Thay nhà tạm bằng nhà 3 “cứng”
Theo tiêu chí số 9 (Nhà ở dân cư) của Bộ tiêu chí NTM: Để về đích NTN, các địa phương phải không có nhà tạm, dột nát; trên 80% hộ có nhà ở đạt theo tiêu chuẩn của Bộ Xây dựng đối với các xã khu vực I và trên 75% đối với các xã khu vực II và III. Nhà đạt tiêu chí NTM phải bảo đảm các điều kiện như: Diện tích nhà ở bình quân 14 m2/người; kết cấu nhà phải bảo đảm “3 cứng” gồm cứng mái, cứng khung, cứng nền và có niên hạn sử dụng 20 năm trở lên.
Yêu cầu là vậy, trong khi thực tế, tại nhiều xã vùng cao, khi xuất phát xây dựng NTM, nhiều xã có tới vài trăm nhà tạm, nhà tranh tre dột nát. Chính vì vậy, tiêu chí số 9 cũng được xem là tiêu chí khó khăn đối với nhiều địa phương, bởi nhà tạm đa số rơi vào các hộ nghèo, ít đất sản xuất, kinh tế khó khăn nên dù muốn sửa nhà cũng không có đủ tiền.
Do chưa hiểu hết về tác hại của tấm lợp có chứa amiăng nên sản phẩm này vẫn được dùng khá phổ biến tại các thôn, xã miền núi đang xây dựng NTM |
Để thực hiện tiêu chí này, nhiều địa phương đã phải dùng nguồn vốn xây dựng NTM, lồng ghép với các chương trình 134, 135, 176 để hỗ trợ về nhà ở cho đồng bào. Cụ thể như, với xã Trung Đồng (huyện Tân Uyên, tỉnh Lai Châu) để xóa 37 nhà tạm còn lại, UBND xã Trung Đồng đã kêu gọi các ban, ngành, đoàn thể chung tay giúp đỡ các hộ nghèo xóa nhà tạm. Đặc biệt, thực hiện Quyết định số 33/2015/QĐ-TTg về Chính sách hỗ trợ lãi suất vốn vay tu sửa, làm nhà ở đối với hộ nghèo, xã Trung Đồng đã phối hợp với Ngân hàng Chính sách xã hội tạo điều kiện để các hộ có nhà tạm được vay với số tiền 25 triệu đồng với lãi suất 3%/năm trong thời hạn 15 năm. Huy động Mặt trận Tổ quốc, Công đoàn tỉnh, Hội Chữ thập đỏ huyện Tân Uyên hỗ trợ tiền mặt từ 20 - 30 triệu đồng/nhà; Tổng công ty Xi măng Việt Nam hỗ trợ mỗi gia đình 5 tấn xi măng. Nhờ đó đến nay, xã Trung Đồng đã xóa được gần hết các nhà tạm.
Giống như Trung Đồng, để về đích NTM, nhiều xã khó khăn trên cả nước cũng đã phải huy động rất nhiều nguồn lực để xóa nhà tạm, tranh tre, nứa lá; góp phần đưa địa phương sớm về đích NTM.
Cần hiểu rõ về tác hại của amiăng
Thực tế, do nguồn kinh phí có hạn (trung bình là 50 - 60 triệu đồng/căn nhà) nên những ngôi nhà được xây sửa thường sử dụng các loại nguyên vật liệu giá rẻ. Trong đó, với vùng đồng bào DTTS, riêng phần mái, đa phần các hộ đều chọn tấm lợp fbiro xi măng để lợp. “Tấm lợp Fibro xi măng có giá rẻ, khi mua có thể dùng sức người để vận chuyển nên không tốn chi phí, sản phẩm lại bền, nên gia đình tôi và nhiều hộ trong thôn vẫn hay mua về dùng” – anh Lường Văn Đức – xã Nậm Lầu, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La cho biết.
Tuy nhiên, đây là một sai lầm không nhỏ. Bởi lẽ, mặc dù tấm lợp fibro xi măng khá bền và rẻ, nhưng các nghiên cứu của nhiều nhà khoa học trên thế giới đã chứng minh, thành phần amiăng có chứa trong các tấm lợp này rất nguy hiểm, vì có thể gây ung thư biểu mô (nguy cơ dẫn tới ung thư màng phổi, màng bụng, màng tim…). Tổ chức Y tế thế giới cũng xác nhận, mỗi năm có khoảng 59.000 người chết do ung thư biểu mô. Số người chết do ung thư biểu mô ngày càng tăng ở các nước đã sử dụng nhiều amiăng trong quá khứ.
Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu Bộ Xây dựng xây dựng lộ trình dừng sử dụng amiăng trắng vào năm 2023. Với vai trò của mình, Ủy ban Dân tộc cũng phối hợp với nhiều tổ chức xã hội đã xây dựng và triển khai kế hoạch tuyên truyền và vận động đồng bào DTTS dừng sử dụng sản phẩm tấm lợp có chứa amiăng trắng. Trên thị trường cũng đã xuất hiện nhiều sản phẩm tấm lợp an toàn để thay thế fibro xi măng. Hy vọng, với sự vào cuộc tích cực này, tác hại của amiăng trắng sẽ được nhiều người biết đến, từ đó các sản phẩm tấm lợp fibro xi măng có chứa amiăng sẽ không được các địa phương sử dụng trong quá trình xóa nhà tranh tre nứa lá khi xây dựng NTM.