Lực đẩy mạnh cho thị trường bán lẻ Việt Nam

Động lực tăng trưởng nội địa tiếp tục phát huy

Bán lẻ là “mạch máu” của lưu thông hàng hóa, gắn trực tiếp với đời sống dân cư, đóng góp lớn vào GDP và tạo việc làm. Nhìn lại giai đoạn 2015 - 2025, thị trường bán lẻ đã có bước phát triển rất đáng kể. Doanh thu bán lẻ hàng hóa luôn chiếm tỷ trọng cao trong tổng mức bán lẻ và dịch vụ tiêu dùng. Riêng năm 2024, con số này đạt khoảng 6.391 nghìn tỷ đồng, chiếm 77%, cho thấy vai trò chủ lực của lĩnh vực bán lẻ đối với thương mại nội địa.

Số liệu từ Cục Thống kê (Bộ Tài chính), 10 tháng năm 2025 càng củng cố xu hướng tích cực đó: Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng đạt 5.772,9 nghìn tỷ đồng, tăng 9,3% so với cùng kỳ 2024. Doanh thu bán lẻ hàng hóa đạt 4.400,1 nghìn tỷ đồng, tăng 8%, chiếm 76,2% tổng mức và lan tỏa ở nhiều nhóm ngành: Lương thực thực phẩm tăng 10%, may mặc tăng 8,6%, đồ dùng gia đình tăng 7,1%…

Hệ thống phân phối đã thay đổi nhanh chóng, chuyển dịch mạnh từ mô hình truyền thống sang hiện đại. Siêu thị, trung tâm thương mại, chuỗi cửa hàng tiện lợi mở rộng không chỉ ở đô thị mà vươn tới nhiều vùng nông thôn. Thương mại điện tử, thanh toán số, logistics thông minh đang định hình lối mua sắm mới.

Theo ông Nguyễn Khắc Quyền, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương, Bộ Công Thương, phát triển thị trường bán lẻ là một trong những mục tiêu và động lực quan trọng của tăng trưởng thương mại nội địa cũng như tăng trưởng kinh tế của cả nước. Bán lẻ đang là trụ cột hỗ trợ tiêu dùng nội địa trong bối cảnh xuất khẩu còn nhiều khó khăn.

Dù tăng trưởng tích cực, tuy nhiên, thị trường bán lẻ vẫn chưa đạt mục tiêu của Chính phủ (tăng 10-12%/năm). Về nguyên nhân của hiện trạng này, đại diện Viện Nghiên cứu Chiến lược chính sách Công Thương nêu rõ: Năng lực doanh nghiệp phân phối nội còn yếu, thiếu vốn, thiếu công nghệ, thiếu nhân lực chất lượng cao. Các hộ kinh doanh nhỏ lẻ vẫn chiếm tỷ lệ lớn ở nông thôn, thiếu tính chuyên nghiệp.

Hệ thống hạ tầng thương mại và logistics còn lạc hậu làm đội chi phí, giảm sức cạnh tranh hàng Việt. Liên kết chuỗi lỏng lẻo giữa sản xuất, vận chuyển, phân phối, khiến vòng xoáy “được mùa mất giá” khó dứt. Kiểm soát thị trường chưa hiệu quả, hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng vẫn len lỏi, đe dọa niềm tin người tiêu dùng. Cùng đó là áp lực từ doanh nghiệp ngoại với tiềm lực mạnh, chiến lược tinh vi ngày càng lớn.

“Năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp phân phối trong nước còn hạn chế… việc xây dựng hệ thống hàng rào kỹ thuật chưa đáp ứng yêu cầu để bảo vệ thị trường”, ông Nguyễn Khắc Quyền cho biết thêm.

Như vậy có thể thấy, nếu không có cú hích chính sách đủ mạnh, thị phần nội địa rất dễ rơi vào tay các tập đoàn bán lẻ nước ngoài.

Kỳ vọng từ chính sách mới

Thị trường bán lẻ Việt Nam cho dù vẫn tồn tại những điểm nghẽn nhưng các chuyên gia vẫn nhìn nhận thị trường này còn nhiều tiềm năng, dư địa tăng trưởng lớn. Trong đó, tầng lớp trung lưu mở rộng mạnh mẽ, dự kiến chiếm khoảng 50% dân số vào 2035, cộng hưởng cùng nhu cầu tiêu dùng chất lượng cao, coi trọng trải nghiệm

Cùng đó, thương mại điện tử nằm trong nhóm 5 thị trường tăng trưởng nhanh nhất thế giới, quy mô trên 20 tỷ USD năm 2024. Các tập đoàn bán lẻ trong và ngoài nước tiếp tục tăng tốc đầu tư…

Song, theo TS. Lâm Tuấn Hưng, Trung tâm Đào tạo, Bồi dưỡng Công Thương, Bộ Công Thương, tiềm năng chỉ thực sự chuyển hóa thành sức cạnh tranh khi có chiến lược tổng thể. Đây cũng là một nguyên do Chính phủ ban hành Quyết định số 2326/QĐ-TTg ngày 21/10/2025 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển thị trường bán lẻ đến 2030, tầm nhìn 2050. “Phát triển thị trường bán lẻ phải gắn với đổi mới sáng tạo, hiện đại hóa thị trường và chuyên môn hóa theo từng phân khúc, nhằm bảo đảm kết nối sản xuất và tiêu dùng một cách bền vững”, TS. Lâm Tuấn Hưng cho hay.

Chiến lược phát triển thị trường bán lẻ Việt Nam cũng đặt ra nhiều định hướng lớn, như: Đa dạng hóa loại hình bán lẻ; đổi mới phương thức kinh doanh trên nền tảng số; phát triển chuỗi phân phối bền vững; đẩy mạnh giao dịch điện tử gắn với địa phương; tăng cường xúc tiến thương mại và chiến lược thị trường; thu hút đầu tư hạ tầng thương mại hiện đại; nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước.

Cùng với đó là 7 nhóm giải pháp trọng điểm được triển khai, nhắm trực diện vào điểm nghẽn đang tồn tại: Hạ tầng, logistics, cạnh tranh lành mạnh, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, tăng cường kiểm soát thị trường…

Mục tiêu tăng trưởng tổng mức bán lẻ bình quân 10,5%/năm đến 2030 là thách thức, nhưng nếu thực hiện quyết liệt và đồng bộ, hoàn toàn có thể đạt được.

Thị trường bán lẻ Việt Nam đang ở thời điểm nhiều cơ hội nhưng cũng có thách thức. Chiến lược phát triển thị trường bán lẻ Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2050 được ban hành giúp thị trườg bán lẻ Việt Nam có điểm tựa vượt qua thách thức, phát triển nhanh và mạnh hơn.

Quyết định số 2326/QĐ-TTg ngày 21/10/2025 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển thị trường bán lẻ đến 2030, tầm nhìn 2050 được nhiều chuyên gia nhìn nhận là lực đẩy mạnh cho thị trường bán lẻ Việt Nam phát triển trong thời gian tới.