Mong muốn có dự án quy mô lớn rất khó khăn

Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (đoàn Hà Nội) phát biểu tại Quốc hội

Đầu tư công vẫn còn dàn trải

Phát biểu thảo luận, Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (đoàn Hà Nội) cho biết, ngày 10/11/2016, Quốc hội thông qua Kế hoạch đầu tư công trung hạn, qua thời gian thực hiện, đến nay có thể nhìn nhận bước tiến mới, kết quả đạt được và khó khăn thách thức đặt ra. Đại biểu cũng nhắc lại con số tổng mức đầu tư giai đoạn 2016-2020 là 2 triệu tỷ đồng, với 9.620 dự án. Hiện nay, ở nhiều địa phương còn những dự án dở dang, thiếu vốn. Đặc biệt, đối với nguồn trái phiếu Chính phủ, mỗi tỉnh, thành phố được phân bổ một dự án trong số 260 nghìn tỷ đồng.

“So sánh với nhiều quốc gia trên thế giới, số lượng dự án trong kế hoạch đầu tư của nước ta rất lớn và cũng hiếm ở quốc gia nào có phương pháp phân bổ mỗi tỉnh, thành phố có một dự án”, đại biểu Vũ Thị Lưu Mai bày tỏ.

Kinh nghiệm của các nước cho thấy, nguồn lực đầu tư từ phía Nhà nước hầu như chỉ tập trung vào dự án có tính lan tỏa toàn xã hội. Ví dụ ở Úc, kế hoạch đầu tư công trung hạn 2018 chỉ tập trung 4 dự án lớn; ở Hàn Quốc, trong số 20 dự án cao tốc, có đến 15 dự án đầu tư bởi các thành phần kinh tế tư nhân.

“Ở Việt Nam, nếu làm phép chia cơ học, lấy tổng nguồn lực chia cho các dự án, có thể thấy mong muốn có dự án quy mô lớn rất khó khăn”, đại biểu Vũ Thị Lưu Mai cho biết.

Mặc dù đánh giá cao các giải pháp của Chính phủ trong việc kiểm soát đầu tư thời gian qua song đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) cũng chỉ ra "nghịch cảnh" trong đầu tư công. Cụ thể, vẫn còn tình trạng đầu tư dàn trải, đầu tư cho các dự án chưa giải ngân thậm chí là dự án cần tiền không được đầu tư, dự án được đầu tư thì lại không có khả năng đầu tư. "Trong bối cảnh nền kinh tế đang rất cần vốn thì tốc độ giải ngân vốn đầu tư công trong 3 năm qua lại có xu hướng chậm dần đều. Mặc dù Thủ tướng Chính phủ và Phó Thủ tướng Chính phủ có nhiều lần họp chỉ đạo quyết liệt và có văn bản chỉ đạo thúc đẩy nhưng tình hình vẫn chưa có nhiều cải thiện", đại biểu Hoàng Văn Cường cho hay.

Loại bỏ cơ chế xin cho

Ở góc độ khác, đại biểu Hoàng Quang Hàm (đoàn Phú Thọ) lại lưu ý về phương án phân bổ đầu tư từ ngân sách Trung ương trong kế hoạch trung hạn, theo ông Hoàng Quang Hàm, Chính phủ trình kế hoạch còn dàn trải, kém hiệu quả và tạo cơ chế xin cho, trong khi cân đối hai năm cho đầu tư chỉ được khoảng 440.000 tỷ đồng, thiếu gần 60.000 tỷ đồng cho các dự án đã có danh mục đầu tư được phân bổ trong kế hoạch trung hạn.

Từ thực tế này, đại biểu Hoàng Quang Hàm cho rằng, việc hàng năm không cân đối đủ nguồn vốn sẽ tạo ra cơ chế xin cho. Hơn nữa, Chính phủ chưa cụ thể được phương án nguồn nên mức độ dàn trải, xin cho còn nặng nề hơn. “Phương án một, nếu Chính phủ vẫn giữ khả năng cân đối nguồn như đã trình thì phải rà soát các dự án đã ghi mức vốn để cắt giảm kế hoạch trung hạn đã giao các dự án không thể giải ngân hết vốn, hoặc các dự án có mức độ cấp thiết ít nhất để bù cho các dự án cấp thiết đang thiếu hụt vốn”, đại biểu Hoàng Quang Hàm nhấn mạnh.

Để khắc phục thực trạng trên, đại biểu Vũ Thị Lưu Mai cho rằng, cần cương quyết thay đổi cách phân bổ nguồn lực, tuân thủ trật tự ưu tiên được quy định tại các văn bản pháp luật. Việc đề xuất dự án cần sự phối hợp, liên kết chặt chẽ giữa các địa phương trong cùng một khu vực, để khắc phục tình trạng có quá nhiều dự án nhỏ lẻ nhưng thiếu dự án quy mô lớn, có tính lan tỏa vùng miền. Bên cạnh đó, chú trọng công tác quy hoạch; thực hiện nghiêm nguyên tắc Nhà nước chỉ đầu tư ở những ngành, lĩnh vực thành phần kinh tế khác không đầu tư, hoặc không được phép đầu tư…

Còn theo đại biểu Nguyễn Trường Giang (đoàn Đắk Nông), về vấn đề bố trí vốn đầu tư công trung hạn cho các dự án đường ven biển hay cân đối bố trí vốn cho các công trình từ nguồn vốn trái phiếu Chính phủ và phân bổ vốn dự phòng chung giai đoạn 2016 - 2020 cần tính đến dự phòng để xử lý những vấn đề cấp bách phát sinh, cũng như việc sử dụng vốn nước ngoài đầu tư xây dựng đường cao tốc cần thực hiện đúng các nghị quyết của Quốc hội và Bộ Chính trị.

Theo báo cáo của Chính phủ, bội chi Ngân sách nhà nước ước bằng dự toán là 204 nghìn tỷ đồng. Ước dư nợ công năm 2018 là 61,4% GDP, nợ nước ngoài là 49,7% GDP, trong phạm vi cho phép.

Nếu so với kết quả của các năm trước (2016 là 63,7% GDP, năm 2017 là 61,4%), tỷ trọng nợ công/GDP có xu hướng giảm, kỳ hạn vay dài hơn, lãi suất thấp hơn, tỉ trọng vay trong nước cao hơn là một kết quả tích cực, có thể bảo đảm thực hiện mục tiêu của Quốc hội về chỉ tiêu nợ công giai đoạn 2016-2020.

Tuy nhiên, số tuyệt đối về nợ công tiếp tục đà tăng và vay để trả nợ gốc hằng năm có xu hướng tăng. Với vấn đề này, Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội đề nghị Chính phủ tính toán kỹ lộ trình vay, trả nợ và đặc biệt lưu ý đến những chương trình, dự án mới đã ký kết và đang đàm phán nhưng chưa giải ngân nên chưa tính vào nợ công sẽ là yếu tố tăng nợ công trong thời gian tới.