Lý do cần điều chỉnh Quy hoạch năng lượng quốc gia

Năng lượng đáp ứng bối cảnh mới

Trong khuôn khổ hội thảo “Điều chỉnh quy hoạch tổng thể về năng lượng quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050” do Bộ Công Thương tổ chức sáng 11/12, ông Lê Việt Cường, Phó Viện trưởng Viện Năng lượng (Bộ Công Thương) đã giới thiệu chung về Điều chỉnh quy hoạch tổng thể năng lượng quốc gia.

Theo đó, đề án lần này được xây dựng bởi các chuyên gia tư vấn của Viện Năng lượng, Viện Dầu khí Việt Nam và Công ty Cổ phần Tư vấn đầu tư mỏ và công nghiệp (Vinacomin). Đây là đơn vị tư vấn hàng đầu Việt Nam trong lĩnh vực năng lượng, đã tham gia quá trình xây dựng Quy hoạch tổng thể về năng lượng quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

“Ngay khi các cấp có thẩm quyền ban hành chủ trương, chính sách triển khai đề án, chúng tôi đã bắt tay vào nghiên cứu, xây dựng các phương án và phân công nhiệm vụ cụ thể cho các đơn vị liên quan. Chủ động thu thập, phân tích dữ liệu và cập nhật thông tin trong bối cảnh thị trường năng lượng thế giới và trong nước có nhiều biến động nhanh, đặc biệt từ giai đoạn khủng hoảng năng lượng toàn cầu đến nay. Chính việc theo dõi sát sao này giúp kịp thời đánh giá xu hướng, đưa ra tham mưu phù hợp và bảo đảm tiến độ triển khai đề án theo yêu cầu”, ông Lê Việt Cường nhấn mạnh.

Theo Phó Viện trưởng Viện Năng lượng, bối cảnh dịch vụ, thương mại và quy hoạch phát triển năng lượng trong thời gian qua đã có nhiều biến động nhanh chóng trên phạm vi thế giới và trong nước. Những thay đổi này tác động trực tiếp đến quá trình triển khai các đề án của ngành năng lượng. Trên thế giới, sự dịch chuyển mạnh mẽ của quan hệ thương mại toàn cầu cùng với các khuyến nghị của các tổ chức quốc tế đã tạo ra những yêu cầu mới đối với an ninh năng lượng.

“Trong nước, nhiều chủ trương và định hướng lớn của Đảng và Nhà nước đã, đang được xây dựng và ban hành, tạo cơ sở chính trị và pháp lý quan trọng để thực hiện các giải pháp và nhiệm vụ nhằm đạt được mục tiêu của các quy hoạch điều chỉnh, trong đó đặc biệt là Nghị quyết 70-NQ/TW về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Đây cũng chính là định hướng phát triển của đất nước trong giai đoạn mới, khi mô hình chính quyền địa phương 2 cấp mở ra không gian phát triển rộng hơn”, Phó Viện trưởng Lê Việt Cường bày tỏ.

Bên cạnh đó, dự thảo các văn kiện trình Đại hội Đảng VIX đặt ra yêu cầu rất rõ ràng về mục tiêu, giải pháp và nhiệm vụ cho ngành năng lượng, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

“Trong thời gian qua, chúng tôi đã phối hợp với Bộ Công Thương, cùng với các bộ, ngành trung ương, các địa phương và các tập đoàn năng lượng để xin ý kiến và thu thập báo cáo, tham luận. Những ý kiến này tập trung đánh giá kết quả và thực trạng của giai đoạn vừa qua, đồng thời đề xuất các nhiệm vụ, giải pháp và dự án mới. Một số nhóm đề xuất liên quan đến hiệu chỉnh quy hoạch hạ tầng ngành than và dầu khí cũng đã được chúng tôi tổng hợp trong các đề án trình cấp có thẩm quyền xem xét”, đại diện Viện Năng lượng thông tin.

Bảo đảm an ninh năng lượng

Cũng tại hội thảo, TS. Nguyễn Ngọc Hưng, Viện Năng lượng đã thông tin về hiện trạng năng lượng và phương án phát triển tổng thể năng lượng quốc gia. Về bối cảnh phát triển và kịch bản phát triển kinh tế - xã hội: tăng trưởng kinh tế tiếp tục được duy trì ở mức cao so với khu vực và thế giới sau ảnh hưởng của đại dịch Covid-19; quá trình hiện đại hóa, đô thị hóa và xây dựng hạ tầng kinh tế - kỹ thuật đến năm 2030 và sau đó diễn ra ngày càng mạnh mẽ.

