PGS-TS Đinh Trọng Thịnh (Học viện Tài chính) nhấn mạnh rằng, việc sử dụng điện trong nền kinh tế hiện nay đạt hiệu quả thấp, đặc biệt là trong các ngành công nghiệp nặng. Ông Thịnh cho rằng nhiều ngành sản xuất trong nhóm công nghiệp nặng tiêu tốn lượng điện lớn nhưng hiệu quả kinh tế mang lại không tương xứng.

Theo ông Thịnh, trong quá khứ, để thu hút đầu tư, Việt Nam đã là điểm đến của nhiều nhà đầu tư trong ngành công nghiệp nặng nhờ giá điện rẻ. Tuy nhiên, việc đầu tư ồ ạt vào các ngành như xi măng, sắt thép... với công nghệ lạc hậu đã dẫn đến tiêu tốn lượng điện cao. Ông cho rằng, đã đến lúc phải từ chối các dự án sản xuất và sử dụng thiết bị cũ tốn năng lượng nhiều. Đây là một biện pháp quan trọng để đạt được sự bền vững và tiết kiệm năng lượng.

Ông Thịnh cũng nhấn mạnh rằng, điều chỉnh giá bán điện là một biện pháp quan trọng để thúc đẩy việc tiết kiệm năng lượng và sử dụng công nghệ hiệu suất cao trong các ngành sản xuất. Giá bán điện thấp cho các ngành công nghiệp tiêu tốn năng lượng đã không tạo áp lực đủ mạnh để buộc các nhà sản xuất thay đổi từ công nghệ lạc hậu sang công nghệ tiết kiệm điện và hiệu suất cao.

“Bằng cách thực hiện các biện pháp này, chúng ta có thể tạo ra môi trường kinh doanh và sản xuất bền vững, giảm thiểu lượng năng lượng tiêu thụ không cần thiết và tác động tiêu cực đến môi trường”, ông Thịnh nhấn mạnh.

PGS.TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu giá cả thuộc Bộ Tài chính, cũng đề xuất việc điều chỉnh và siết chặt các ngành công nghiệp tiêu tốn năng lượng mà không đạt được hiệu quả kinh tế cao. Ông Long tập trung vào việc nâng cao hiệu suất năng lượng trong các ngành công nghiệp này thông qua đầu tư vào công nghệ hiệu suất cao, tối ưu hóa quy trình sản xuất và sử dụng các phương pháp tiết kiệm năng lượng. Bằng cách tăng cường hiệu suất năng lượng, các ngành công nghiệp có thể giảm tiêu thụ điện mà không ảnh hưởng đáng kể đến hiệu quả kinh tế.

Ông Long cũng khuyến khích các ngành công nghiệp tiêu tốn nhiều điện chuyển sang sử dụng công nghệ sạch và tái tạo. Điều này có thể bao gồm đầu tư vào điện mặt trời, điện gió hoặc công nghệ điện khí. Mặc dù đầu tư ban đầu có thể cao, việc sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo có thể giúp giảm chi phí điện năng trong dài hạn và mang lại lợi ích cho môi trường.

PGS.TS Ngô Trí Long nhấn mạnh rằng, trong việc siết chặt các ngành công nghiệp tiêu tốn năng lượng, quan trọng là duy trì sự cân nhắc giữa tiết kiệm năng lượng và hiệu quả kinh tế. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc tạo ra chính sách và biện pháp khuyến khích sự đổi mới công nghệ và sử dụng nguồn năng lượng sạch.

Nhiều chuyên gia kinh tế cũng đề xuất việc hạn chế các ngành sản xuất và thiết bị sử dụng năng lượng kém hiệu quả, khuyến khích đầu tư vào công nghệ tiết kiệm năng lượng và cho rằng điều này cần được cụ thể hóa thông qua các chính sách và thậm chí chế tài cụ thể. Việc hạn chế các ngành sản xuất và thiết bị sử dụng năng lượng kém hiệu quả là cần thiết để tăng cường sự tiết kiệm và hiệu quả sử dụng năng lượng. Đồng thời, các chuyên gia nhấn mạnh rằng cần đẩy mạnh đầu tư vào công nghệ tiết kiệm năng lượng để thúc đẩy sự phát triển bền vững và bảo vệ môi trường.

Để thực hiện được điều này, chuyên gia đề nghị cụ thể hóa các chính sách và chế tài để khuyến khích đầu tư vào công nghệ tiết kiệm năng lượng. Các biện pháp cụ thể có thể bao gồm các chính sách khuyến khích đầu tư vào công nghệ tiết kiệm năng lượng, hỗ trợ tài chính và khuyến nghị quy định về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.Với các chính sách và chế tài cụ thể, Việt Nam có thể tạo điều kiện thuận lợi cho các ngành công nghiệp và thiết bị chuyển đổi sang sử dụng công nghệ tiết kiệm năng lượng, đồng thời góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế và bảo vệ môi trường.

