Mối đe dọa hạt nhân từ Iran có bị ‘thổi phồng’?

Iran từ lâu đã tuyên bố chương trình hạt nhân của họ là vì mục đích dân sự, song các nước phương Tây nghi ngờ chúng dùng cho mục đích quân sự.
Thế giới đang đặt cược vào lò phản ứng hạt nhân nhỏ để đáp ứng nhu cầu năng lượng? Nga đang chuẩn bị sử dụng vũ khí hạt nhân? Chiến sự Nga-Ukraine ngày 30/7/2024: Mỹ có thể sử dụng vũ khí hạt nhân; Tướng Syrsky bị yêu cầu từ chức

“Hạt nhân - con bài của Iran”

Theo tạp chí Foreign Affairs, tháng 4/2024, cuộc chiến âm ỉ ở Trung Đông gần như đã chuyển thành chiến tranh hạt nhân khi Iran triển khai hơn 300 tên lửa và thiết bị không người lái cảm tử tấn công Israel nhằm đáp trả hành động tấn công của nước này vào tòa nhà lãnh sự Iran ở Syria. Đây không phải lần đầu tiên Iran tấn công trực tiếp Israel và các thanh sát viên quốc tế đã tránh xa các cơ sở hạt nhân của Iran vì lo sợ phản ứng đáp trả.

Trong khi thế giới đang chờ đợi diễn biến tiếp theo, chỉ huy quân đội Iran phụ trách bảo vệ các địa điểm hạt nhân của nước này đưa ra cảnh báo công khai rằng Tehran có thể sẽ sửa đổi học thuyết hạt nhân nếu Israel tấn công các địa điểm này. Đây rõ ràng là lời đe dọa rằng Iran có thể chế tạo vũ khí hạt nhân để đáp trả.

Mối đe dọa hạt nhân từ Iran có bị ‘thổi phồng’?
Hình ảnh chụp từ vệ tinh cho thấy nhà máy hạt nhân Natanz ở Isfahan (Iran) vào tháng 10/2020. Ảnh: Maxar

Tehran từ lâu đã đe dọa mở rộng hạt nhân để giảm thiểu sức ép quốc tế. Thế nhưng, tuyên bố trên của vị chỉ huy quân sự đã cho thấy rõ một bước tiến mới nguy hiểm trong chiến lược của Iran đó là sử dụng năng lực đã được tăng cường của nước này để chế tạo vũ khí hạt nhân như một biện pháp răn đe. Đa số bằng chứng cho thấy Iran sẽ không phát triển vũ khí hạt nhân và Lãnh tụ tối cao Ali Khamenei cho tới nay vẫn trì hoãn việc chế tạo vũ khí hạt nhân vì nhận thấy rủi ro nhiều hơn lợi ích.

Tuy nhiên, trong những năm gần đây, Iran dần đạt được nhiều năng lực then chốt cần thiết để chế tạo vũ khí hạt nhân, trở thành quốc gia ở ngưỡng cửa hạt nhân. Giờ đây, Iran có thể sản xuất đủ lượng uranium độ giàu cao để chế tạo bom chỉ trong vài ngày. Bằng cách nhấn mạnh khả năng chế tạo bom và đáp trả các hành động khiêu khích cụ thể bằng việc đe dọa thực hiện các bước cuối cùng để chế tạo vũ khí hạt nhân, Tehran hy vọng có thể ngăn chặn các lệnh trừng phạt quốc tế và một cuộc tấn công nhằm vào chương trình hạt nhân của mình.

Iran “đe dọa” hạt nhân có lộ trình

Một trong những dấu hiệu sớm nhất cho thấy Iran đang tìm cách sử dụng năng lực ở ngưỡng cửa hạt nhân như một biện pháp răn đe đã xuất hiện vào năm 2023, sau khi Pháp, Đức và Anh đe dọa tái áp đặt các biện pháp trừng phạt của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc đối với Iran nếu nước này làm giàu uranium đến cấp độ vũ khí hay chuyển giao tên lửa cho Nga. Đáp lại, Tehran đe dọa rút khỏi Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT).

