Nắm chắc quy tắc xuất xứ trong VIFTA, tạo thuận lợi song phương

Cơ chế “De Minimis” cho phép linh hoạt trong quy tắc xuất xứ

Ngày 1/8/2024, Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư số 11/2024/TT-BCT, quy định chi tiết về quy tắc xuất xứ hàng hóa trong khuôn khổ Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam và Israel (VIFTA). Thông tư này là cơ sở pháp lý quan trọng nhằm triển khai hiệu quả các cam kết về ưu đãi thuế quan và tạo thuận lợi cho thương mại song phương.

Thông tư số 11/2024/TT-BCT, quy định chi tiết về quy tắc xuất xứ hàng hóa trong khuôn khổ Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam và Israel (VIFTA). Tính đến thời điểm hiện nay, Thông tư là cơ sở pháp lý quan trọng nhằm triển khai hiệu quả các cam kết về ưu đãi thuế quan và tạo thuận lợi cho thương mại song phương.

Thông tư quy định cụ thể các tiêu chí xác định hàng hóa có xuất xứ Việt Nam hoặc Israel, bao gồm: hàng hóa có xuất xứ thuần túy; hàng hóa sản xuất từ nguyên liệu có xuất xứ; và hàng hóa sử dụng nguyên liệu không có xuất xứ nhưng đã trải qua công đoạn gia công hoặc chế biến đầy đủ theo quy tắc cụ thể từng mặt hàng (RVC, CTC, hoặc quy trình gia công).

Một điểm nổi bật của Thông tư là cơ chế “De Minimis” cho phép linh hoạt trong xác định xuất xứ với ngưỡng tối đa 10% trị giá xuất xưởng hoặc trọng lượng hàng hóa đối với nguyên liệu không có xuất xứ. Ngoài ra, nguyên tắc “cộng gộp xuất xứ” cũng được áp dụng, cho phép nguyên liệu có xuất xứ từ một nước thành viên được coi là có xuất xứ tại nước thành viên còn lại.

Để đảm bảo tính minh bạch và thuận tiện, Thông tư quy định rõ về các loại chứng từ chứng nhận xuất xứ: Giấy chứng nhận xuất xứ mẫu VIFTA (C/O), chứng từ tự chứng nhận do nhà xuất khẩu đủ điều kiện phát hành, và chứng từ của nhà xuất khẩu cho lô hàng trị giá dưới 1.000 USD. Quy trình cấp, cấp sau, cấp lại và kiểm tra C/O cũng được quy định chi tiết nhằm đảm bảo tính hợp lệ và phòng ngừa gian lận thương mại.

Ngoài ra, Thông tư cũng đưa ra các quy định rõ ràng về vận chuyển trực tiếp, hàng hóa triển lãm, miễn nộp C/O cho hàng phi thương mại trị giá thấp, và cách thức xử lý khi có sai lệch nhỏ trong chứng từ. Việc kiểm tra xác minh xuất xứ được thực hiện theo phương thức rủi ro và phối hợp giữa cơ quan có thẩm quyền của hai nước.

 Phối hợp thực thi đồng bộ VIFTA

Theo nội dung đàm phán trong VIFTA, một số mặt hàng nông sản như trứng gà, thịt, khoai tây, cà rốt, súp lơ, nấm, mật ong, cá ngừ… được Israel dành hạn ngạch thuế quan với thuế suất trong hạn ngạch là 0%. Các mặt hàng thời trang, giày dép gia công và thành phẩm thuộc nhóm HS từ 61-64 hầu hết đều được miễn thuế quan ngay khi hiệp định có hiệu lực, trong khi các mặt hàng thời trang, giày dép thể thao hầu hết có lộ trình xoá bỏ thuế quan trong vòng 3-5 năm.

Đặc biệt, với việc đạt được các thỏa thuận tại tất cả các chương trong hiệp định, nhất là cam kết mạnh mẽ của hai bên về nâng cao tỉ lệ tự do hóa thương mại với tỉ lệ tự do hóa tổng thể đến cuối lộ trình cam kết của Israel là 92,7% số dòng thuế trong khi của Việt Nam là 85,8% số dòng thuế, hai bên kỳ vọng, thương mại hai chiều sẽ có sự tăng trưởng vượt bậc.

