Liên kết từ trang trại đến bàn ăn: Mở rộng thị trường cho chăn nuôi

Thông tin được đưa ra tại Diễn đàn “Giải pháp giảm giá thành chăn nuôi, ổn định nguồn cung sản phẩm thịt trong nước và xuất khẩu” do Báo Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Cục Chăn nuôi và Thú y (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) và Sở Nông nghiệp và Môi trường TP. Hà Nội tổ chức sáng 7/10, tại Hà Nội.

Ngành chăn nuôi phục hồi mạnh mẽ nhưng đối mặt chi phí cao

Tại Diễn đàn, ông Đỗ Văn Hoan, Phó trưởng phòng Giống vật nuôi, Cục Chăn nuôi và Thú y (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cho biết, giai đoạn 2020 - 2024, đàn lợn cả nước tăng từ gần 25,8 triệu con lên hơn 32 triệu con, sản lượng thịt hơi đạt 5,18 triệu tấn, tăng trưởng bình quân 4,4% và 5,3%/năm. Kết quả này cho thấy ngành chăn nuôi lợn đã phục hồi mạnh mẽ, góp phần quan trọng bảo đảm nguồn cung thực phẩm trong nước.

Cùng giai đoạn, đàn gia cầm tăng từ 512,7 triệu con lên 584,4 triệu con, sản lượng thịt đạt 2,46 triệu tấn và trứng 20,44 tỷ quả, tăng trưởng bình quân lần lượt 3,3%, 6,9% và 5,1%. Những con số này khẳng định vai trò chủ lực của ngành gia cầm trong việc cung ứng thực phẩm cho thị trường nội địa và phục vụ xuất khẩu.

Trong khi đó, năm 2025, đàn trâu ước còn 2,03 triệu con (giảm 2,2%), đàn bò 6,21 triệu con (giảm 0,2%) và đàn dê, cừu giảm 0,5% so với 2024. Xu hướng giảm nhẹ này phản ánh biến động thị trường và khó khăn trong duy trì chăn nuôi gia súc ăn cỏ.

Theo Cục Chăn nuôi và Thú y, ngành đã chủ động ứng dụng công nghệ tiên tiến, công nghệ sinh học và các tiến bộ kỹ thuật mới trong sản xuất và quản lý giống vật nuôi (công nghệ 4.0). Nhiều cơ sở sản xuất giống cũng được nâng cấp theo hướng hiện đại hóa, công nghiệp hóa, phục vụ công tác lưu giữ, nhân thuần, lai tạo, sản xuất và quản lý giống vật nuôi.

Ngành cũng phát hiện, bảo tồn và phát triển nhiều nguồn gen vật nuôi bản địa có giá trị, đồng thời hoàn thiện hệ thống thể chế, chính sách và pháp luật về quản lý giống vật nuôi, tạo nền tảng quan trọng cho phát triển bền vững.

Tuy nhiên, ngành chăn nuôi Việt Nam vẫn đối mặt nhiều thách thức, đặc biệt là chi phí đầu vào tăng cao. Thức ăn chăn nuôi chiếm 65-70% tổng chi phí, khiến giá thành sản phẩm chăn nuôi cao hơn so với nhiều nước trong khu vực, giảm sức cạnh tranh và gián tiếp thúc đẩy nhập khẩu thịt ngoại.

Chất lượng con giống, phương thức sản xuất và hiệu quả quản lý vẫn còn hạn chế. Phần lớn các hộ chăn nuôi quy mô nhỏ, chưa áp dụng hiệu quả công nghệ trong quản lý, phối trộn thức ăn hay xử lý chất thải. Năng suất vật nuôi thấp, tiêu tốn nhiều nguyên liệu và nhân công, dẫn đến chi phí sản xuất cao hơn các trang trại công nghiệp quy mô lớn.

Đặc biệt, thiếu liên kết chuỗi trong sản xuất và tiêu thụ khiến giá trị ngành chăn nuôi không ổn định, sức chống chịu kém. Các yêu cầu về kiểm dịch, vệ sinh môi trường, an toàn sinh học mặc dù cần thiết nhưng cũng góp phần làm tăng chi phí, nhất là với các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ.

Thời điểm cuối năm, nhu cầu tiêu dùng thực phẩm, nhất là thịt lợn và gia cầm, thường tăng mạnh. Đảm bảo nguồn cung ổn định lúc này là nhiệm vụ cấp bách của ngành. Tuy nhiên, nếu người chăn nuôi ồ ạt tái đàn mà không kiểm soát tốt chi phí, giá thành cao sẽ dẫn đến thua lỗ. Vì vậy, giảm giá thành chăn nuôi và tái đàn vật nuôi là hai nhiệm vụ song hành. Một thị trường thực phẩm được cung ứng đầy đủ, giá cả bình ổn vừa đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng dịp Tết, vừa là cơ hội để doanh nghiệp và người chăn nuôi thu hồi vốn và tái đầu tư cho vụ nuôi mới.

