Kinh nghiệm phát triển thương mại điện tử trong phân phối hàng hóa

Khi địa phương chủ động bước vào “đường cao tốc số”

Thương mại điện tử không còn là câu chuyện thử nghiệm hay lựa chọn mang tính bổ trợ. Tại nhiều địa phương, đặc biệt là các trung tâm kinh tế, thương mại lớn ở phía Bắc, chuyển đổi sang môi trường số đang diễn ra như một quá trình bắt buộc, gắn trực tiếp với năng lực tiêu thụ hàng hóa, sức cạnh tranh của doanh nghiệp và hiệu quả của công tác xúc tiến thương mại.

Chia sẻ tại Hội nghị kết nối cung cầu và thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm Việt, sản phẩm địa phương trên các sàn thương mại điện tử, nền tảng số năm 2025 diễn ra chiều 19/12, ông Lê Ngọc Lân, Phó Giám đốc Sở Công Thương thành phố Hải Phòng, cho biết địa phương này đã sớm triển khai nhiều hoạt động liên quan đến thương mại điện tử và kinh tế số, song vẫn đứng trước không ít thách thức nếu so với các đô thị lớn. Tuy nhiên, điều ông Lân nhấn mạnh là tinh thần chủ động và cách tiếp cận ngày càng linh hoạt của Hải Phòng trong việc đưa sản phẩm địa phương lên môi trường số.

Theo ông Lân, Hải Phòng có hệ sinh thái sản phẩm phong phú, từ nông sản, hải sản đến các sản phẩm mang thương hiệu vùng, thương hiệu quốc gia. “Chúng tôi mong muốn các sản phẩm của Hải Phòng không chỉ phục vụ thị trường nội địa mà còn được nhận diện rộng rãi hơn, tiếp cận người tiêu dùng thông qua các phương thức xúc tiến mới, gắn với thương mại điện tử và kinh tế số”, ông nói.

Thực tế cho thấy, bên cạnh các hình thức quảng bá truyền thống, Hải Phòng đã triển khai mạnh mẽ các hoạt động livestream bán hàng, giới thiệu sản phẩm trên nền tảng số. Trong nhiều lễ hội, chương trình xúc tiến tổ chức vào thời điểm cuối năm, sản phẩm địa phương khi được trưng bày kết hợp với truyền thông số đã tạo ra hiệu ứng lan tỏa rõ rệt. Người tiêu dùng không chỉ đến trải nghiệm trực tiếp mà còn quay lại mua hàng sau đó, hình thành chuỗi tác động tích cực từ offline sang online.

Từ thực tiễn này, ông Lân đánh giá việc kết hợp giữa xúc tiến truyền thống với truyền thông số và cộng đồng mạng đã tạo ra “hiệu ứng đám đông” rõ nét. Khi người tiêu dùng thấy sản phẩm được nhiều người quan tâm, tin tưởng và sử dụng, quyết định mua hàng được thúc đẩy nhanh hơn, mạnh hơn.

Một yếu tố khác được lãnh đạo Sở Công Thương Hải Phòng nhấn mạnh là vai trò đồng hành của cơ quan quản lý trung ương. Ông Lân bày tỏ sự ghi nhận đối với sự hỗ trợ của Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, đặc biệt trong việc kết nối với các doanh nghiệp nền tảng, tổ chức hội nghị, hội thảo và chia sẻ kinh nghiệm từ các địa phương khác. “Những mô hình, cách làm hiệu quả được chia sẻ đã giúp chúng tôi rút ngắn đáng kể thời gian thử nghiệm và điều chỉnh chính sách tại địa phương”, ông cho biết.

Trong bối cảnh đặc thù của Hải Phòng - nơi có thế mạnh lớn về nông sản và hải sản, bài toán logistics, bảo quản và vận chuyển càng trở nên cấp thiết. Các sản phẩm có thời gian bảo quản ngắn, yêu cầu nghiêm ngặt về cấp đông, kiểm soát chất lượng nếu không được hỗ trợ bởi hệ thống logistics và nền tảng thương mại điện tử phù hợp sẽ rất khó mở rộng thị trường.

Đặt trong bức tranh tổng thể, Hải Phòng đang sở hữu những nền tảng quan trọng cho phát triển thương mại điện tử: tổng giá trị hàng hóa sau sáp nhập đạt gần 484 nghìn tỷ đồng, sản lượng khoảng 4,6 triệu tấn, cùng quy mô dân số trẻ, năng động, nhanh nhạy với công nghệ. Đáng chú ý, mục tiêu phát triển thương mại điện tử đã được đưa vào Nghị quyết của Đảng bộ thành phố, với định hướng tăng trưởng hai con số trong giai đoạn tới.

“Chúng tôi sẵn sàng chào đón các doanh nghiệp, các sàn thương mại điện tử lớn đến đầu tư, kết nối và cùng phát triển”, Phó Giám đốc Sở Công Thương thành phố Hải Phòng khẳng định, đồng thời bày tỏ kỳ vọng tiếp tục nhận được sự đồng hành từ các cơ quan quản lý và đối tác nền tảng trong thời gian tới.