TS. Lê Quốc Phương, Nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Công nghiệp và Thương mại, Bộ Công Thương cho rằng, FTA Việt Nam - Israel đã thể hiện rõ nét chính sách của Việt Nam là hội nhập toàn diện và sâu rộng vào nền kinh tế thế giới và mở rộng quan hệ với tất cả các nền kinh tế. Đồng thời, đa dạng hóa thị trường xuất nhập khẩu cho hàng hóa của Việt Nam.

Israel không phải là đối tác thương mại và đầu tư lớn của Việt Nam do nằm ở khu vực Tây Nam Á. Với khu vực này, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam chưa cao, song vẫn đang nỗ lực để mở rộng thị trường bởi hàng hóa giữa hai bên có tính chất bổ sung cho nhau.

Chính vì vậy, FTA Việt Nam - Israel sẽ giúp Việt Nam vừa đa dạng hóa, đa phương hóa, mở rộng quan hệ thương mại với khu vực Tây Á, Tây Nam Á - khu vực mà chúng ta vẫn đang có những quan hệ tương đối hạn chế và mong muốn được mở rộng. Đồng thời, đa dạng hóa các nguồn đầu tư trong bối cảnh kinh tế thế giới còn khó khăn.

Ông Lê Thái Hòa - Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Israel cho biết, trong nửa đầu năm, thương mại toàn cầu gặp nhiều thách thức, tác động mạnh lên hợp tác thương mại giữa hai bên.

Số liệu thống kê mới nhất cho thấy, 4 tháng đầu 2025, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Israel đạt 283 triệu USD, giảm 3,4% so với cùng kỳ năm 2024. Trong khi đó, nhập khẩu từ thị trường này đạt 909 triệu USD, tăng 51,6% so với cùng kỳ năm 2024 (chủ yếu do nhập khẩu các bo mạch điện tử, máy tính và linh kiện tăng mạnh).

Trong thời gian tới, để đồng hành, hỗ trợ doanh nghiệp hiểu biết và thực thi tốt hơn VIFTA, ông Lê Thái Hòa cho biết, ngày 14/5/2025, Chính phủ Việt Nam đã có Nghị quyết số 128/NQ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 190/NQ-CP ngày 14/10/2024, theo đó Chính phủ Việt Nam ấn định thời điểm có hiệu lực của Hiệp định VIFTA là từ ngày 17/11/2024.

Trên cơ sở đó, Bộ Công Thương đã có Thông tư quy định quy tắc xuất xứ hàng hóa trong Hiệp định VIFTA có hiệu lực thi hành kể từ ngày 17/11/2024. Vì vậy, Thương vụ đề nghị Bộ Công Thương phối hợp với Bộ Ngoại giao làm thủ tục đối ngoại chính thức thông báo cho phía Israel, phối hợp triển khai thực thi Hiệp định VIFTA cho đồng bộ, nhằm tạo thuận lợi cho các hoạt động trao đổi thương mại của các doanh nghiệp hai nước.

Về phía doanh nghiệp, thương vụ đề nghị: Các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam cần tranh thủ cơ hội đẩy mạnh xuất khẩu các nhóm mặt hàng hiện tại Israel đang có nhu cầu nhập khẩu lớn như các nhóm hàng lương thực, thực phẩm, hàng tiêu dùng và hàng vật liệu xây dựng, do Israel bị đứt gãy nguồn cung và đang tăng cường tìm kiếm nguồn cung cấp từ bên ngoài.

Bên cạnh đó, cần theo dõi sát diễn biến tình hình tại Israel, lưu ý đối với rủi ro tàu hàng di chuyển trên tuyến hải trình chạy ngang qua Yemen tới Biển Đỏ và cân nhắc mua bảo hiểm rủi ro cho hàng hóa xuất khẩu cũng như lựa chọn tuyến vận tải hàng đường biển cho phù hợp để phòng tránh rủi ro.

Sau 7 năm với 12 phiên đàm phán, ngày 25/7/2023, Việt Nam - Israel đã ký kết Hiệp định thương mại tự do và trở thành hiệp định thương mại tự do thứ 16 giữa Việt Nam với các đối tác toàn cầu.

FTA Việt Nam - Israel (VIFTA) là hiệp định toàn diện, bao trùm nhiều lĩnh vực mà Việt Nam và Israel cùng quan tâm như thương mại hàng hóa, dịch vụ - đầu tư, quy tắc xuất xứ, các biện pháp vệ sinh kiểm dịch động thực vật, hải quan, mua sắm chính phủ...