Khoảng lặng trước bão?

Đúng như các nhà phân tích đã dự đoán, không có một thỏa thuận chính thức mà thay vào đó, hai nhà lãnh đạo đã đồng ý về một thỏa thuận ngừng tăng thuế tạm thời, giống như họ đã làm trong cuộc họp ở Buenos Aires vào tháng 12/2018. Giới phân tích cho rằng, thỏa thuận tạm ngừng tăng thuế cũng giống như "liều thuốc giảm đau" chỉ kéo dài thời kỳ bất ổn, không có tác dụng thực sự như mong đợi.

Sự rạn nứt ngày càng sâu sắc trong quan hệ thương mại và đầu tư Mỹ - Trung đã gây ra rất nhiều lo ngại về triển vọng tăng trưởng kinh tế trên toàn thế giới. Các nhà phân tích nhận định, tranh chấp không thực sự về vấn đề thương mại, mà về chuyển giao công nghệ, thực tiễn đầu tư hạn chế và chính sách đầu tư nước ngoài. Các doanh nghiệp và nhà đầu tư phương Tây từ lâu đã chỉ trích Trung Quốc vì khiến các công ty nước ngoài khó cạnh tranh công bằng hơn trên thị trường rộng lớn của nước này. Họ phải đối mặt với một loạt các vấn đề quy định, cản trở một "sân chơi" bình đẳng trên thị trường Trung Quốc và khả năng tự do kinh doanh tại đây. Nhưng nếu mục tiêu của Mỹ là khiến Trung Quốc thực hiện cải cách thị trường, tự do hóa các chính sách đầu tư và tăng cường quyền sở hữu trí tuệ, thì họ đang cố gắng "điều chỉnh hành vi". Trung Quốc cũng đang cố gắng điều chỉnh luật pháp và các quy định nhưng có lẽ phải mất nhiều năm để thực hiện các loại thay đổi này.

Các quan chức Bắc Kinh muốn giảm thuế hoàn toàn, nhưng họ từ chối cải tổ một mô hình kinh tế dựa trên trợ cấp công nghiệp và doanh nghiệp nhà nước mà họ thấy là thành công trong việc giúp hàng trăm triệu người thoát khỏi đói nghèo bốn thập kỷ qua. Đối với Trung Quốc, các cuộc đàm phán tại Osaka đại diện cho thành công ngắn hạn. Ông Trump đã hoãn mức thuế mới đối với khoảng 300 tỷ USD đối với hàng hóa Trung Quốc mà ông từng đe dọa sẽ áp đặt vào một ngày không xác định, nếu Bắc Kinh không quay lại bàn đàm phán. Có lẽ, quan trọng nhất, Trung Quốc đã thuyết phục Mỹ quay trở lại bàn đàm phán mà không đồng ý với bất kỳ thay đổi pháp lý nào mà chính quyền Trump coi là cần thiết. Nhưng một thỏa thuận không làm giảm bớt các rào cản thương mại mà ông Trump đã dựng lên.

Tuy nhiên, nhiều người Trung Quốc coi các động thái của Washington là một nỗ lực tuyệt vọng để giành chiến thắng trong cuộc cạnh tranh kinh tế chiến lược với Trung Quốc, khi "người khổng lồ" châu Á nổi lên như một cường quốc công nghệ cao hàng đầu, ngày càng thúc đẩy vai trò lãnh đạo kinh tế và công nghệ toàn cầu từ Mỹ. Để ứng phó với thuế quan, một loạt các công ty, từ đóng giày đến các nhà sản xuất điện tử, đang chuyển chuỗi cung ứng của họ ra khỏi Trung Quốc. Nhiều công ty đã chuyển khâu lắp ráp cuối cùng sang Việt Nam, tạo ra sự gia tăng nhập khẩu của Mỹ từ Việt Nam trong năm nay, ngay cả khi hàng nhập khẩu của Mỹ từ Trung Quốc đã bắt đầu chùng xuống. Sự dịch chuyển này sẽ không xảy ra trong "một sớm, một chiều". Trung Quốc vẫn là một nhà sản xuất khổng lồ với chuỗi cung ứng rộng lớn và lực lượng lao động lành nghề. Ngay cả những công ty tiếp tục chuyển khâu sản xuất cuối cùng ra khỏi Trung Quốc vẫn đang tiếp tục mua các linh kiện do Trung Quốc sản xuất, đặc biệt trong ngành điện tử - lĩnh vực mà Trung Quốc có ưu thế.

Chiến lược của Trung Quốc cho đến nay là nhắm vào các mặt hàng nông sản từ các bang mà ông Trump sẽ cần phải giành chiến thắng nếu hy vọng được bầu lại vào năm 2020. Chiến lược này đã có hiệu quả. Nông dân Mỹ đã phải chịu tổn thất về doanh số xuất khẩu cho Trung Quốc và đang thúc giục Nhà Trắng giải quyết cuộc chiến thương mại. Để xoa dịu ngành nông nghiệp, ông Trump đã đưa ra hai vòng hỗ trợ tài chính để trợ cấp cho nông dân. Tại cuộc họp ngày 29/6, Mỹ cho biết Trung Quốc đã đồng ý tiếp tục mua một số mặt hàng nông sản và các sản phẩm khác mà gần đây họ không nhập khẩu để trả đũa thuế quan của Mỹ. Trung Quốc sẽ nhập khẩu một lượng lớn thực phẩm và nông sản và họ sẽ bắt đầu điều đó rất sớm, gần như ngay lập tức.