Không phân biệt ODA đến từ đâu mà quan trọng là hiệu quả

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Đức Kiên

Ông đánh giá thế nào về việc sử dụng vốn ODA hiện nay?

Tôi cho rằng vấn đề chúng ta cần quan tâm nhất hiện nay là việc quản lý và sử dụng vốn ODA thế nào cho hiệu quả. Cần tránh những trường hợp như đường sắt Cát Linh - Hà Đông bị đội dự toán, đội kỹ thuật và đội nhiều thứ khác lên. Hoặc dự án xe buýt nhanh của Hà Nội với vốn đầu tư 11.000 tỷ đồng, gần hết thời gian giải ngân rồi mà vẫn không chạy được.

Có ý kiến cho rằng việc sử dụng nguồn vốn ODA chưa hiệu quả có một phần nguyên nhân từ yếu kém của nhà thầu trong các dự án ODA. Ông đánh giá thế nào về ý kiến này?

Việc này phải do cơ quan được cấp vốn ODA đàm phán trong hợp đồng. Bởi khi ký hợp đồng thì phải có điều kiện cho nhà thầu chính và nhà thầu phụ. Đó là căn cứ để lựa chọn nhà thầu.

Bên cạnh việc lựa chọn nhà thầu, cũng phải xác định rõ ràng xem dự án đó được triển khai theo hình thức gì? Có phải là dự án EPC (loại hợp đồng xây dựng mà nhà thầu thực hiện toàn bộ các công việc từ thiết kế kỹ thuật hoặc thiết kế bản vẽ thi công, cung ứng vật tư, thiết bị đến thi công xây dựng công trình, hạng mục công trình và chạy thử bàn giao cho chủ đầu tư) hay không? Trong gói thầu Cát Linh - Hà Đông, do được triển khai theo hình thức EPC nên ta bị hạn chế quyền của chủ đầu tư. Do vậy, phải rút kinh nghiệm, xác định rõ ràng xem đó là dự án EPC hay là dự án vay về rồi cấp vốn lại?

Thêm vào đó, cũng phải đàm phán rõ nếu vay theo EPC thì lãi suất là bao nhiêu? Nếu vay rồi cấp phát vốn lại thì lãi suất thế nào? Đó là những bí mật của đàm phán ODA và người trực tiếp đàm phán ký vay phải có trách nhiệm.

Quan điểm của ông ra sao với đề xuất của Bộ Kế hoạch và Đầu tư về việc vay gần 7.000 tỷ đồng vốn ODA của Ngân hàng Trung Quốc để thực hiện dự án xây dựng đường cao tốc Vân Đồn - Móng Cái?

Quan điểm của tôi là vay vốn ODA của Trung Quốc hay của nước nào cũng được, miễn là tiền về trong nước và lãi suất thấp hơn vay trong nước. Nếu lãi suất thấp nhưng thời gian giải ngân, triển khai vốn có điều kiện khắt khe hơn, so sánh với vay thương mại trong nước không có lợi hơn thì cần xác định lại. Chúng ta phải nâng cao trách nhiệm đội ngũ đi đàm phán vay vốn và đội ngũ tiếp nhận, sử dụng nguồn vốn đó.

Ngoài nguồn vốn vay ODA Trung Quốc, chúng ta còn lựa chọn nào khác hay không thưa ông?

Theo tôi biết đến thời điểm này chưa có nhà đầu tư nào khác ngoài nhà đầu tư Trung Quốc cho Việt Nam vay vốn ODA. Tuy nhiên chúng ta cũng còn có các phương án lựa chọn khác. Khi lựa chọn vay vốn ODA cho dự án này, Trung Quốc chỉ là 1 trong 3 lựa chọn. Khả năng huy động vốn trong nước hiện rất hạn hẹp, dư địa để làm là có giới hạn thế nên phải cân đối lại các khả năng đó. Cũng có thể chúng ta lùi, giãn tiến độ triển khai dự án, hoặc cũng có thể chúng ta đi vay một khoản của Ngân hàng thế giới hay ADB… Có nhiều phương án song tất cả phải nghiên cứu, cân nhắc để đưa ra quyết định cuối cùng, lựa chọn được phương án có lợi nhất cho đất nước.

Khi quyết định chọn vốn vay ODA của quốc tế, yếu tố lãi suất thấp là quan trọng nhưng không phải là quyết định vì nó còn phụ thuộc vào yếu tố công nghệ, thời điểm...

Xin cảm ơn ông!