Doanh nghiệp nhỏ và vừa trước ngã rẽ của thương mại điện tử

Nếu góc độ địa phương, thương mại điện tử được nhìn nhận như một công cụ lan tỏa thị trường, thì với cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, theo ông Mạc Quốc Anh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa thành phố Hà Nội, đây đang trở thành yếu tố mang tính sống còn. 

Theo ông Quốc Anh, giai đoạn sau Covid-19 đã chứng kiến sự chuyển dịch rõ rệt: thương mại điện tử từ vai trò hỗ trợ đã trở thành cấu phần trung tâm trong hệ thống phân phối. Với Hà Nội, áp lực chuyển đổi càng trở nên gay gắt khi chi phí mặt bằng tăng cao, thị trường tiêu dùng thay đổi nhanh và chuỗi phân phối truyền thống bộc lộ nhiều hạn chế.

“Ứng dụng thương mại điện tử không còn là xu hướng, mà là con đường bắt buộc nếu doanh nghiệp nhỏ và vừa muốn tồn tại, mở rộng thị trường và nâng cao năng lực cạnh tranh”, ông Quốc Anh nhấn mạnh.

Ở chiều thuận lợi, ông cho rằng Hà Nội và các địa phương lân cận như Hải Phòng có lợi thế lớn về thị trường, người tiêu dùng và hạ tầng số. Mật độ dân cư cao, thu nhập khá, tỷ lệ sử dụng Internet và thanh toán điện tử lớn, cùng hệ sinh thái sàn thương mại điện tử phát triển sớm đã tạo điều kiện cho doanh nghiệp thử nghiệm nhiều mô hình phân phối mới với chi phí thấp hơn.

Đặc biệt, thương mại điện tử giúp rút ngắn chuỗi phân phối, cho phép doanh nghiệp bán hàng trực tiếp tới người tiêu dùng, chủ động hơn trong quản lý giá, tồn kho và dòng tiền. Không chỉ tạo ra doanh thu, kênh số còn buộc doanh nghiệp phải chuẩn hóa sản phẩm, quy trình và dịch vụ, từ đó nâng cao giá trị thương hiệu.

Tuy nhiên, ông Quốc Anh cũng thẳng thắn chỉ ra những “điểm nghẽn” lớn. Khoảng trống về tư duy và năng lực số, thiếu chiến lược phân phối dài hạn, hạn chế trong quản trị dữ liệu và tài chính đang khiến nhiều doanh nghiệp mở gian hàng nhưng không có đơn, doanh thu thiếu ổn định. Áp lực cạnh tranh ngày càng lớn, chi phí quảng cáo, logistics tăng cao, cùng tình trạng hàng giả, hàng nhái trên môi trường số càng làm gia tăng rủi ro.

Trong khi đó, bà Lý Thị Minh Hà, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may thành phố Hà Nội, cho biết ngành dệt may cũng đang đứng trước những thách thức riêng khi tham gia thương mại điện tử. Bà thừa nhận kênh số giúp doanh nghiệp giảm chi phí mặt bằng, tiếp cận khách hàng rộng hơn, song kỹ năng bán hàng trực tuyến, đặc biệt là livestream, vẫn là hạn chế lớn.

Ngoài ra, sản phẩm dệt may chất lượng cao thường khó cạnh tranh trên sàn khi người tiêu dùng quen với hàng giá rẻ. Tâm lý muốn “sờ tận tay, nhìn tận mắt” cũng khiến tỷ lệ mua hàng trực tuyến của nhóm sản phẩm này chưa cao. Bên cạnh đó, các vấn đề về kế toán, thuế khi kinh doanh trên nền tảng số vẫn là rào cản với nhiều doanh nghiệp.

Ở góc nhìn thực tiễn triển khai, ông Phan Huy Khôi, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ Thanh niên Khởi nghiệp cho rằng, thương mại điện tử hiện nay đã bước sang giai đoạn đòi hỏi cao về chất lượng và tính chuyên nghiệp. “Không còn câu chuyện chỉ đưa hàng lên sàn là có thể bán được”, ông Khôi nói, khi các nền tảng liên tục điều chỉnh thuật toán, mức độ cạnh tranh gia tăng mạnh.

Theo ông Khôi, doanh nghiệp buộc phải trả lời được những câu hỏi cốt lõi: bán gì, bán cho ai, chi phí bao nhiêu, tiếp cận thị trường ra sao và quản trị dữ liệu thế nào. Nếu thiếu chiến lược dài hạn, việc bán hàng online rất dễ trở thành cuộc chơi tốn kém, lãng phí nguồn lực.

Từ thực tiễn đào tạo và đồng hành cùng doanh nghiệp, ông Khôi nhấn mạnh yêu cầu làm chủ dữ liệu, đầu tư cho nội dung, thương hiệu, chuẩn hóa sản phẩm và tuân thủ quy định. Chỉ khi những yếu tố này được thực hiện bài bản, hiệu quả kinh doanh trên môi trường số mới có thể bền vững.

Có thể thấy, từ góc độ địa phương đến doanh nghiệp, thương mại điện tử đang đặt ra một yêu cầu chung: chuyển đổi không chỉ về công cụ, mà về tư duy, chiến lược và cách thức tổ chức sản xuất, phân phối. Nếu được dẫn dắt đúng hướng, đây sẽ là động lực quan trọng để hàng hóa Việt mở rộng thị trường, nâng cao giá trị và đứng vững trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt.