Tin Khu Vực 
Biến số then chốt chi phối tỷ giá, lãi suất và thanh khoản
Bước vào những tuần cuối năm, thị trường tiền tệ chứng kiến sự dịch chuyển mạnh của các dòng vốn xoay quanh hoạt động thu - chi ngân sách, phát hành trái phiếu và mua bán ngoại tệ.
Theo báo cáo Thị trường tiền tệ của SHS Research, chính dòng tiền đi qua tài khoản Kho bạc Nhà nước đang trở thành biến số then chốt chi phối cả tỷ giá, lãi suất liên ngân hàng và thanh khoản trong hệ thống.
Cụ thể, lãi suất đã duy trì vùng thấp trong thời gian dài, trong khi tín dụng tăng trở lại và lượng tiền gửi kho bạc tập trung mạnh tại một số ngân hàng lớn. Sự phân bổ vốn không đồng đều giữa các tổ chức tín dụng, cộng hưởng với nhịp luân chuyển ngân sách cuối năm, khiến thị trường liên ngân hàng dễ xuất hiện các đợt siết thanh khoản cục bộ, nơi thừa, nơi thiếu.
Trong tháng 11, Kho bạc Nhà nước thực hiện hai đợt mua ngoại tệ với tổng giá trị khoảng 250 triệu USD. Diễn biến này, cùng với mức chênh lệch hoán đổi tỷ giá USD/VND dương ở hầu hết kỳ hạn, được đánh giá đã góp phần giữ tỷ giá ổn định trong khoảng hai tháng gần đây, bất chấp biến động từ bên ngoài. Tuy nhiên, theo các chuyên gia của SHS, chênh lệch hoán đổi chủ yếu chỉ làm thay đổi trạng thái nắm giữ giữa VND và USD trong hệ thống, chứ không làm tăng lượng ngoại tệ thực tế.
Ngân hàng Nhà nước mở kênh hoán đổi ngoại tệ (FX swap) với hạn mức tối đa 500 triệu USD. Ảnh minh hoạ
Trước nhu cầu VND tăng lên và thanh khoản liên ngân hàng có những thời điểm căng rõ rệt, Ngân hàng Nhà nước đã mở kênh hoán đổi ngoại tệ (FX swap) vào ngày 4/12 với hạn mức tối đa 500 triệu USD, kỳ hạn 14 ngày, tại vùng tỷ giá 23.945 - 23.955 VND/USD. Cơ chế này cho phép các ngân hàng tạm thời đổi USD lấy VND và hoàn đổi sau hai tuần với chi phí khoảng 1,1%/năm, qua đó giúp bổ sung nguồn lực tức thời cho thị trường.
SHS Research nhận định, việc triển khai FX swap nhằm giảm chi phí vốn VND và chi phí hoán đổi tại thời điểm nhu cầu vốn lên cao, đồng thời tạo điều kiện thử phản ứng thị trường với các giao dịch tiếp theo.
Bên cạnh FX swap, Ngân hàng Nhà nước cũng bơm ròng trên thị trường mở (OMO) từ cuối tháng 11 và nâng lãi suất OMO lên 4,5%/năm, tạo thêm một kênh bổ sung VND ngắn hạn cho hệ thống.
Trên thị trường liên ngân hàng, lãi suất qua đêm VND từng bật lên mức 7,35% trong ba phiên đầu tháng 12 rồi hạ nhiệt về khoảng 6% từ ngày 4/12. Diễn biến giật cục này phản ánh nhịp điều chỉnh nhanh của cung - cầu vốn, trong đó có trường hợp một ngân hàng lớn tăng trưởng tín dụng mạnh cuối tháng 11, đầu tháng 12, trong khi đồng thời phải xử lý khoản tiền gửi Kho bạc quy mô lớn đáo hạn, buộc phải điều chỉnh gấp các chỉ tiêu thanh khoản.
Từ thực tế đó, SHS Research cho rằng rủi ro thanh khoản có xu hướng tập trung ở những ngân hàng nắm tỷ trọng lớn tiền gửi Kho bạc Nhà nước, dù chỉ số tổng thể toàn hệ thống vẫn ở mức đáp ứng nhu cầu.
Giảm bớt điểm nghẽn nhờ đẩy mạnh chi đầu tư phát triển
Ở góc độ cấu trúc, mặt bằng lãi suất huy động đã có dấu hiệu tăng nhẹ sau thời gian dài ở mức thấp, rõ nhất tại nhóm ngân hàng quy mô nhỏ. SHS Research lý giải việc các đợt căng thanh khoản cục bộ buộc từng ngân hàng phải điều chỉnh lãi suất để hút tiền gửi, dù nhìn trên toàn hệ thống, thanh khoản vẫn không thiếu hụt.
Biên lãi ròng (NIM) giảm trong những năm gần đây do tỷ trọng tài sản sinh lời thấp và kỳ hạn dài tăng lên, một phần xuất phát từ quá trình cơ cấu lại nợ. Điều này khiến các ngân hàng có xu hướng tăng huy động kỳ hạn dài để giảm chênh lệch kỳ hạn giữa nguồn vốn và cho vay, giữ an toàn bảng cân đối.
Tuy nhiên, khi một phần vốn ngắn hạn phụ thuộc vào tiền gửi Kho bạc Nhà nước, những biến động trong dòng tiền này có thể khiến các ngân hàng nền tảng thanh khoản mỏng chịu tác động lớn hơn.
Về quy định, đến cuối năm nay, cơ chế cho phép tính 20% tiền gửi Kho bạc tại nhóm ngân hàng Big4 vào tỷ lệ cho vay trên huy động (LDR) sẽ hết hiệu lực. Khi đó, phần tiền gửi Kho bạc tương ứng không còn được tính vào mẫu số của LDR, khiến các chỉ tiêu thanh khoản của nhóm ngân hàng trụ cột có thể trở nên chặt chẽ hơn nếu không có điều chỉnh phù hợp.
Trên thị trường trái phiếu Chính phủ, nhóm bảo hiểm tiếp tục là lực lượng chủ lực trên thị trường sơ cấp, hấp thụ khoảng 70 - 75% lượng phát hành. Song dư địa mở rộng danh mục của nhóm này không còn nhiều, trong khi kế hoạch phát hành năm 2025 đến thời điểm báo cáo mới đạt khoảng 35%. Nếu Kho bạc tăng tốc phát hành trong các tuần cuối năm, phần cung trái phiếu tăng thêm sẽ phụ thuộc lớn vào nhu cầu của hệ thống ngân hàng, qua đó tác động ngược trở lại chi phí vốn của các tổ chức tham gia.
Ở phía ngân sách, đến hết tháng 10, tổng thu đã vượt 100% kế hoạch, còn chi mới đạt khoảng 72%, tạo ra chênh lệch thu - chi đáng kể. Điều này khiến số dư tài khoản thanh toán của Kho bạc Nhà nước (TGA) tăng lên khoảng 750 nghìn tỷ đồng, trong đó khoảng 400 nghìn tỷ đồng được gửi tại nhóm Big4.
Kế hoạch đẩy mạnh chi đầu tư phát triển trong nửa cuối tháng 12 được dự báo sẽ đưa một phần lớn số dư TGA quay trở lại hệ thống ngân hàng thông qua giải ngân, tín dụng và phát hành trái phiếu. Dòng tiền kho bạc nhờ đó sẽ được điều chỉnh lại, giúp giảm bớt những điểm nghẽn thanh khoản cục bộ đã xuất hiện trong các tuần gần đây.