Điều này hẳn sẽ xóa bỏ rào cản pháp lý quan trọng nhất giữa Iran và bom hạt nhân, đồng thời có thể đưa chương trình hạt nhân Iran thoát khỏi sự giám sát của cộng đồng quốc tế - nghĩa là thế giới sẽ không có cách nào biết được liệu Iran có đang chế tạo vũ khí hạt nhân hay không. Những lời đe dọa này dường như đã mang lại tác dụng như mong muốn. Cho đến nay, Iran vẫn chưa làm giàu uranium đến 90%, thường được xem là uranium cấp độ vũ khí và châu Âu vẫn chưa tái áp đặt các lệnh trừng phạt. Thế nhưng, nếu cuộc khủng hoảng không được giải quyết, thì các mối đe dọa nhiều khả năng sẽ xuất hiện trở lại.

Chiến lược của Iran là cảnh báo sẽ chế tạo bom đã trở nên nổi bật, công khai và rõ ràng hơn sau sự kiện ngày 7/10/2023 và cuộc chiến ở Dải Gaza. Trong suốt cuộc xung đột này, Iran liên tục tiến hành các cuộc tấn công nhằm vào Israel, lực lượng Mỹ và tàu vận tải quốc tế thông qua các nhóm ủy nhiệm trên khắp khu vực.

Chương trình hạt nhân cũng đóng vai trò nhất định trong việc quản lý khủng hoảng của Iran, vì Tehran đã dựa vào việc kết hợp tín hiệu kỹ thuật và các lời tuyên bố để tăng độ tin cậy của khả năng răn đe ở ngưỡng cửa hạt nhân và kiểm soát rủi ro leo thang. Việc các nhà lãnh đạo Iran vẫn chú ý đến chương trình hạt nhân là dấu hiệu cho thấy họ coi năng lực ở ngưỡng cửa hạt nhân là tài sản hơn là trách nhiệm.

Ngoài ra, các quan chức Iran cũng tăng cường bình luận về khả năng chế tạo vũ khí hạt nhân và bối cảnh Iran có thể làm vậy. Tháng 1/2024, ông Mohammad Eslami, người đứng đầu chương trình hạt nhân Iran, đã nhắc lại lập trường từ lâu của Iran rằng vũ khí hủy diệt hàng loạt chưa bao giờ là một phần trong học thuyết an ninh và quốc phòng của Iran, nhưng nói thêm việc Tehran trì hoãn chế tạo vũ khí hạt nhân cũng đóng vai trò như một biện pháp răn đe.

Mối đe dọa hạt nhân từ Iran có bị ‘thổi phồng’?
Iran trưng bày một số máy ly tâm thế hệ mới trong Ngày Năng lượng Hạt nhân Quốc gia năm 2021. Ảnh: Reuters

Chính phủ Iran sau đó đã đăng tải phát biểu của ông Eslami lên mạng xã hội. Tháng 2/2024, ông Ali Akbar Salehi, người tiền nhiệm của ông và là một trong những nhà đàm phán chính về thỏa thuận hạt nhân năm 2015, đã nói rõ quan điểm của ông Eslami. Khi được hỏi liệu Iran có chế tạo bom hạt nhân hay không, ông Salehi trả lời, Iran đã vượt qua tất cả các ngưỡng cửa hạt nhân về mặt khoa học và kỹ thuật.

Theo giới chuyên gia, với năng lực hiện tại, Iran không thể ngay lập tức chế tạo bom hạt nhân như họ đe dọa. Mặc dù Iran có thể nhanh chóng sản xuất vật liệu để chế tạo bom, nhưng việc chế tạo bom sẽ mất nhiều tháng. Các nhà lãnh đạo cấp cao của Iran rõ ràng muốn sử dụng chương trình hạt nhân như một biện pháp răn đe. Việc Lãnh tụ tối cao Ali Khamenei cho phép đưa ra các tuyên bố này là động thái đáng chú ý. Điều đó chứng tỏ ông nhận thấy các tuyên bố này là hữu ích.

