Khuyến công phía Bắc: Nỗ lực vượt khó, thích nghi với bối cảnh mới

Nguồn lực dành cho khuyến công tăng

Báo cáo của Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương) tại Hội nghị khuyến công các tỉnh, thành phố khu vực phía Bắc lần thứ XIX năm 2025, diễn ra chiều 16/10 cho thấy, 9 tháng năm 2025, hoạt động khu vực phía Bắc tiếp tục khẳng định vai trò là “cánh tay nối dài”, giúp công nghiệp nông thôn phát triển bền vững. Dù phải thích ứng với mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, ảnh hưởng không nhỏ đến cơ chế điều hành, song kết quả đạt được vẫn cho thấy nỗ lực bền bỉ của hệ thống khuyến công từ trung ương đến địa phương.

Theo báo cáo, tổng kế hoạch kinh phí khuyến công năm 2025 được duyệt của 15 tỉnh, thành phố khu vực phía Bắc đạt 148,24 tỷ đồng, tăng 40% so với năm 2024 (105,6 tỷ đồng). Trong đó, kinh phí khuyến công địa phương đạt 85,5 tỷ đồng, chiếm 57,7% tổng kinh phí toàn vùng; kinh phí khuyến công quốc gia đạt 62,74 tỷ đồng, chiếm 42,3%.

Tính đến hết tháng 9, toàn vùng đã giải ngân được 42,6 tỷ đồng, đạt 28,74% kế hoạch năm, bằng 152% so với cùng kỳ năm trước. Dù chưa đạt kỳ vọng về tiến độ, nhưng con số này phản ánh nỗ lực đáng ghi nhận trong bối cảnh nhiều biến động về tổ chức bộ máy và cơ chế vận hành.

Hoạt động hỗ trợ ứng dụng máy móc, thiết bị tiên tiến tiếp tục là điểm sáng. Theo kế hoạch, năm 2025, khu vực phía Bắc hỗ trợ 279 cơ sở chuyển giao công nghệ, ứng dụng máy móc mới vào sản xuất, tổng kinh phí 74,85 tỷ đồng. 9 tháng đầu năm, đã có 84 cơ sở công nghiệp nông thôn được hỗ trợ kinh phí 27,58 tỷ đồng, đạt 36,84% kế hoạch. Việc đầu tư máy móc hiện đại không chỉ giúp tăng năng suất, chất lượng sản phẩm mà còn thay đổi căn bản cách thức tổ chức sản xuất ở nhiều cơ sở quy mô nhỏ, hộ gia đình.

Song song với đó, công tác hỗ trợ phát triển sản phẩm công nghiệp nông thôn cũng được chú trọng. Các địa phương đã hỗ trợ 210 lượt cơ sở tham gia hội chợ, triển lãm; bình chọn và tôn vinh 30 sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp quốc gia, với tổng kinh phí 10,8 tỷ đồng. Đây là hoạt động thiết thực giúp sản phẩm vùng miền mở rộng thị trường, khẳng định thương hiệu.

Những con số trên phản ánh rõ rệt hiệu quả chính sách khuyến công khi không chỉ là hỗ trợ tài chính, mà là “chìa khóa” mở đường để công nghiệp nông thôn tiếp cận công nghệ, thị trường, phương thức quản lý hiện đại.

Vượt qua mọi thách thức, nỗ lực hoàn thành kế hoạch năm

Bên cạnh kết quả đạt được, theo tổng hợp từ các địa phương, hoạt động khuyến công khu vực phía Bắc 9 tháng qua cũng đối mặt không ít khó khăn, đặc biệt trong giai đoạn các địa phương chuyển đổi sang mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp. Việc sắp xếp lại đơn vị hành chính đã dẫn tới thay đổi cơ cấu tổ chức, thẩm quyền và quy trình điều hành, khiến một số địa phương gặp lúng túng khi triển khai nhiệm vụ khuyến công.

