách do thiếu số điểm theo tiêu chí xét duyệt.

Ông Liêm thẳng thắn nhìn nhận, đó là một phần trách nhiệm của Hội đồng quản trị, khi Chính phủ, Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã rất nỗ lực xây dựng hành lang pháp lý cụ thể, rõ ràng, có nhiều thay đổi về thể chế và quy định trong những năm gần đây, với mục tiêu hỗ trợ tối đa cho doanh nghiệp, nâng cao chất lượng thị trường.

Điều đó đặt ra thách thức cho Hội đồng quản trị, Chủ tịch Hội đồng quản trị, các ban chuyên trách... của Vinamilk và các doanh nghiệp Việt Nam, phải hành động như thế nào để hướng đến kết quả quản trị tốt hơn, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường và các chuẩn mực khu vực, tránh để tụt hạng.

Tại Vinamilk, ngay sau 'cú vấp' tại kỳ đánh giá 2024, Hội đồng quản trị đã có những phản ứng cụ thể, ban hành một nghị quyết riêng về Thẻ điểm Quản trị Công ty ASEAN trong QTCT cho chính doanh nghiệp. Nghị quyết này đã được công bố công khai, trong đó, Vinamilk tập trung rà soát và xác định hơn 10 nội dung mà nhiều năm qua đã có thực hiện, nhưng chưa đạt đến mức kỳ vọng so với chuẩn ASEAN.

Chẳng hạn, là việc các thành viên Hội đồng quản trị không điều hành phải có ít nhất một cuộc họp riêng mỗi năm, tách biệt với ban điều hành, để đảm bảo tính độc lập, tăng cường chức năng giám sát; thời gian chi cổ tức cho cổ đông phải được rút ngắn, thực hiện trong vòng 30 ngày kể từ ngày công bố, nhằm nâng cao sự minh bạch, chuyên nghiệp và bảo vệ quyền lợi cổ đông...

Theo ông Liêm, những điều chỉnh này đã tạo nên cơ hội mới cho Vinamilk, doanh nghiệp hy vọng kỳ đánh giá tới (2026) sẽ đạt được điểm số cao hơn. Kết quả cụ thể còn tùy thuộc vào sự phấn đấu và tổng thể chung của các doanh nghiệp trong khu vực.

Song quan trọng hơn, Vinamilk đã xem việc nâng cấp quản trị là trách nhiệm và sứ mệnh không chỉ với riêng doanh nghiệp mình, còn với cả cộng đồng doanh nghiệp Việt.

Văn hóa tuân thủ: Nền tảng gìn giữ niềm tin

Tiếp nối phần thảo luận, ông Nguyễn Khắc Hải - Giám đốc Khối phụ trách Luật và Kiểm soát tuân thủ Chứng khoán SSI, nhắc lại hành trình phát triển 25 năm của SSI, từ một công ty chỉ vài chục nhân sự với vốn điều lệ 6 tỷ đồng, đã lớn mạnh thành một định chế tài chính - chứng khoán có số vốn điều lệ hơn 20.000 tỷ đồng, với trên 1 triệu tài khoản khách hàng và thị phần số 1 về môi giới chứng khoán.

Để làm được kỳ tích đó, ông Hải nhấn mạnh về mối quan hệ hai đa chiều giữa danh tiếng, niềm tin và giá trị doanh nghiệp: "Danh tiếng tiếng tạo niềm tin và niềm tin mang lại giá trị cho SSI, đó là nền tảng của công ty chứng khoán luôn mang trong mình sứ mệnh kết nối vốn và kết nối cơ hội đầu tư xuyên suốt 25 năm qua".

Từ đó, ông Hải đi sâu vào ba khía cạnh mang tính đặc thù của thị trường chứng khoán Việt Nam, cũng chính là những trở ngại mà SSI phải đối diện khi xây dựng và bảo vệ niềm tin suốt từng ấy năm.

Theo ông, thị trường chứng khoán là thị trường chịu tác động rất mạnh bởi vô vàn thách thức và rủi ro, từ tình trạng bất cân xứng thông tin giữa các nhóm nhà đầu tư trong nước và nước ngoài, cá nhân và tổ chức; cho đến vấn nạn "fake news", thông tin tràn ngập, "ngồn ngộn" khó phân biệt thật - giả, ảnh hưởng đến tâm lý và quyết định đầu tư...

Trong bối cảnh đầy thách thức, SSI lựa chọn ba hướng hành động trọng tâm để duy trì và củng cố niềm tin của nhà đầu tư.

Tiên phong là "bạch hóa" thông tin, không chỉ công bố thông tin theo đúng quy định pháp luật, theo sự kiện hay định kỳ, mà cần chủ động công bố thông tin một cách thực chất, tránh hình thức, giúp nhà đầu tư có đủ dữ liệu và góc nhìn trước khi ra bất cứ quyết định nào.

Thứ hai là xây dựng và gìn giữ văn hóa tuân thủ. Ông nhấn mạnh, tuân thủ không phải là chuyện riêng của một phòng ban pháp chế hay bộ phận kiểm soát tuân thủ, mà là giá trị cốt lõi được lan tỏa xuyên suốt từ Hội đồng quản trị, Ban Điều hành đến tất cả các bộ phận trong doanh nghiệp. Văn hóa này được tích hợp ngay từ khâu xây dựng, phát triển quy trình và sản phẩm, đóng vai trò ngăn ngừa, giảm thiểu rủi ro và bảo vệ lợi ích của doanh nghiệp cũng như của nhà đầu tư.

Thứ ba là áp dụng hệ thống quản trị rủi ro chủ động, trong đó việc số hóa quy trình giao dịch đóng vai trò tất yếu. Giám đốc Khối phụ trách Luật và Kiểm soát tuân thủ Chứng khoán SSI lấy ví dụ về việc xây dựng, áp dụng hệ thống cảnh báo các giao dịch của người nội bộ, chỉ cho phép họ thực hiện giao dịch khi đã hoàn thành nghĩa vụ công bố thông tin.

"Yêu cầu đó ngày càng cấp thiết khi quy định pháp luật đang có nhiều thay đổi, định nghĩa người nội bộ cũng được điều chỉnh, từ phạm vi hẹp mở rộng sang nhiều đối tượng hơn. Nhà đầu tư nội bộ nhiều khi chủ động muốn tuân thủ, muốn công bố thông tin, nhưng do thay đổi nhanh hoặc do sơ suất nên chưa kịp thực hiện đầy đủ. Nhờ hệ thống cảnh báo, họ được nhắc nhở kịp thời, tránh vi phạm không mong muốn", ông Hải chia sẻ.

“Bài toán” tưởng như khó này đã được xử lý bằng sự đồng lòng, quyết tâm cao của các công ty chứng khoán. Đến nay, hệ thống đã ghi nhận nhiều trường hợp cổ đông, nhà đầu tư nội bộ khi đặt lệnh nhận được cảnh báo, hiểu vấn đề và bày tỏ sự cảm ơn. Theo ông Hải, đó chính là những nền tảng quan trọng để SSI duy trì niềm tin của nhà đầu tư và khẳng định vai trò một định chế tài chính chuyên nghiệp trên thị trường.

Từ câu chuyện của Vinamilk và SSI có thể nhận thấy điểm chung: cả hai doanh nghiệp đều lựa chọn đối diện trực diện với thách thức, biến sức ép thành động lực để chủ động nâng chuẩn quản trị. Quản trị Công ty, từ chỗ được nhìn nhận như một hệ thống quy tắc bắt buộc phải tuân thủ, đã trở thành nền tảng phát triển, thành văn hóa vận hành và hơn thế nữa, thành trách nhiệm đối với cộng đồng doanh nghiệp.

Chính từ bước chuyển về tư duy và cách làm đó, niềm tin và thương hiệu của họ trên thị trường vốn không dừng ở những tuyên ngôn mang tính khẩu hiệu, mà được "định vị" bằng các minh chứng cụ thể, từ đánh giá, xếp hạng đến khả năng huy động vốn, cùng sự lựa chọn và đồng hành bền vững của nhà đầu tư trong và ngoài nước.