Tuy nhiên, các cuộc thảo luận tiếp diễn về khả năng chế tạo vũ khí hạt nhân của Iran có thể trở thành lời tiên tri tự ứng nghiệm. Các quan chức Iran chủ trương xây dựng kho hạt nhân có thể coi luận điểm này là bước mở đầu cho việc lặp lại lập luận ủng hộ hành động trên hoặc tiến gần hơn đến ngưỡng cửa hạt nhân.

Iran trong “tầm ngắm”

Khi Mỹ và đồng minh tiếp tục tìm kiếm giải pháp ngoại giao cho thách thức hạt nhân đến từ Iran, họ phải kìm hãm các mối đe dọa và ngăn chặn Tehran vượt qua ngưỡng cửa hạt nhân. Mục tiêu này có thể đạt được vì, bất chấp những lời cảnh báo của Iran, Mỹ và đồng minh phải tin Iran sẽ không chế tạo vũ khí hạt nhân nếu các “lằn ranh đỏ” cụ thể của nước này được tôn trọng.

Những “lằn ranh đỏ” này dường như là sự đáp trả đối với các lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc, tức là việc tái áp đặt các nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc đã bị xóa bỏ như một phần của thỏa thuận hạt nhân năm 2015.

Tuy nhiên, Iran càng cản trở hoạt động giám sát của cộng đồng quốc tế đối với chương trình hạt nhân, thì việc đảm bảo sự tôn trọng đối với các “lằn ranh đỏ” của Iran càng khó và cuộc tấn công quân sự nhằm vào chương trình hạt nhân của Iran dựa trên những nhận định sai lầm càng dễ xảy ra.

Trong cuộc họp gần đây của Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA), Pháp, Đức, Anh và Mỹ đã nhắc đến lời đe dọa này trước việc Iran tiếp tục mở rộng chương trình hạt nhân và thiếu minh bạch, đồng thời hệ thống hóa những lời lên án đối với Iran thành nghị quyết.

Bên cạnh đó, việc đạt được một thỏa thuận có thể đẩy lùi chương trình hạt nhân của Iran sẽ khó khăn hơn. Mục tiêu của Tehran có thể là duy trì vị thế ở ngưỡng cửa hạt nhân và thời gian sắp hết. Tháng 10/2025 là thời hạn thực tế cho việc kết thúc các cuộc đàm phán hạt nhân với Iran.

Sau thời điểm này, các bên còn lại của thỏa thuận - Trung Quốc, Pháp, Đức, Nga và Anh - sẽ không còn khả năng tái áp đặt các biện pháp trừng phạt quốc tế thông qua thỏa thuận hạt nhân năm 2015 và chương trình hạt nhân của Iran sẽ bị loại khỏi chương trình nghị sự của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc. Đối với Tehran, thời điểm này đến sẽ giúp họ đạt được cả 2 mục tiêu là dỡ bỏ cơ chế trừng phạt của Liên Hợp Quốc và duy trì năng lực ở ngưỡng hạt nhân.

Giới chuyên gia nhận định, đây là kịch bản mà Mỹ và đồng minh muốn tránh khi xét tới việc Nga và Trung Quốc sẽ sử dụng quyền phủ quyết để ngăn chặn Liên Hợp Quốc áp đặt các biện pháp trừng phạt mới. Mặc dù các biện pháp trừng phạt đơn phương do Mỹ và châu Âu áp đặt vẫn được duy trì, và Nga cũng như Trung Quốc có thể sẽ quyết định phớt lờ các biện pháp trừng phạt được áp đặt thông qua cơ chế đáp trả.

