Khai thác hiệu quả khoa học công nghệ: Động lực then chốt nâng cao năng suất chất lượng

KHCN đóng vai trò động lực trong công cuộc phát triển kinh tế, xã hội

PGS-TS. Vũ Minh Khương cho rằng, mức tăng NSLĐ được quyết định bởi ba yếu tố có sự tương tác qua lại với nhau. Đó là tăng lượng máy móc, thiết bị đầu tư cho mỗi công nhân; nâng cao trình độ, kỹ năng của người lao động và tăng năng năng suất tổng hợp (TFP). Với các quốc gia đang phát triển như Việt Nam, nơi mà đầu tư máy móc, thiết bị còn thấp, khoảng cách công nghệ và trình độ quản lý so với thế giới còn khá xa thì cơ hội thúc đẩy tăng năng suất lao động thông qua khai thác động lực KHCN là rất lớn.

Theo ông, đầu tư vào máy móc, thiết bị tiên tiến, cải tiến quy trình sản xuất và thâu tóm kiến thức, bí quyết công nghệ từ các nước phát triển là kênh chủ yếu của doanh nghiệp trong khai thác động lực này. Bên cạnh đó, các dự án đầu tư vào hạ tầng cơ sở và cải thiện môi trường kinh doanh của Chính phủ cũng giúp doanh nghiệp tăng hiệu quả hoạt động và năng suất lao động.

Với doanh nghiệp, động lực KHCN có thể giúp nâng cao sức cạnh tranh thông qua bốn kênh chủ đạo: Giảm giá thành, tăng chất lượng, phát triển sản phẩm mới với tính năng độc đáo, sáng tạo và khả năng đáp ứng nhanh yêu cầu của khách hàng. Vì vậy, theo PGS-TS. Khương, chiến lược KHCN quốc gia và chính sách công nghiệp có vai trò quan trọng tạo các yếu tố tiền đề, khích lệ các doanh nghiệp mạnh dạn khai thác KHCN để nâng cao sức cạnh tranh.

Điều này đã được minh chứng tại các nước phát triển, nhất là các nước Đông Á. Sự thành công thần kỳ của các nước Đông Á trong phát triển kinh tế, khởi đầu bởi Nhật Bản, dựa trên những mẫu thức khá giống nhau, trong đó, KHCN đều được coi là động lực chủ đạo. Thực tế cho thấy, quốc gia nào khai thác tốt hơn động lực KHCN sẽ có tăng trưởng mạnh mẽ hơn. Các nền kinh tế với chiến lược và nỗ lực phát triển KHCN mạnh mẽ như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Singapore và Trung Quốc đều đạt được mức tăng trưởng thần kỳ.

Trong các nền kinh tế thần kỳ Đông Á, Hàn Quốc là một quốc gia có nhiều điểm tương đồng và đặc sắc để Việt Nam học hỏi. Trong giai đoạn tăng trưởng cao nhất (1965-1995), Hàn Quốc tăng thu nhập đầu người 8,4 lần, gấp đôi mức Việt Nam đạt được trong ba thập kỷ cải cách vừa qua (1985- 2015). Điều đáng nói là KHCN đóng vai trò động lực mạnh mẽ trong công cuộc phát triển, không chỉ trong giai đoạn tăng trưởng thần kỳ mà cả trong giai đoạn tiếp theo. Chính vì vậy, ngay cả khi đã thành một nước công nghiệp phát triển, Hàn Quốc vẫn là nước hàng đầu trong nỗ lực đầu tư vào KHCN và đạt mức tăng năng suất lao động và năng suất tổng hợp tăng cao nhất trong các nước phát triển.

PGS-TS. Vũ Minh Khương cho rằng, Việt Nam nên tham khảo áp dụng mô hình ASIAN (Mục tiêu- chiến lược- thực hiện- thâu nhập kiến thức và kinh nghiệm quốc tế- nuôi dưỡng phát triển nguồn vốn con người và năng lực sáng tạo) và các bài học kinh nghiệm của Hàn Quốc để xây dựng nội dung cụ thể cho áp dụng mô hình này. Chính phủ nên tổ chức các cuộc thảo luận sâu rộng trong xã hội, đặc biệt với các chuyên gia và doanh nghiệp về mục tiêu mà Việt Nam cần đạt được trong nỗ lực phát triển kinh tế nói chung và KHCN nói riêng trong tương lai.