Ông Trần Viết Ngãi cho rằng, trong bối cảnh thiếu điện, việc kêu gọi tiết kiệm điện là một biện pháp cần thiết để giảm áp lực trên hệ thống điện và đảm bảo cung cấp điện ổn định cho người dân và doanh nghiệp.

Tuy nhiên, để giải quyết vấn đề thiếu điện một cách bền vững, cần có những giải pháp lâu dài. Trước hết, cần có kế hoạch và đẩy nhanh phát triển nguồn điện, cũng như nâng cấp lưới điện. Tăng cường đầu tư và xây dựng các nguồn điện mới, bao gồm nguồn điện tái tạo như điện gió, năng lượng mặt trời và thủy điện. Đồng thời, nâng cao hiệu suất và hiệu quả sử dụng nguồn điện hóa thạch như nhiệt điện và điện từ than.Đầu tư vào việc nâng cấp và mở rộng lưới điện để nâng cao khả năng truyền tải và phân phối điện. Điều này giúp giảm tỷ lệ mất điện trong quá trình truyền tải và đảm bảo ổn định và hiệu quả trong cung cấp điện.

Bên cạnh đó, cần cải thiện quản lý và điều hành hệ thống điện để tối ưu hóa việc phân phối và sử dụng điện. Điều này bao gồm việc áp dụng công nghệ thông tin và tự động hóa để theo dõi và điều chỉnh hoạt động của hệ thống điện.Thúc đẩy việc sử dụng thiết bị tiết kiệm năng lượng và áp dụng biện pháp tiết kiệm năng lượng trong các ngành công nghiệp, hộ gia đình và cơ quan. Điều này có thể bao gồm chính sách khuyến khích, hướng dẫn và giáo dục về tiết kiệm năng lượng.

Đồng thời đổi mới công nghệ và ứng dụng các giải pháp thông minh. Khám phá và áp dụng các công nghệ mới, bao gồm hệ thống thông minh và quản lý năng lượng thông minh, để nâng cao hiệu suất và tối ưu hóa sử dụng điện.

“Nhìn chung, giải pháp lâu dài để tránh thiếu điện là kết hợp việc kêu gọi tiết kiệm điện và đồng thời phát triển nguồn điện, nâng cấp lưới điện và áp dụng các biện pháp hiệu quả về quản lý và sử dụng điện. Điều này đòi hỏi sự cộng tác của ngành điện, các ban ngành chức năng, doanh nghiệp và người dân để đảm bảo cung cấp điện ổn định và bền vững cho cả nước”, ông Ngãi nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, lãnh đạo Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững cho rằng, đẩy mạnh chương trình tiết kiệm điện là một việc cần thiết và quan trọng để đảm bảo an ninh năng lượng, giảm thiểu nguy cơ thiếu điện, đóng góp tích cực vào bảo vệ môi trường. Nhất là trong bối cảnh tiềm năng tiết kiệm năng lượng của Việt Nam còn rất lớn. Từ các khảo sát của Chương trình Quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019-2030 (VNEEP3) cho thấy, các ngành công nghiệp của Việt Nam đang chiếm hơn 50% tổng tiêu thụ năng lượng toàn quốc, với tiềm năng tiết kiệm năng lượng lên tới 30 - 35%. Mặc dù phần lớn doanh nghiệp đều nắm rõ luật, các quy định về sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả nhưng vẫn còn nhiều doanh nghiệp chưa thực thi hoặc triển khai mang tính hình thức.

Theo tính toán, nếu các doanh nghiệp sử dụng năng lượng trọng điểm thực hành để tiết kiệm tối thiểu 2% điện năng tiêu thụ/năm (theo Chỉ thị số 20 về việc tăng cường tiết kiệm điện giai đoạn 2020-2025 của Thủ tướng Chính phủ) thì bình quân mỗi năm cả nước tiết kiệm được khoảng 1,6 tỷ kWh, tương ứng với tiền điện tiết kiệm được hơn 3.200 tỷ đồng.

Đặc biệt, theo các chuyên gia, đẩy nhanh thực hiện Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2021-2030 và tầm nhìn đến 2050 (Quy hoạch điện VIII) là một giải pháp quan trọng và cấp bách để đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng tăng của đất nước, đảm bảo cung cấp điện ổn định và ngăn chặn tình trạng thiếu điện, đồng thời thúc đẩy tiết kiệm và sử dụng hiệu quả năng lượng. Ông Trần Kỳ Phúc - Viện trưởng Viện Năng lượng (Bộ Công Thương) – nhìn nhận, mục tiêu lớn nhất của Quy hoạch điện VIII là cung cấp đủ nhu cầu điện trong nước, đáp ứng mục tiêu phát triển kinh tế xã hội với mức tăng trưởng GDP bình quân khoảng 7%/năm giai đoạn 2021-2030 và khoảng 6,5-7,5%/năm giai đoạn 2031-2050.