Thanh Bình
Bạn thấy bài viết này thế nào?
Kém Bình thường ★ ★ Hứa hẹn ★★★ Tốt ★★★★ Rất tốt ★★★★★
Bài viết cùng chủ đề: tình hình Trung Đông

Có thể bạn quan tâm

Tin mới nhất

Chiến sự Nga-Ukraine 13/11/2024: Ba Lan nói đàm phán hòa bình về Ukraine sẽ thiết lập trật tự thế giới mới

Chiến sự Nga-Ukraine 13/11/2024: Ba Lan nói đàm phán hòa bình về Ukraine sẽ thiết lập trật tự thế giới mới

Thông tin chiến sự Nga-Ukraine 13/11/2024: Ba Lan nói đàm phán hòa bình về Ukraine sẽ thiết lập trật tự thế giới mới; NATO nêu lý do không đưa quân tới Kiev.
Trung Quốc trình làng máy bay chiến đấu thế hệ thứ 6 - Bạch Đế B, thách thức bầu trời

Trung Quốc trình làng máy bay chiến đấu thế hệ thứ 6 - Bạch Đế B, thách thức bầu trời

Tại Triển lãm Hàng không và Vũ trụ quốc tế Trung Quốc, nước chủ nhà đã giới thiệu máy bay này có tên là White Emperor Type B (hay Bạch Đế B).
Chiến sự Nga-Ukraine hôm nay ngày 13/11/2024: Ukraine phá đập nước, ngăn bước tiến của Nga ở Kurakhove

Chiến sự Nga-Ukraine hôm nay ngày 13/11/2024: Ukraine phá đập nước, ngăn bước tiến của Nga ở Kurakhove

Chiến sự Nga-Ukraine hôm nay ngày 13/11/2024: Ukraine phá đập nước, ngăn bước tiến của Nga ở Kurakhove. Những thông tin từ phía Ukraine đã xác nhân thông tin.
Malva: ‘Quái vật’ bánh lốp của Nga liệu có ‘làm mưa làm gió’ trên chiến trường Ukraine?

Malva: ‘Quái vật’ bánh lốp của Nga liệu có ‘làm mưa làm gió’ trên chiến trường Ukraine?

Triển khai quái vật bánh lốp phản ánh nỗ lực của Nga trong việc nâng cao chiến thuật pháo binh, ưu tiên tính cơ động, chính xác và triển khai nhanh.
Economist: Hoạt động buôn bán dầu bí mật của Iran gây chấn động thế giới

Economist: Hoạt động buôn bán dầu bí mật của Iran gây chấn động thế giới

Theo tờ Economist, bất chấp các biện pháp trừng phạt của Mỹ, hoạt động buôn bán dầu bí mật của Iran hằng năm mang về cho nước này hàng tỷ USD.

Tin cùng chuyên mục

Chiến sự Trung Đông: Israel từ chối ngừng bắn tại Lebanon, tiếp tục tấn công lực lượng Hezbollah

Chiến sự Trung Đông: Israel từ chối ngừng bắn tại Lebanon, tiếp tục tấn công lực lượng Hezbollah

Ngày 12/11, Bộ Quốc phòng Israel đã bác bỏ mọi thỏa thuận ngừng bắn và tuyên bố tiếp tục tiến hành các cuộc tấn công nhằm vào lực lượng Hezbollah tại Lebanon.
Chiến sự Nga-Ukraine sáng 13/11: 70.000 quân Ukraine thiệt mạng; Kiev tố Nga làm hồ chứa Kurakhove nổ tung

Chiến sự Nga-Ukraine sáng 13/11: 70.000 quân Ukraine thiệt mạng; Kiev tố Nga làm hồ chứa Kurakhove nổ tung

70.000 quân Ukraine thiệt mạng; Kiev nói Nga làm nổ tung hồ chứa Kurakhove... là những thông tin chú ý về chiến sự Nga-Ukraine sáng 13/11.
Toàn cảnh thế giới ngày 12/11: Ukraine

Toàn cảnh thế giới ngày 12/11: Ukraine 'chặn đứng' 50.000 lính Nga, Pháp lạc quan về tương lai của Ukraine

Bản tin toàn cảnh thế giới ngày 12/11 có một số thông tin đáng chú ý về tình hình chiến sự tại Kursk và tương lai của Ukraine dưới chính quyền ông Donald Trump
Chiến sự Nga-Ukraine tối 12/11: Ông Trump cam kết