Một số điểm nghẽn rõ ràng có thể nhận thấy, như: Tiến độ phân bổ ngân sách, đặc biệt là nguồn khuyến công quốc gia vẫn còn chậm; công tác thẩm định, xây dựng đề án ở một số tỉnh còn mang tính hình thức; thậm chí có địa phương nhiều năm liền chưa đăng ký đề án khuyến công điểm để tạo sự lan tỏa. Việc sắp xếp lại tổ chức bộ máy của một vài địa phương không bám sát định hướng, cơ sở pháp lý về khuyến công để triển khai nhiệm vụ, làm ảnh hưởng đến tính hệ thống đã được quy định.

Ngoài ra, kinh phí hỗ trợ tuy tăng nhưng vẫn thấp so với nhu cầu thực tế của hàng nghìn cơ sở công nghiệp nông thôn đang trong quá trình đổi mới công nghệ, chuyển đổi sản xuất xanh, sạch hơn. Tiến độ giải ngân trung bình toàn vùng mới đạt gần 30%, phần nào cho thấy áp lực lớn về thủ tục, nhất là khi quy định pháp lý thay đổi.

Mặc dù vậy, điểm đáng ghi nhận là nhiều địa phương như Bắc Ninh, Hải Dương, Phú Thọ… đã nhanh chóng thích ứng, chủ động rà soát lại tổ chức, củng cố đội ngũ cán bộ, từng bước nâng cao tính chuyên nghiệp trong thực hiện nhiệm vụ khuyến công. Sự phối hợp giữa Sở Công Thương và đơn vị sự nghiệp trực thuộc đang dần hình thành hệ thống điều hành thống nhất, đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Trước những thách thức đó, nhiệm vụ 3 tháng cuối năm được các tỉnh, thành phố khu vực phía Bắc xác định rất rõ là phải hoàn thành kế hoạch công tác khuyến công  đã được giao, đảm bảo tiến độ, chất lượng, đồng thời tiếp tục xây dựng các đề án điểm có tính lan tỏa.

Trên cơ sở chỉ đạo của Bộ Công Thương, Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công khuyến nghị các địa phương tập trung vào một số hướng chính: Tăng tốc giải ngân các đề án đã phê duyệt, đảm bảo kinh phí được sử dụng đúng mục đích, đúng thời hạn. Kiện toàn tổ chức bộ máy, bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ cán bộ khuyến công trong mô hình hai cấp, hướng đến sự chuyên nghiệp, hiệu quả.

Tăng cường phối hợp liên vùng, chia sẻ kinh nghiệm và mô hình thành công trong ứng dụng máy móc, công nghệ mới, phát triển sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu. Đẩy mạnh truyền thông theo hướng chuyển đổi số, nâng cao nhận thức của doanh nghiệp, cộng đồng về chính sách khuyến công.

Đặc biệt, Nghị định số 235/2025/NĐ-CP (ban hành tháng 8/2025) và Quyết định số 2646/QĐ-BCT (tháng 9/2025) về chương trình khuyến công giai đoạn 2026 - 2030 đã mở ra khung pháp lý mới, yêu cầu địa phương nhanh chóng rà soát, xây dựng chương trình khuyến công dài hạn, phù hợp thực tế phát triển.

Như vậy có thể thấy, khuyến công đã và đang tác động quan trọng đến phát triển công nghiệp nông thôn. Bước sang chặng cuối năm 2025, khi bộ máy hành chính hai cấp đi vào ổn định, công tác khuyến công khu vực phía Bắc kỳ vọng sẽ có thêm cú hích mạnh, đưa các chương trình hỗ trợ đi vào thực chất, giúp công nghiệp nông thôn không chỉ hồi phục mà còn phát triển bền vững, hiện đại hơn.

Hội nghị khuyến công các tỉnh, thành phố khu vực phía Bắc lần thứ XIX năm 2025, nằm trong chuỗi sự kiện ngành Công Thương khu vực phía Bắc năm 2025. Tối ngày 16/10, sẽ diễn ra Lễ khai mạc Hội chợ triển lãm hàng công nghiệp nông thôn tiêu biểu khu vực phía Bắc năm 2025.