Lý giải việc Indonesia quyết định cấm xuất khẩu bauxite từ tháng 6/2023

Tổng thống Indonesia thông báo sẽ áp dụng lệnh cấm xuất khẩu bauxite bắt đầu từ tháng 6 năm 2023, trong một động thái nhằm thúc đẩy hoạt động chế biến tài nguyên khoáng sản trong nước. Vậy lệnh cấm xuất khẩu bauxite là gì? Tại sao Indonesia đưa ra lệnh cấm xuất khẩu bauxite và những tác động tiềm tàng là gì?

Bauxite là nguyên liệu tốt nhất và duy nhất để sản xuất nhôm quy mô lớn, một kim loại được sử dụng rộng rãi để chế tạo máy bay, vật liệu xây dựng, đồ tiêu dùng lâu bền, dây dẫn điện tử, thiết bị chế biến thực phẩm và hóa chất. Theo một Khảo sát Địa chất của Mỹ, Indonesia là nhà sản xuất bauxite lớn thứ sáu thế giới và có trữ lượng lớn thứ năm thế giới. Theo thông báo của Tổng thống Widodo, bắt đầu từ tháng 6/2023, chính phủ sẽ áp đặt lệnh cấm xuất khẩu quặng bauxite. Hơn nữa, xuất khẩu bauxite tẩy trắng cũng sẽ bị cấm.

Indonesia đưa ra lệnh cấm bauxite để tái tạo thành công trong chế biến niken sau khi cấm xuất khẩu nguyên liệu niken thô vào tháng 1 năm 2020. Theo Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Indonesia Arsjad Rasjid, giá trị xuất khẩu Niken của nước này đạt 20,9 tỷ USD vào năm 2021 và dự kiến sẽ vượt 30 tỷ USD vào năm 2022, từ mức chỉ 1,1 tỷ USD vào cuối năm 2014. Arsjad tin tưởng lệnh cấm xuất khẩu có thể mang lại lợi ích cho nền kinh tế Indonesia. Giờ đây, thông qua lệnh cấm bauxite, Tổng thống Widodo hy vọng có thể tạo ra nhiều giá trị hơn trong nước, tạo ra nhiều việc làm hơn, tăng dự trữ ngoại hối nhiều hơn và có thể đạt được tăng trưởng kinh tế công bằng hơn. Tổng thống Widodo thông báo rằng chính phủ sẽ tiếp tục thực hiện nhất quán việc phân luồng nội địa để giá trị gia tăng được hưởng trong nước vì sự tiến bộ và phúc lợi của người dân.

Lệnh cấm có tác động đầu tiên đến tăng trưởng kinh tế của Indonesia. Chính phủ Indonesia tin rằng lệnh cấm xuất khẩu có thể mang lại lợi ích cho nền kinh tế của họ bằng cách tăng thêm giá trị tại địa phương. Đặc biệt đối với các khu vực có trữ lượng bauxite và nơi chuỗi công nghiệp bauxite sẽ được phát triển, có thể kỳ vọng tăng trưởng kinh tế rất lớn. Bên cạnh đó, lệnh cấm bauxite có thể là một bước đi cần thiết để Indonesia xây dựng một hệ sinh thái cho xe điện.

Tương tự như niken, bauxite cũng là nguyên liệu chính trong sản xuất xe điện - niken được sử dụng để sản xuất pin lithium, trong khi nhôm làm từ bauxite là vật liệu để chế tạo xe điện nhẹ và bền. Có thông tin cho rằng Indonesia đang hoàn thiện kế hoạch trợ cấp cho việc bán xe điện và Tổng thống Widodo đã ra lệnh cho các quan chức chính phủ sử dụng xe điện cho các mục đích chính thức. Indonesia là nhà cung cấp bauxite lớn thứ ba cho Trung Quốc trong những năm gần đây, sau Guinea và Australia. Theo dữ liệu hải quan của Indonesia, Trung Quốc đã nhập khẩu 17,8 triệu tấn bauxite từ Indonesia vào năm 2021, chiếm khoảng 15% tổng lượng nhập khẩu của nước này. Tuy nhiên, sự phụ thuộc của Trung Quốc vào Indonesia để xuất khẩu bauxite đã giảm.

Trước năm 2014, Indonesia là nhà cung cấp bauxite lớn nhất của Trung Quốc. 80% đến 90% hàng nhập khẩu của Trung Quốc đến từ Indonesia, và mức độ tập trung nhập khẩu cao khiến khối lượng bauxite nhập khẩu dễ bị ảnh hưởng bởi các chính sách thương mại của Indonesia. Trong năm 2012 và 2014, khối lượng bauxite nhập khẩu đã giảm đáng kể do lệnh cấm xuất khẩu bauxite của Indonesia. Kể từ đó, Australia và Guinea trở thành hai nhà cung cấp bauxite lớn nhất cho Trung Quốc. Ngoài ra, Trung Quốc đã mở rộng phạm vi nhập khẩu sang Malaysia, Ấn Độ, Brazil, Ghana và các nước khác. Trước tình hình này, lệnh cấm xuất khẩu quặng bauxite của Indonesia có thể chỉ có tác động hạn chế đối với ngành công nghiệp nhôm của Trung Quốc.

Indonesia rất giàu tài nguyên và lệnh cấm xuất khẩu quặng bauxite sẽ không phải là lệnh cấm cuối cùng. Theo Luật Khai thác mỏ của Indonesia, việc xuất khẩu các loại khoáng sản chưa qua chế biến khác như đồng cũng sẽ bị dừng lại, mặc dù thời điểm cấm xuất khẩu các loại khoáng sản khác chưa được xác định cụ thể. Như Tổng thống Widodo đã nói rằng về cơ bản, xét cho cùng, Indonesia không muốn bán nguyên liệu thô.