Chiến sự Nga-Ukraine tối 12/11: Ông Trump cam kết 'nóng' về đàm phán hòa bình; chiến trường Kursk hoá 'chảo lửa'

Ông Trump cam kết nóng về đàm phán hoà bình Nga-Ukraine; chiến trường Kursk hoá 'chảo lửa'... là nội dung chính trong bản tin chiến sự Nga-Ukraine tối 12/11.
Làn sóng doanh nghiệp Nga phá sản gia tăng

Làn sóng doanh nghiệp Nga phá sản gia tăng

Tình trạng phá sản doanh nghiệp ở Nga không có dấu hiệu giảm và có thể sẽ tiếp tục gia tăng trong các tháng tới nếu không có biện pháp can thiệp từ chính phủ.
Chiến sự Trung Đông: Tân Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Israel tuyên bố cứng rắn với Hezbollah

Chiến sự Trung Đông: Tân Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Israel tuyên bố cứng rắn với Hezbollah

Tân Bộ trưởng Quốc phòng Israel Israel Katz tuyên bố sẽ duy trì tấn công Hezbollah tại Lebanon, không chấp nhận ngừng bắn cho đến khi đạt được các mục tiêu.
Chiến sự Trung Đông: Ông Trump gặp đặc phái viên Israel, bàn

Chiến sự Trung Đông: Ông Trump gặp đặc phái viên Israel, bàn 'kế hoạch lớn' cho tương lai Trung Đông

Theo hãng tin Axios, đặc phái viên của ông Netanyahu - Dermer đã đến gặp ông Trump để gửi thông điệp chiến lược của Israel trước khi ông Trump nhận nhiệm sở.
Chiến sự Trung Đông: Nguyên nhân nào Israel mở rộng khu vực nhân đạo ở Gaza?

Chiến sự Trung Đông: Nguyên nhân nào Israel mở rộng khu vực nhân đạo ở Gaza?

Israel mở rộng khu vực nhân đạo tại Gaza, đáp ứng yêu cầu từ Mỹ. Tuy nhiên, khu vực này ngày càng chật chội, thiếu nhu yếu phẩm và dịch vụ y tế trầm trọng.
Iran và Nga chính thức kết nối mạng lưới liên ngân hàng

Iran và Nga chính thức kết nối mạng lưới liên ngân hàng

Theo Ngân hàng Trung ương Iran, Iran và Nga đã chính thức kết nối mạng lưới liên ngân hàng, cho phép sử dụng thẻ ngân hàng Iran trong mạng lưới ATM của Nga.
Tên lửa AGM-88E đối đầu S-400: Cuộc chiến công nghệ đỉnh cao tại Ukraine

Tên lửa AGM-88E đối đầu S-400: Cuộc chiến công nghệ đỉnh cao tại Ukraine

Mỹ đã quyết định cung cấp cho Kiev các hệ thống vũ khí tiên tiến, bao gồm tên lửa AGM-88E (AARGM) và hệ thống phòng không tiên tiến như PATRIOT.
Chiến sự Nga-Ukraine 12/11/2024: Phần Lan nói, Ukraine trung lập sẽ không dẫn đến hòa bình; thời điểm then chốt với Ukraine

Chiến sự Nga-Ukraine 12/11/2024: Phần Lan nói, Ukraine trung lập sẽ không dẫn đến hòa bình; thời điểm then chốt với Ukraine

Thông tin chiến sự Nga-Ukraine hôm nay, ngày 12/11/2024: Phần Lan nói, Ukraine trung lập sẽ không dẫn đến hòa bình; hé lộ thời điểm then chốt với Ukraine...
Đưa thêm Su-57 và Su-35S vào biên chế, Nga gửi thông điệp quyết liệt lên bầu trời

Đưa thêm Su-57 và Su-35S vào biên chế, Nga gửi thông điệp quyết liệt lên bầu trời

Ngày 12/11, Tập đoàn Máy bay Thống nhất (UAC) của Nga đã chính thức bàn giao lô máy bay chiến đấu Su-35S và Su-57 mới cho Không quân Nga.
Chiến sự Nga-Ukraine sáng 12/11: Lính Ukraine đầu hàng; UAV Ukraine tấn công hạ tầng năng lượng Nga

