Luật Đường sắt: Thận trọng từ khâu chọn thầu đến công nghệ

Chiều 18/6, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, Quốc hội Thảo luận ở hội trường về dự án Luật Đường sắt (sửa đổi).

Tiếp tục rà soát kỹ lưỡng từng cơ chế để tìm ra ''kẽ hở''

Tham gia góp ý thảo luận, đại biểu Lê Hữu Kiên (đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hóa) cho rằng, Việt Nam đang đối mặt với thách thức lớn trước sự phát triển vượt bậc về giao thông đường sắt của các nước trên thế giới.

Chính vì thế, đại biểu hoàn toàn tán thành việc phải xây dựng những cơ chế, thể chế đột phá, vượt trội, thậm chí vượt ra khỏi khuôn khổ các luật hiện hành để phát triển hệ thống giao thông đường sắt Việt Nam.

Tuy nhiên, đại biểu Lê Hữu Kiên cho rằng, các cơ chế chính sách đặc thù tại dự thảo Luật đều rất mới, một số chính sách chưa có tiền lệ; do đó, ông đề nghị cơ quan soạn thảo phải tiếp tục rà soát kỹ lưỡng từng cơ chế, chính sách để tìm ra những "kẽ hở".

Từ đó, nghiên cứu, bổ sung các cơ chế kiểm soát mang tính nguyên tắc để ngăn chặn tiêu cực có thể phát sinh chính từ những chính sách đột phá này.

“Cần phải thận trọng từ khâu xây dựng cơ chế chính sách đến khâu quy hoạch, lựa chọn nhà thầu, lựa chọn công nghệ... để hệ thống đường sắt được đầu tư với công nghệ hiện đại, chi phí hợp lý và vận hành thông minh nhất”, đại biểu Lê Hữu Kiên nhấn mạnh.

Đại biểu Nguyễn Hữu Thông (đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Thuận) khẳng định sự cần thiết ban hành dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi) nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước, tạo hành lang pháp lý và động lực đột phá cho phương thức giao thông bằng đường sắt.

Đồng thời, đánh giá cao việc dự thảo luật đã xác lập một hướng đi mới khi luật hóa cơ chế phát triển đô thị gắn với giao thông công cộng (TOD). Đây là giải pháp phù hợp với thông lệ quốc tế và nhu cầu thực tiễn của Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh ngân sách hạn hẹp, nợ công cao.

Để mô hình này phát huy hiệu quả, theo đại biểu cần làm rõ trách nhiệm phối hợp giữa nhà đầu tư đường sắt và chính quyền địa phương trong việc lập, thẩm định và tổ chức thực hiện quy hoạch khu vực TOD; cơ chế lựa chọn nhà đầu tư khai thác quỹ đất TOD, đặc biệt tại các nhà ga lớn, ga trung tâm. Nên ưu tiên hình thức đấu giá đất minh bạch, hạn chế chỉ định thầu.

Đồng thời, bổ sung quy định về ưu tiên đầu tư công cho các tuyến hạ tầng kỹ thuật kết nối nhà ga với khu dân cư. Theo đại biểu, nếu chỉ xây nhà ga hiện đại mà thiếu kết nối thì mô hình TOD sẽ không thể thành hình, dễ rơi vào tình trạng phát triển nửa vời, lãng phí.

Cần chính sách ưu đãi thu hút nhà đầu tư

Đại biểu Phạm Văn Hoà (đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp) đồng tình với việc cần có những chính sách ưu đãi vượt trội để thu hút các nhà đầu tư vào lĩnh vực đường sắt, một ngành đòi hỏi số vốn khổng lồ.

Tuy nhiên, đại biểu Phạm Văn Hoà đề nghị cân nhắc quy định cho phép Chính phủ bảo lãnh 100% vốn tín dụng cho nhà đầu tư, có thể nghiên cứu quy định theo hướng ưu đãi về vốn, về lãi suất (thậm chí lãi suất rất thấp).

Về mô hình phát triển mô hình TOD, đại biểu cho rằng đây là hướng đi đúng đắn. Tuy nhiên, đại biểu Phạm Văn Hoà đề nghị cần quy định rõ quyền lợi của nhà đầu tư để khuyến khích doanh nghiệp tham gia.

Ủng hộ việc chia dự án thành nhiều gói thầu thành phần tạo điều kiện thuận lợi trong triển khai, tuy nhiên, đại biểu đại biểu Phạm Văn Hoà cho rằng, cần có cơ chế kiểm soát để nhà đầu tư không lợi dụng.