Loạt hãng xe Nhật Bản tái cấu trúc chuỗi cung ứng ô tô tại châu Á

Ấn Độ nổi lên như tâm điểm mới của các nhà sản xuất Nhật Bản

Một làn sóng đầu tư mới đang lan tỏa trong ngành công nghiệp ô tô châu Á, khi những tập đoàn hàng đầu của Nhật Bản như Toyota, Honda và Suzuki đồng loạt công bố kế hoạch mở rộng quy mô sản xuất và xây dựng nhà máy mới tại Ấn Độ. Xu hướng này đánh dấu giai đoạn tái cấu trúc chuỗi cung ứng của các hãng xe Nhật, hướng tới việc hình thành mạng lưới sản xuất linh hoạt và bền vững hơn trong khu vực.

Toyota, nhà sản xuất ô tô lớn nhất thế giới và Suzuki, doanh nghiệp đang chiếm gần 40% thị phần xe du lịch tại Ấn Độ, đã công bố các khoản đầu tư riêng rẽ với tổng giá trị lên tới 11 tỷ USD. Mục tiêu của họ là tăng năng lực sản xuất, đẩy mạnh xuất khẩu và nâng cao tỉ lệ nội địa hóa linh kiện tại thị trường ô tô lớn thứ ba toàn cầu.

Theo kế hoạch, Toyota sẽ tung ra 15 mẫu xe mới và nâng cấp tại Ấn Độ trước năm 2030, đồng thời mở rộng mạng lưới đại lý tại các khu vực nông thôn, nơi nhu cầu xe bốn bánh đang tăng mạnh cùng sự cải thiện của cơ sở hạ tầng. Hãng đặt mục tiêu nâng thị phần từ 8% hiện nay lên 10% vào cuối thập kỷ.

“Thị trường Ấn Độ cực kỳ quan trọng và sẽ tiếp tục tăng trưởng trong những năm tới,” Chủ tịch Toyota Koji Sato nhấn mạnh tại Triển lãm Japan Mobility Show. Theo ông, sự phát triển mạnh mẽ của tầng lớp trung lưu cùng chính sách thu hút đầu tư của chính phủ Ấn Độ đang mở ra cơ hội lớn cho các nhà sản xuất toàn cầu.

Năm 2024, Toyota đã công bố khoản đầu tư hơn 3 tỷ USD để mở rộng nhà máy tại miền Nam Ấn Độ, bổ sung công suất khoảng 100.000 xe mỗi năm. Đồng thời, hãng sẽ xây dựng một nhà máy mới tại bang Maharashtra, dự kiến đi vào hoạt động trước năm 2030. Khi hoàn thành, tổng công suất của Toyota tại Ấn Độ dự kiến vượt mốc 1 triệu xe/năm, giúp hãng trở thành một trong những nhà sản xuất có năng lực lớn nhất trong khu vực.

Song song, Suzuki, công ty mẹ của thương hiệu Maruti Suzuki, cũng triển khai kế hoạch đầu tư 8 tỷ USD nhằm nâng công suất sản xuất tại Ấn Độ từ 2,5 triệu xe/năm lên 4 triệu xe/năm. Maruti Suzuki hiện không chỉ là nhà sản xuất ô tô bán chạy nhất Ấn Độ mà còn là nhà xuất khẩu xe du lịch hàng đầu quốc gia này.

Chủ tịch Toshihiro Suzuki chia sẻ: “Chúng tôi muốn phát triển Ấn Độ thành trung tâm sản xuất toàn cầu của Suzuki. Chiến lược của chúng tôi là đẩy mạnh xuất khẩu từ Ấn Độ sang các thị trường quốc tế”.

Không chỉ Toyota và Suzuki, Honda cũng đang đặt dấu ấn mạnh mẽ tại thị trường hơn 1,4 tỷ dân này. Tập đoàn cho biết sẽ biến Ấn Độ thành trung tâm sản xuất và xuất khẩu cho một trong những mẫu xe điện thuộc dòng “Zero Series”, dự kiến ra mắt vào năm 2027. Mẫu xe này sẽ được xuất khẩu sang Nhật Bản và các thị trường châu Á khác, mở rộng vai trò của Ấn Độ trong chiến lược xe điện toàn cầu của hãng.

Theo Giám đốc điều hành Honda Toshihiro Mibe, Ấn Độ là thị trường lớn nhất của hãng trong mảng xe hai bánh, nhưng thời gian tới, Honda sẽ tập trung phát triển mạnh mẽ mảng xe bốn bánh để tận dụng đà tăng trưởng của thị trường ô tô trong nước.