Chiến sự Nga-Ukraine sáng 12/11: Lính Ukraine đầu hàng; UAV Ukraine tấn công hạ tầng năng lượng Nga

Lính Ukraine đầu hàng; UAV Ukraine tấn công hạ tầng năng lượng Nga...là những thông tin tình hình chiến sự Nga - Ukraine sáng ngày 12/11.
Dự trữ vàng của Nga lần đầu tiên vượt 200 tỷ USD; giá vàng thế giới nối dài đà giảm

Dự trữ vàng của Nga lần đầu tiên vượt 200 tỷ USD; giá vàng thế giới nối dài đà giảm

Ngân hàng Trung ương Nga vừa thông báo giá trị khối vàng dự trữ của nước này tăng 4% trong tháng trước, lên 207,7 tỷ USD tính đến ngày 1/11.
Đội ngũ của bà Harris nói gì về thất bại trong cuộc bầu cử Mỹ 2024?

Đội ngũ của bà Harris nói gì về thất bại trong cuộc bầu cử Mỹ 2024?

Đội ngũ của Tổng thống Joe Biden và Phó Tổng thống Kamala Harris đổ lỗi cho nhau về thất bại trong cuộc bầu cử của đảng Dân chủ, theo hãng truyền thông TASS.
Chiến sự Nga-Ukraine tối 11/11: Đặc nhiệm Ukraine dồn lực tấn công Kursk; Nga hứa ‘làm sạch chảo lửa’

Chiến sự Nga-Ukraine tối 11/11: Đặc nhiệm Ukraine dồn lực tấn công Kursk; Nga hứa ‘làm sạch chảo lửa’

Đặc nhiệm Ukraine dồn lực tấn công Kursk; Nga hứa ‘làm sạch chảo lửa’... là những thông tin nóng về tình hình chiến sự Nga-Ukraine cập nhật tối ngày 11/11.
Thặng dư thương mại của Trung Quốc có thể đạt 1.000 tỷ USD vào năm 2024

Thặng dư thương mại của Trung Quốc có thể đạt 1.000 tỷ USD vào năm 2024

Theo Bloomberg, thặng dư thương mại của Trung Quốc có thể đạt kỷ lục 1 nghìn tỷ USD vào năm 2024 nếu duy trì tốc độ tăng trưởng hiện tại.
Toàn cảnh chiến sự ngày 11/11: Bom lượn Nga tấn công căn cứ Ukraine; Israel tấn công dữ dội vào Gaza

Toàn cảnh chiến sự ngày 11/11: Bom lượn Nga tấn công căn cứ Ukraine; Israel tấn công dữ dội vào Gaza

Bom lượn Nga tấn công căn cứ Ukraine; Israel tấn công dữ dội vào Gaza... là những thông tin đáng chú ý chiến sự Nga - Ukraine ngày 11/11/2024.
Các sáng kiến hòa bình ở Ukraine phải dựa trên thực tế; ông Trump sẵn sàng đưa Nga-Ukraine vào bàn đàm phán

Các sáng kiến hòa bình ở Ukraine phải dựa trên thực tế; ông Trump sẵn sàng đưa Nga-Ukraine vào bàn đàm phán

Người đứng đầu Cơ quan An ninh Quốc gia Ba Lan Jacek Severa cho rằng, bất kỳ sáng kiến nào nhằm chấm dứt xung đột ở Ukraine đều phải dựa trên thực tế.
Israel không kích toà nhà tại Jabaliya, nhiều người thiệt mạng

Israel không kích toà nhà tại Jabaliya, nhiều người thiệt mạng

Ngày 10/11, Israel đã không kích vào một toà nhà tại Jabaliya, miền Bắc Gaza khiến nhiều người thiệt mạng, một số nạn nhân vẫn đang mắc kẹt dưới đống đổ nát.
Xem thêm
Mobile VerionPhiên bản di động