Tuy nhiên, thách thức về bảo vệ môi trường sinh thái và cam kết quốc tế về ứng phó với biến đổi khí hậu, cam kết đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 tạo ra áp lực lớn đảm bảo an ninh năng lượng gắn với phát triển bền vững.

Bên cạnh đó, FDI ngày càng tăng, đóng vai trò quan trọng. Xu thế tất yếu về sản xuất sạch, giảm dấu vết carbon trong sản phẩm khiến các doanh nghiệp trong nước không thể đứng ngoài cuộc. Khả năng cung cấp năng lượng sơ cấp truyền thống trong nước suy giảm, nhu cầu nhập khẩu năng lượng ở mức cao. Thị trường năng lượng mới ở giai đoạn đầu; nhu cầu vốn cho phát triển năng lượng ngày càng lớn.

Cũng theo TS. Nguyễn Ngọc Hưng, biến đổi khí hậu đã trở thành xu thế không thể đảo ngược và là thách thức lớn nhất đối với nhân loại. Mục tiêu đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 không chỉ là định hướng phát triển tất yếu của nhiều quốc gia mà còn hình thành nên một luật chơi mới trong thương mại và đầu tư toàn cầu kể từ sau COP26.

“Nhu cầu tiêu thụ năng lượng trên thế giới được dự báo tiếp tục tăng trong thời gian tới, trong khi thị trường năng lượng quốc tế vẫn duy trì trạng thái bất ổn và tiềm ẩn nhiều biến động khó lường. Cùng với đó, xu thế chuyển dịch năng lượng trong cơ cấu tiêu thụ năng lượng sơ cấp đang diễn ra mạnh mẽ trên phạm vi toàn cầu. Mức độ điện hóa trong tiêu thụ năng lượng cuối cùng tiếp tục gia tăng, trở thành một trong những động lực quan trọng của quá trình chuyển đổi năng lượng”, đại diện Viện Năng lượng nhận định.

Những nỗ lực chuyển dịch này đồng thời thúc đẩy mạnh mẽ nhu cầu đối với các nguồn năng lượng và nhiên liệu mới, đặt ra yêu cầu đổi mới công nghệ, cơ chế và hạ tầng để đáp ứng xu hướng phát triển của thế giới.

Tại hội thảo, TS. Nguyễn Ngọc Hưng đã đưa ra nhiều kiến nghị quan trọng. Ông nhấn mạnh, các kịch bản quy hoạch được đề xuất đã đáp ứng yêu cầu bảo đảm cung cấp đầy đủ năng lượng cho phát triển kinh tế - xã hội, phù hợp với mục tiêu tăng trưởng cao trong giai đoạn từ năm 2026 - 2030.

Đồng thời, các kịch bản cần được xây dựng trên cơ sở bám sát mục tiêu của Nghị quyết số 70 và định hướng đạt mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Theo TS. Nguyễn Ngọc Hưng, những phương án quy hoạch không chỉ bảo đảm an ninh năng lượng mà còn thúc đẩy quá trình chuyển dịch năng lượng, hướng tới phát triển bền vững và thực hiện đầy đủ các cam kết về giảm phát thải của Việt Nam.

Với mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao, đại diện Viện Năng lượng cho rằng, để đảm bảo an ninh năng lượng cung cấp đầy đủ năng lượng phục vụ phát triển kinh tế xã hội có mức tăng trưởng cao, cần thực hiện nhiều cơ chế tháo gỡ, giải pháp đồng bộ, với sự nỗ lực tham gia các ngành, các cấp, các địa phương.

Trong giai đoạn phát triển mới, ngành năng lượng Việt Nam cũng đang điều chỉnh để thích nghi với các xu hướng năng lượng toàn cầu thể hiện qua 5 khía cạnh chính: Thị trường năng lượng quốc tế; đảm bảo an ninh năng lượng; giá năng lượng và chi phí công nghệ năng lượng; xu thế chuyển dịch năng lượng và bảo vệ môi trường chống biến đổi khí hậu.