Chuỗi cung ứng mới và cú hích từ chính sách nội địa hóa

Sự chuyển hướng của các tập đoàn ô tô Nhật Bản không chỉ là một chiến lược thương mại, mà còn thể hiện bước đi mang tính dài hạn trong việc xây dựng chuỗi cung ứng khu vực. Tại Ấn Độ, các hãng đang thúc đẩy hợp tác với doanh nghiệp bản địa để phát triển linh kiện, động cơ, pin và hệ thống hybrid, thay vì phụ thuộc vào nguồn cung từ các trung tâm truyền thống ở nước ngoài.

Một lãnh đạo cấp cao của nhà cung cấp Toyota cho biết hãng đang phối hợp chặt chẽ với các nhà sản xuất Nhật và Ấn Độ nhằm giảm chi phí và tăng sản lượng linh kiện hybrid. “Toyota đã chuyển sang hướng tiếp cận nội địa hóa mạnh mẽ hơn. Giờ đây, tiêu chuẩn sản phẩm không còn mang tính toàn cầu, mà được điều chỉnh phù hợp với nhu cầu thị trường Ấn Độ”, vị này nói.

Theo số liệu của Bộ Ngoại giao Nhật Bản, dòng vốn đầu tư trực tiếp của Nhật vào lĩnh vực vận tải tại Ấn Độ, bao gồm ngành ô tô, đã tăng hơn bảy lần trong giai đoạn 2021 - 2024, đạt 294 tỷ yên (tương đương khoảng 2 tỷ USD) vào năm ngoái. Trong khi đó, dòng vốn vào các thị trường truyền thống khác tại châu Á có xu hướng giảm.

Các chuyên gia cho rằng Ấn Độ đang hội tụ nhiều yếu tố giúp hình thành một trung tâm sản xuất mới gồm chi phí nhân công thấp, chuỗi cung ứng linh hoạt, chất lượng sản phẩm được cải thiện, cùng chính sách khuyến khích sản xuất trong nước của chính phủ.

Trong ba năm tài khóa gần đây, tăng trưởng kinh tế Ấn Độ duy trì ở mức trung bình 8%, con số hiếm có đối với một nền kinh tế lớn. Chính phủ Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đang tận dụng đà tăng trưởng này để thu hút thêm đầu tư nước ngoài, đặc biệt trong các lĩnh vực sản xuất định hướng xuất khẩu.

Theo Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Ấn Độ, năm tài khóa vừa qua, quốc gia này sản xuất khoảng 5 triệu xe du lịch, trong đó gần 800.000 chiếc được xuất khẩu. Doanh số trong nước tăng khoảng 2% so với năm trước, trong khi xuất khẩu tăng tới 15%.

“Các chính sách khuyến khích sản xuất trong nước và ưu đãi cho doanh nghiệp xuất khẩu đang tạo ra môi trường thuận lợi cho các hãng xe quốc tế. Với các hãng Nhật, đây là thời điểm lý tưởng để tăng cường đầu tư, cải thiện chi phí sản xuất và mở rộng quy mô tại khu vực”, chuyên gia Gaurav Vangaal thuộc S&P Global Mobility nhận xét. 

Một yếu tố khác giúp Ấn Độ trở nên hấp dẫn là việc chính phủ nước này khuyến khích phát triển năng lực công nghiệp hỗ trợ. Hàng trăm doanh nghiệp nội địa đang tham gia vào chuỗi cung ứng linh kiện, từ hệ thống điện, thân vỏ cho đến pin và động cơ hybrid. Sự phát triển này không chỉ mang lại lợi ích cho các hãng xe Nhật mà còn giúp Ấn Độ từng bước nâng vị thế trong bản đồ sản xuất ô tô toàn cầu.

Tuy nhiên, giới quan sát cũng lưu ý rằng thị trường Ấn Độ không hề dễ tính. Nhiều hãng xe phương Tây từng thất bại trong việc thích nghi với nhu cầu người tiêu dùng và đặc thù giá cả địa phương. Nhưng với lợi thế kinh nghiệm, sự linh hoạt trong sản phẩm và mối quan hệ hợp tác lâu năm giữa hai quốc gia, các doanh nghiệp Nhật Bản dường như đang nắm trong tay cơ hội tốt hơn.

Nhìn rộng ra, làn sóng đầu tư hiện nay không chỉ đơn thuần là mở rộng nhà máy, mà còn là bước đi chiến lược để tái định vị vai trò của các hãng xe Nhật trong chuỗi giá trị khu vực. Với Ấn Độ được xem là “cứ điểm” mới trong chiến lược châu Á, các nhà sản xuất Nhật Bản đang định hình một mạng lưới sản xuất kết nối linh hoạt hơn giữa Nam Á, Đông Nam Á và Nhật Bản.