Xây dựng chuỗi khép kín – chìa khóa nâng sức cạnh tranh ngành chăn nuôi

Tại Diễn đàn “Giải pháp giảm giá thành chăn nuôi, ổn định nguồn cung sản phẩm thịt trong nước và xuất khẩu”, các doanh nghiệp đã trao đổi nhiều giải pháp thiết thực nhằm giảm chi phí sản xuất, nâng cao hiệu quả và phát triển chăn nuôi bền vững.

Ông Hoàng Nam Trung, Tổng Giám đốc Công ty CP Thức ăn chăn nuôi HanoPhavico, cho biết, ngành thức ăn chăn nuôi hiện đang đứng trước nhiều cơ hội lớn với thị trường tiêu thụ rộng mở, giá nguyên liệu tương đối ổn định từ quý IV/2025 đến giữa năm 2026, cùng với quy mô chăn nuôi ngày càng lớn và tập trung hơn.

Tuy nhiên, ngành cũng đối mặt với không ít thách thức như mức độ cạnh tranh gay gắt giữa các doanh nghiệp, tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp và giá vật nuôi biến động mạnh, gây áp lực lớn lên sản xuất và tiêu thụ. Để tối ưu năng suất và lợi nhuận trong chăn nuôi, cần thực hiện đồng bộ nhiều yếu tố, trong đó giống, thức ăn và quản lý quyết định hiệu quả chăn nuôi.

Ở góc độ địa phương, ông Tạ Văn Tường, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội cho hay, là một trong những thị trường tiêu thụ nông sản lớn nhất cả nước, hiện thành phố có khoảng 300 doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu nông - lâm - thủy sản. Nguồn hàng tập trung từ nhiều địa phương, sau đó phân phối rộng khắp cả nước và xuất khẩu, tạo nên mạng lưới giao thương sôi động.

Hiện, Hà Nội có 1.400 chuỗi kết nối tiêu thụ nông sản. Các chuỗi này cùng với hệ thống chợ đầu mối đã góp phần bảo đảm nguồn cung ổn định cho thành phố. Tuy vậy, để đáp ứng yêu cầu phát triển mới, Hà Nội cần tiếp tục điều chỉnh, từng bước chuyển từ chuỗi cung ứng truyền thống sang mô hình chuỗi khép kín, có tổ chức bài bản.

Trong bối cảnh thị trường tiêu dùng thay đổi, truyền thông đóng vai trò quan trọng trong định hướng người tiêu dùng chuyển từ “thịt nóng” sang thịt mát, sản phẩm bao gói, bảo quản lạnh – phù hợp với tiêu chuẩn an toàn thực phẩm hiện đại. Sự phát triển của siêu thị, cửa hàng tiện ích và thương mại điện tử sẽ tạo cú hích lớn cho đầu tư, sản xuất nông sản theo chuỗi giá trị.

Một hướng đi tiềm năng là phát triển các chuỗi nhỏ ngay tại địa bàn xã, cung cấp trực tiếp cho bữa ăn bán trú của trường học địa phương. Mô hình này vừa đảm bảo an toàn thực phẩm, vừa tạo đầu ra ổn định, là bước đệm để hình thành những chuỗi lớn trong tương lai.

Để đạt được mục tiêu này, cần sự vào cuộc của cả chính quyền, doanh nghiệp và nông dân. Doanh nghiệp lớn dẫn dắt đầu tư, nông hộ liên kết thành hợp tác xã có pháp nhân để tham gia thị trường, áp dụng công nghệ, tổ chức sản xuất theo chuỗi khép kín. Đây là hướng đi quan trọng để phát triển chăn nuôi ổn định, cân đối cung cầu và nâng cao giá trị nông sản trong giai đoạn tới.

Ông Tạ Văn Tường, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội đề xuất hình thành chuỗi liên kết từ trang trại tới bếp ăn tập thể, kết hợp mô hình hợp tác xã và trang trại hộ, nhằm thúc đẩy sản xuất chuyên nghiệp và mở rộng thị trường tiêu thụ. Thành phố cũng khuyến khích phát triển mô hình doanh nghiệp gia đình hướng tới trở thành các tập đoàn chăn nuôi – chế biến quy mô lớn, đảm bảo an toàn thực phẩm, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường trong nước và xuất khẩu.