Quy hoạch điện VIII cũng hướng tới thực hiện thành công chuyển đổi năng lượng công bằng với mục tiêu phát triển mạnh các nguồn điện năng lượng tái tạo. Tỷ lệ điện năng lượng tái tạo trong tổng công suất phát đến năm 2030 sẽ là khoảng 31-39% và đến năm 2050 sẽ khoảng 67,5-71,5%. Kiểm soát mức phát thải khí nhà kính từ sản xuất điện giảm lần lượt còn 204-254 triệu tấn năm 2030 và 27-31 triệu tấn vào năm 2050.

Nhằm hiện thực hoá mục tiêu trên, quy hoạch lần này xác định phương án phát triển các nguồn điện năng lượng tái tạo, điện than và khí; phát triển lưới điện, liên kết lưới điện với các nước trong khu vực. Trong đó, đẩy mạnh phát triển điện gió trên bờ, ngoài khơi và điện mặt trời phù hợp với khả năng hấp thụ của hệ thống và lưới điện, giá thành sản xuất cũng như chi phí truyền tải; khuyến khích phát triển điện gió, mặt trời tự sản tự tiêu; phát triển mạnh điện năng lượng tái tạo để sản xuất năng lượng mới phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu.Đặc biệt, quy hoạch cũng đề xuất các chính sách khuyến khích tiết kiệm và sử dụng hiệu quả năng lượng, cả sản xuất và tiêu dùng. Điều này giúp tối ưu hóa sử dụng năng lượng, giảm thiểu lãng phí và giúp đảm bảo nguồn năng lượng kéo dài trong tương lai.

Nhìn chung, việc thực hiện Quy hoạch điện VIII sẽ đảm bảo sự phát triển bền vững và ổn định của ngành điện, từ việc xây dựng và nâng cấp hệ thống lưới điện, mở rộng công suất nguồn điện, đầu tư vào các nguồn năng lượng tái tạo, đến việc nâng cao hiệu suất và hiệu quả sử dụng năng lượng.

“Quy hoạch điện VIII đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo không bị thiếu điện và đáp ứng nhu cầu tăng trưởng của đất nước. Thành công trong việc thực hiện Quy hoạch điện VIII sẽ mang lại lợi ích rất lớn cho Việt Nam, từ việc xây dựng một hệ thống năng lượng ổn định và bền vững cho đến việc tham gia và đóng góp vào các nỗ lực toàn cầu về phát triển bền vững”, PGS.TS Ngô Trí Long nhận định.

Theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Bích Lâm, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) - để thực hiện thành công Quy hoạch điện VIII, Chính phủ đã đưa ra 11 nhóm giải pháp khá cụ thể và chi tiết, bao quát tất cả nội dung về bảo đảm an ninh cung cấp điện với phương châm đa dạng hóa nguồn nhiên liệu sử dụng cho phát điện, kết hợp hài hòa nguồn năng lượng sơ cấp trong nước và nhập khẩu. Phát triển mạnh mẽ các nguồn năng lượng tái tạo nhằm thay thế tối đa các nguồn năng lượng hóa thạch. Kịp thời cập nhật tiến bộ khoa học-công nghệ trên thế giới về các nguồn năng lượng mới để sử dụng cho phát điện.

Bên cạnh đó, để có đủ nguồn lực tài chính, giải pháp đưa ra là phải đa dạng hóa các nguồn vốn, các hình thức huy động vốn, thu hút có hiệu quả các nguồn vốn trong và ngoài nước vào phát triển điện lực, đảm bảo cạnh tranh trong thị trường điện.Tăng cường kêu gọi, sử dụng có hiệu quả các cam kết hỗ trợ của quốc tế, các nguồn tín dụng xanh, tín dụng khí hậu, trái phiếu xanh; đa dạng hóa hình thức đầu tư đối với các dự án điện. Đồng thời hoàn thiện các cơ chế tài chính và huy động vốn cho đầu tư phát triển ngành điện.

“Các nhóm giải pháp này sẽ hỗ trợ việc thực hiện Quy hoạch điện VIII, đảm bảo phát triển bền vững và hiệu quả của ngành điện lực, cùng với việc đảm bảo an ninh cung cấp điện và bảo vệ môi trường”, ông Lâm nói.